Het aartsbisschoppelijk archief is het geheugen van het aartsbisdom. Het heeft zowel een administratieve als een culturele functie.
Het aartsbisschoppelijk archief heeft een dienstverlenende functie ten aanzien van de centrale diensten van het aartsbisdom en de drie territoriale vicariaten op het vlak van archiefbeheer. Daarnaast staat het in voor het beheer, de ontsluiting en de valorisatie van de historische archieven van het aartsbisdom.
RAADPLEGING VAN HET ARCHIEF
Beslissing van de Bisschoppenconferentie van België i.v.m. de bewaring en raadpleging van diocesane archieven
De leeszaal van het archief kan worden bezocht na afspraak.
Openingstijden: maandag, dinsdag en donderdag, telkens van 9u-12u30 en van 13u30 tot 16u30.
Het archief zal gesloten zijn van maandag 12 tot vrijdag 16 augustus 2024.
Archievenoverzicht
Hieronder vind je een link naar het archievenoverzicht van het Aartsbisschoppelijk Archief in Archiefpunt Vlaanderen en ODIS :
http://www.archiefbank.be/?q=node/103&st=aartsbisschoppelijk archief
http://www.odis.be/hercules/search2.php?histid=1001219
Archieftoegangen worden geleidelijk aangeboden via het archiefbeheerssysteem LIAS, te raadplegen via http://abs.lias.be
Tarieven
Raadpleging: de toegang tot de leeszaal en het raadplegen van archiefstukken is kosteloos.
Reproducties:
- zwart-wit fotokopies: € 0,25 (A4); € 0,50 (A3).
- kleurenfotokopie: € 1 (A4); € 2 (A3).
- € 6 administratiekosten + verzendingskosten (geldende tarieven van bpost) indien de kopies met de post worden verstuurd.
- scans en foto's: € 1 per opname + € 6 administratiekosten.
Publicatierechten:
- wetenschappelijke en educatieve publicaties: kosteloos mits deponering van één exemplaar in de bibliotheek van het archief.
- commerciële publicaties: € 50 per gepubliceerde foto.
Missie
- Het aartsbisschoppelijk archief te Mechelen (AAM) is een private kerkelijke archiefdienst die deel uitmaakt van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel vzw. Het archief is gevestigd in het Diocesaan Pastoraal Centrum (voormalig Grootseminarie) te Mechelen en deels ook in het aartsbisschoppelijk paleis op de Wollemarkt, eveneens te Mechelen.
- Het AAM heeft als kernopdracht het verzamelen, beheren, ontsluiten en valoriseren van de archieven van het aartsbisdom in hun dynamische, semistatische en historische fase en dit volgens de internationaal geldende standaarden inzake archiefbeheer.
- Het AAM vervult daarnaast een intermediaire en ondersteunende rol ten aanzien van archiefbeheerders van lokale kerkelijke archieven in de parochies van het aartsbisdom met als doel dit lokale religieuze erfgoed voor de toekomst te borgen.
- Het AAM stelt zijn historische archieven ter beschikking van iedereen die belangstelling heeft voor de evoluerende interactie tussen religie en samenleving in het aartsbisdom.
- Het AAM doet dit vanuit de overtuiging dat bisschoppelijke archieven een specifiek en uniek instrumentarium bieden met het oog op de constructie van een culturele biografie van het aartsbisdom, met name voor wat betreft de historische rol van religie en van religieuze tradities als constituerende elementen van culturele identiteit(en).
- Het AAM ontplooit een publiekswerking die erop gericht is zijn historische archieven onder de aandacht te brengen van de brede erfgoedgemeenschap en de drempel om ze te raadplegen te verlagen.
- Voor zijn werking en het realiseren van zijn doelstellingen werkt het AAM structureel samen met andere erfgoedinstellingen die actief zijn in het religieuze erfgoedveld.
Visie
Het aartsbisschoppelijk archief:
- tracht met zijn werking vanuit een eigentijdse christelijke visie een bijdrage te leveren tot de levensbeschouwelijke dialoog en de ontwikkeling van een open en pluralistische samenleving.
- hanteert in zijn werking de deontologische code voor archivarissen die werd opgesteld door de Internationale Archiefraad.
- legt zich erop toe zijn eigen collecties in zo goed mogelijke omstandigheden te bewaren met het oog op het doorgeven ervan aan toekomstige generaties.
- heeft bijzondere aandacht voor lokale kerkelijke archieven in het aartsbisdom waarvan de bewaring op korte of middellange termijn bedreigd is.
