Vrienden, in de eerste lezing, uit het boek Deuteronomium, vraagt God aan zijn volk om de wetten en voorschriften die Hij hen door Mozes gegeven heeft, nauwgezet op te volgen. Anders heeft het hele experiment dat Hij met hen is begonnen, geen zin en geen toekomst. Ze zijn Egypte en hun slavenbestaan ontvlucht. Ze hebben de vrijheid geriskeerd. Nu willen ze in een nieuw land met elkaar het leven delen. De wetten waarvan sprake vallen niet zomaar onder de categorie religieuze wetten.
Wat die wetten vooral op het oog hebben is dit: dat ze elkaar nooit zouden behandelen zoals ze zelf in Egypte werden behandeld.
En dat dit geldt voor wie dan ook die in het land woont, en al zeker voor hen die weerloos zijn en zonder rechten; zelfs voor hen die zich als vreemdeling in het land zullen vestigen. Je mag niemand aandoen wat je zelf in Egypte hebt ondergaan. Je zal elke mens eerbiedigen, waarderen en liefhebben. Anders heeft het verbond, dat je met God bent aangegaan, geen enkele zin. Dan mag je nog zo religieus zijn, het dient tot niets.
Maar de wet kan ook een eigen leven gaan leiden.
Dat horen we in het evangelie van Marcus van deze zondag. Jezus is heel scherp. Alsof het formeel naleven van geboden op zich al een daad van godsdienstigheid zou zijn. Alsof het God om de wet op zich zou gaan en niet om de menselijkheid van mens en samenleving die de wet juist wil garanderen. We weten het: godsdienst kan ontsporen. De laatste weken hebben we nogmaals met pijn en schaamte moeten vaststellen wat er zich achter mooie façades kan verbergen. En hoe subtiel de mechanismen zijn. Ze eren Mij, maar zonder zin en mensenwet is wat zij leren (Mc 7,7).
Gods wet is één zaak. Maar wat mensen ervan maken, ‘de overlevering van mensen’, dat is een andere.
Het onderscheid is cruciaal. Cruciaal in ons eigen leven en in het leven van de Kerk. Onderscheiden waar het op aankomt: wat God van mij, van ons, van zijn Kerk vraagt. Niet zwaaien met Gods geboden maar onderscheiden. Bijzonder op dit ogenblik. En dat vraagt tijd. Daarvoor moet je luisteren naar Gods Woord. Aandachtig luisteren; voeling krijgen met de oorspronkelijke bedoeling. Biddend luisteren. En luisteren ook naar elkaar, overleg plegen, in dialoog treden, elkaar niet loslaten.
Dierbare Koen, meer dan een jaar geleden hebben we hier Monseigneur Lemmens ten grave gedragen. Na een lange ziekte is hij zo vroeg van ons heengegaan. We gedenken hem vandaag met grote dankbaarheid en genegenheid. Paus Franciscus heeft jou gekozen om de taak verder te zetten. Straks bij de ondervraging voor de wijding zal je je trouw en aanhankelijkheid tegenover hem, de opvolger van Petrus, uitspreken. We weten allen hoezeer hij onze eerbied en steun nodig heeft.
Als bisschop word je mijn directe medewerker in het aartsbisdom en je wordt ook zelf herder van een groot vicariaat.
Als lid van de bisschoppenconferentie zal je ook veel kunnen betekenen voor de Vlaamse Kerk en voor de Kerk van ons land. Je woont al bijna twee maanden in Mechelen en je hebt al gevoeld dat je hier welkom bent. Het is een grote verantwoordelijkheid. Maar je bent niet aan je proefstuk toe na al die jaren in het bisdom Brugge waarvan ook ik er enkele met u mocht samenwerken. Je weet dat velen je daarvoor waarderen en danken. Maar ook hier zal je kunnen rekenen op velen.
Ik wil hier niet alle verantwoordelijkheden opsommen van een bisschop. Ik wil je niet afschrikken, want er komt zoveel bij kijken. Maar toch dit ene. Bij de uitleg van de Schriftlezingen wees ik al op het belang van onderscheiding. Dat geldt natuurlijk ook voor een bisschop: de tekenen van de tijd verstaan en zien waar het op aankomt. In onze samenleving zijn velen op zoek. Velen zijn vervreemd geraakt van Kerk en geloof.
Ook wij zijn zoekend: zoekend naar vernieuwing, naar verdieping en herbronning.
Niet het behoud van onze eigen gewoonten en tradities, maar wat God van ons wil. Daarbij helpen, inspireren, voorgaan: dat zal jouw taak zijn. Mensen helpen Gods Woord te ontdekken als een woord van leven. Hen helpen zien hoe anders het leven dan kan worden, dieper, intenser, menselijker. En hoe het ons helpt elkaar te eerbiedigen, hoe verscheiden we ook zijn of van welke overtuiging ook, om samen te bouwen aan een rechtvaardige en menselijke samenleving.
Maar als bisschop heb je natuurlijk ook een grote bestuurlijke verantwoordelijkheid. Méér dan je soms lief zal zijn. Ook hier is onderscheiden zo belangrijk. Structurele veranderingen dringen zich op. De infrastructuur uit het verleden beantwoordt niet meer aan de reële situatie van de Kerk in onze samenleving.
Waar leg je prioriteiten? Het zijn moeilijke vragen waar niet altijd consensus over bestaat. En dan heb je nood aan iemand met een klare kijk en een goed oordeel.
Niet iemand die zijn eigen wil of zijn eigen visie doordrijft. Juist iemand die, zoals Jezus het zegt in het evangelie, Gods wil niet reduceert tot zijn eigen wil. En juist daarom iemand die luistert, in dialoog treedt, overleg pleegt. Alleen zo leid je de Kerk naar eenheid. Want ook dat ben je als bisschop: een dienaar van de eenheid. Niet gelijk welke eenheid. Maar een eenheid die haar bron vindt in het gezamenlijk zoeken en onderscheiden wat God van ons verlangt, naar zijn Woord. Zijn Woord dat niemand anders is dan Christus zelf. Hij heeft je geroepen. Hem zal je verkondigen. Rond Hem zal je de gemeenschap verzamelen. Je zal alles doen in zijn naam. Hij is je enige legitimiteit.
Christus is ook voor de Kerk zelf haar enige reden van bestaan.
Paus Franciscus heeft je benoemd enkele dagen voor Pinksteren. De keuze voor je bisschopsleuze was niet moeilijk. Ze welde spontaan op uit je hart. Veni sancte Spiritus! Het is door handoplegging en aanroeping van die Geest dat je nu tot bisschop wordt gewijd. Het is die Geest die blijvend je kracht zal zijn. Elke goede gave komt van boven, hoorden we uit de brief van Jacobus. Dat geldt wel zeker voor de Geest, Gods grote gave. Veni sancte Spiritus: dat is op dit ogenblik ons aller gebed: Kom heilige Geest en ontsteek in ons het uur van uw liefde.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.