Begin juni veroorzaakte filosoof Etienne Vermeersch opschudding in een interview, met een krasse uitspraak over mensen met het syndroom van Down: We hopen dat ze uiteindelijk zullen uitsterven. Hij kreeg terecht veel tegenkanting voor zijn uitspraak, en niet enkel uit christelijke hoek. In een televisiedebat met zijn collega-filosoof Ignaas Devisch bleef Vermeersch zich hardnekkig vastklampen aan zijn uitspraak.
Het was uiteindelijk gewezen premier Yves Leterme die hem op zijn plaats zette, door erop te wijzen hoe hard zijn uitspraak was voor ouders van een kind met Down: Dat is een verschrikkelijke zin. Het gaat over mensen, mensen die met zorg worden omringd. Vermeersch mompelde nog wat, maar excuses kwamen er niet.
Het eigen grote gelijk was duidelijk belangrijker dan de gevoelens van medemensen.
Aan dat incident moet ik altijd terugdenken wanneer het debat over fundamentalisme weer eens oplaait. Meestal gaat het dan over islamitische fundamentalisten. Mensen die zo overtuigd zijn van hun visie op de islam, dat ze alle anderen als ongelovigen en minderwaardigen beschouwen. Ze prediken haat en geweld, hitsen mensen tegen elkaar op. Sommigen trekken naar Syrië om er te gaan strijden of plegen aanslagen in Europese steden. Alle redelijkheid moet wijken voor hun waanzin.
Fundamentalisten zijn niet in staat te begrijpen dat iemand er misschien andere overtuigingen op na houdt.
Hun oorlogen en aanslagen plaatsen het islamitische fundamentalisme vandaag in de schijnwerpers. Begrijpelijk, want de brutaliteit van zo veel geweld is mensonterend en onaanvaardbaar. Toch is de islam niet de enige levensbeschouwing die fundamentalisten in zijn rangen telt. In de Verenigde Staten zien we bijvoorbeeld hoe extreemrechtse groepen racisme en wrok verkondigen. Ook daar leidde dat tot geweld met dodelijke afloop.
Ook in woorden
We mogen echter niet de fout maken om fundamentalisten pas op te merken wanneer ze geweld gaan gebruiken. Hun fundamentele onverdraagzaamheid tegenover andersdenkenden uit zich ook in woorden. Woorden die mensen tegen elkaar opzetten, die medemensen kleineren en beledigen.
Ook in christelijke kringen hoor je lieden die menen dat ze betere gelovigen zijn, zuiverder, verheven boven de anderen.
Ook zij prediken vijandschap en spreken kwaad over anderen. Er bestaan in Vlaanderen websites waarop zelfverklaarde 'echte katholieken' de paus of onze bisschoppen afschilderen als ontaarde ketters. De haat druipt er van het scherm.
Gevangen in een gedachtegang
De levende karikatuur die Etienne Vermeersch geworden is, is dan weer een voorbeeld van vrijzinnig fundamentalisme. Hij spreekt over euthanasie als was het een gebruikelijke medische handeling, over mensen met een handicap als ongewensten. Het is een typisch voorbeeld van iemand die zo gevangen zit in zijn eigen gedachtegang, dat hij geen ander perspectief meer toelaat. Wie anders denkt dan hij, zoals de katholieke Kerk, moet met alle middelen worden bestreden.
Nu zult u terecht opmerken dat Etienne Vermeersch geen mensen doodschiet of omverrijdt.
Ook de christelijke haatpredikers doen dat doorgaans niet, het blijft bij woorden. Daar begint fundamentalisme echter. Met woorden die kloven slaan tussen mensen. Die de eigen opvattingen verheffen en de mening van anderen verketteren.
Fundamentalisme is geen religie of ideologie, het is een levenshouding.
De fundamentalist is iemand die zich opsluit in de bunker van het eigen gelijk. Het wederwoord glijdt van hem af als water van een eend. Hij hoeft niet meer naar anderen te luisteren, hij weet alles al. Voor de fundamentalist is de wereld eenvoudig en onveranderlijk. Alles is in steen gebeiteld, niets evolueert. De nuance is des duivels. De fundamentalist is de gevangene van zijn eigenwaan. Eenzamer dan dat kan een mens niet worden.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.