- wil in samenwerking met andere erfgoedactoren een sensibiliserende rol spelen om de bewaring van religieus erfgoed te bevorderen en werkt daarvoor samen met erfgoedorganisaties in zowel het Nederlandstalige als het Franstalige landsgedeelte.
- stimuleert historisch-wetenschappelijk onderzoek naar facetten van religie- en religiebeleving binnen het aartsbisdom.
- wil als kerkelijke archiefdienst aanwezig zijn in het Vlaamse erfgoedlandschap en participeert aan initiatieven om het brede publiek in contact te brengen met religieus erfgoed.
- zet in op erfgoededucatie, met name voor wat betreft katholiek erfgoed.
Leeszaalreglement
1. Raadpleging en ontlening van archiefdocumenten
Art. 1. Documenten uit het aartsbisschoppelijk archief zin in principe raadpleegbaar wanneer zij ouder zijn dan 40 jaar. Voor sommige documenten kan om privacy-redenen de termijn van niet-raadpleegbaarheid verlengd worden tot 50 of zelfs 100 jaar. Documenten uit het dynamisch en semistatisch archief zijn niet raadpleegbaar.
Art. 2. Voor dossiers of archiefstukken die de persoonlijke levenssfeer raken (o.a. doop- en huwelijksregisters, dossiers i.v.m. dispensatieverlening voor huwelijken, dossiers van nietigverklaringen van huwelijken) is de termijn van niet-raadpleegbaarheid tenminste 100 jaar.
Art. 3. De archivaris kan niet-raadpleegbaarheid inroepen omwille van de slechte materiële toestand van archiefbescheiden.
Art. 4. Aan particulieren worden geen archiefstukken in bruikleen gegeven. Enkel voor tentoonstellingen kunnen archiefstukken worden uitgeleend. Er wordt dan een bruikleencontract opgemaakt en de uitgeleende stukken moeten worden verzekerd ‘van nagel tot nagel’.
2. Werking van de leeszaal
Art. 5. De leeszaal van het archief is toegankelijk op maandag, dinsdag en donderdag van 9u-12u30 en 13u30-16u30. Op officiële feestdagen en tijdens de laatste twee weken van juli is de leeszaal gesloten. Bijkomende sluitingsdagen worden vooraf aangekondigd. Personen jonger dan 16 jaar die de leeszaal bezoeken dienen begeleid te zijn door een volwassene.
Art. 6. Raadpleging van het archief is kosteloos. Bij zijn/haar eerste bezoek aan het archief legitimeert elke lezer zich met een identiteitskaart of officieel document en vult een identificatieformulier in. Bij de inschrijving verklaart de lezer kennis te zullen nemen van en in te stemmen met het leeszaalreglement.
Art. 7. Bij elk bezoek identificeert de lezer zich in het leeszaalregister met zijn/haar naam en handtekening.
Art. 8. De archivaris en zijn medewerkers houden toezicht op de naleving van het leeszaalreglement en de orde en rust in de leeszaal. De lezer kan zich tot hen wenden voor inlichtingen en hulp bij opzoekingen en voor het aanvragen van archiefstukken.
Art. 9. De lezers kunnen de archiefstukken die zij wensen te raadplegen opzoeken via de in de leeszaal ter beschikking staande inventarissen en toegangen. Archiefstukken kunnen tot een half uur voor sluitingstijd worden aangevraagd. Stukken dienen te worden aangevraagd via de hiertoe bestemde aanvraagbriefjes. De archivaris of zijn medewerkers kunnen het aantal in lezing te geven stukken beperken indien zij dit nodig achten.
Art. 10. Reproductie van archiefstukken onder de vorm van fotokopieën, foto’s of scans is mogelijk mits toestemming van de archivaris. Bij het nemen van foto’s is het gebruik van een lichtflits niet toegestaan. Fotokopiëren is toegestaan voor losse stukken mits de materiële toestand ervan dit toelaat, maar niet voor ingebonden stukken, registers en perkamenten charters.
Art. 11. Het fotokopiëren of scannen van archiefstukken gebeurt door de archivaris of één van zijn medewerkers. Een beperkt aantal kopieën wordt indien mogelijk nog dezelfde dag afgeleverd. Voor grotere aantallen kopies en scans dient een wachttijd van ongeveer één week in acht worden genomen waarna de kopies of scans met de post worden opgestuurd. Zie de tarievenlijst voor meer informatie.
Art. 12. Wie een publicatie laat verschijnen waarvoor gebruik is gemaakt van informatie die berust in het archief van het aartsbisdom, is gehouden het Aartsbisschoppelijk Archief te Mechelen (AAM) als vindplaats van de geconsulteerde bronnen te vermelden.
3. Beveiliging van het archief en de archiefbescheiden
Art. 13. Jassen, tassen (inclusief tassen voor draagbare computers) en andere voorwerpen die niet strikt noodzakelijk zijn voor de raadpleging van archiefstukken worden achtergelaten in de vestiaire. Het aartsbisdom kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventueel verlies of beschadiging hiervan.
Art. 14. De archiefstukken worden enkel in de leeszaal geraadpleegd. De lezers hebben geen toegang tot het archiefdepot.
Art. 15. In de leeszaal geldt een verbod op eten, drinken en roken. Om de werkrust niet te verstoren is het gebruik van een GSM niet toegestaan.
Art. 16. Om het risico op beschadiging van kostbare documenten, handschriften of charters zoveel mogelijk te vermijden kan de archivaris aan de lezers vragen bij het consulteren van sommige stukken geen balpen of vulpen te gebruiken voor het nemen van notities, maar nota te nemen met een potlood. Hiertoe zullen potloden in de leeszaal beschikbaar worden gesteld.
Art. 17. Archiefstukken dienen met de grootste zorg behandeld te worden. Het raadplegen van archiefbescheiden dient te gebeuren met propere handen. Met de natte vinger werken om bladen van een register om te slaan is ten strengste verboden evenals het met de ellebogen leunen op registers. Het is niet toegestaan de ordening van de bescheiden te wijzigen of er aantekeningen op te maken. Het vouwen, kreuken of plooien van archiefstukken is uit den boze evenals het leggen van schrijfpapier boven op de archiefstukken.
Art. 18. De archiefstukken dienen na raadpleging met zorg te worden teruggeplaatst in hun materiële verpakking. Bij teruggave van de archiefstukken is de archivaris gemachtigd na te gaan of zij zich nog in dezelfde staat bevinden als voor uitgave aan de lezer. Voor eventuele beschadiging zal de lezer aansprakelijk worden gesteld. Wanneer de bezoeker bij ontvangst van de archiefbescheiden beschadigingen vaststelt of bemerkt dat er stukken ontbreken is het in zijn/haar belang dit onmiddellijk te melden aan de archivaris.
Art. 19. De archivaris zal de toegang tot het archief ontzeggen aan wie dit reglement overtreedt. Bij poging tot diefstal of opzettelijke vernieling van archiefstukken wordt de bezoeker voorgoed de toegang tot het archief ontzegd.
Art. 20. Alle zaken die niet voorzien worden in dit reglement vallen onder de beslissingsbevoegdheid van de archivaris. Bij eventuele betwistingen kan zich men wenden tot de vicaris-generaal van het Aartsbisdom.
Historiek
De eerste aanzetten tot de vorming van een aartsbisschoppelijk archief dateren van na de oprichting van het aartsbisdom Mechelen in 1559. De oudste stukken dateren van voor de oprichting van het aartsbisdom (de zgn. Cameracensia en Leodiensia). Het archief bevond zich oorspronkelijk in de aartsbisschoppelijke residentie te Brussel. In de eerste helft van de 18de eeuw werd het overgebracht naar het aartsbisschoppelijk paleis aan de Wollemarkt te Mechelen.
Tijdens de Franse Revolutie is een aantal stukken in beslag genomen door de overheid. In de 19de eeuw zijn de stukken met betrekking tot Oost-Vlaamse parochies die in het Ancien Regime tot het aartsbisdom Mechelen behoorden, overgedragen aan het bisdom Gent. Een tweede overdracht vond plaats na 1962. Toen verhuisden de archieven van het oude bisdom Antwerpen (1559-1801) en de archieven over Antwerpse parochies uit de periode 1801-1961 naar het nieuwe bisdom Antwerpen.
In het interbellum werd het archief op initiatief van de toenmalige archivaris, kanunnik Jozef Laenen, van de zolders van het aartsbisschoppelijk paleis overgebracht naar de naburige Refugie van Sint-Truiden. Daar bleef het gehuisvest tot zich in 1987 de noodzaak aan een andere bewaarplaats opdrong. Het archief vond toen onderdak in de voormalige bibliotheek van het Groot Seminarie (het huidige Diocesaan Pastoraal Centrum). Sinds januari 2004 is het archief gehuisvest in de voormalige kapel van het Seminarie die in 1954-1955 werd gebouwd op initiatief van kardinaal Van Roey.
Links
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.