Sinds 2020 zet de Werkgroep Presentie van Attent zich in om het gedachtegoed van de presentie sterker te verankeren in het bisdom Antwerpen. Corona legde veel lam. Wekenlang moesten we “in ons kot” blijven. Wie dat niet kon, waren onder meer de dak- en thuislozen – mensen die presentiewerkers echt nabij willen. Ze werden plots erg zichtbaar in het straatbeeld. Zou corona onze samenleving wakker maken voor deze en andere groepen aan de rand van onze samenleving?
De presentiewerkers zijn er in ieder geval van overtuigd dat de presentiebenadering daarbij een erg positieve bijdrage kan leveren. Presentie wakker immers de betrokkenheid op elkaar aan. Het is een radicale toewending naar de ander, die leidt tot de ervaring dat we samen mens worden.
Het besef dat we een ander mens nodig hebben, een ‘tegenover’, lezen wij vanaf de eerste bladzijden van de Bijbel. Adam verlangde er naar en Jezus leefde die toewending ten volle en tot het uiterste toe. Ook in andere culturen en in filosofieën komen we het principe tegen: het Ubuntu-principe getuigt ervan, Levinas ziet het appel in het gelaat – het unieke en onvoorspelbare – van de ander... Zo heeft ieder zijn/haar inspiratiebron om present te zijn.
Voor de buitenwereld ziet de presentiebenadering er gewoon en alledaags uit, maar er komt veel deskundigheid bij kijken. Die deskundigheid leidde tot het samenstellen van een nieuwe publicatie van Attent, met als titel “Presentie: Samen mens worden”, in een redactie van Rita Boeren, Ina Koeman en Chris Smits.
Het boek stelt de presentiebenadering voor aan de hand van concrete verhalen. De presentiewerkers delen hun ervaringen met jou. Ze werken met en voor mensen in de marge of zijn aan de slag in andere pastorale werkingen en in de zorgsector. Hun getuigenissen over presentie en over wat presentie doet, zowel met de ontvanger van presentie als met de presentiewerker zelf, zijn inspirerend.
Het boek laat je ook toe om echt kennis te maken met presentie. In de presentietheorie zijn daarvoor specifieke begrippen tot ontwikkeling gekomen, vakjargon zeg maar. In de teksten vind je ze in een cursieve letter. Je zal ook merken dat thema’s terug komen. De reden is dat er vele kanten en uitdagingen verbonden zijn met écht in relatie gaan met elkaar, en dat zij niet los van elkaar verkrijgbaar zijn.
Het boek heeft zeven hoofdstukken.
- Het eerste hoofdstuk schetst een eerste beeld van presentie. Waar komt de presentiebenadering vandaan? Wat is het? Hoe kun je het herkennen? Als afronding vind je twee getuigenissen van mensen die vertellen wat de presentie die zij mochten ervaren, met hen gedaan heeft.
- Het tweede hoofdstuk brengt acht portretten van presentiewerkers. Tussen elke bijdrage wordt een kenmerk van presentie steviger bekeken.
- Hoofdstuk drie richt de focus op exposure of onderdompeling, zoals die wordt gehanteerd in de presentie.
- Hoofdstuk vier zoomt in op de betekenis en relevantie van presentie voor onze maatschappij. Presentie is immers niet alleen een kwestie van heel concreet aanwezig zijn bij, maar evenzeer een kwestie van het maatschappelijk kritisch aan de kaak stellen van sociale problematieken.
- Hoofdstuk vijf gaat in op de achterliggende spiritualiteit van de presentie.
- Hoofdstukken zes en zeven richten zich specifiek op wie zelf graag aan de slag wil gaan. Als jij door het lezen getriggerd wordt om zelf een plek op te starten, vind je hier wat nodig is om er aan te beginnen en nemen we je mee naar enkele lastige kantjes van present zijn. Je vindt ook enkele concrete voorbeelden van presentieplekken en het aanbod aan vorming en ondersteuning.
- Vanuit zijn doorleefde kennis van Levinas schreef Roger Burggraeve een nabeschouwing.
Prof. dr. A. Baart, die in 2004 het boek ‘Theorie van de presentie’ publiceerde, schreef het voorwoord. Hij schrijft onder meer:
“Iedereen die om zich heen kijkt, zal kunnen beamen dat we uitermate kwetsbaar zijn, dat onze omstandigheden precair zijn en dat we in tientallen opzichten van elkaar afhankelijk zijn – al is het maar voor ons brood, treinvervoer of onderwijs. Dat eenvoudige uitgangspunt heeft enorme gevolgen. Het meest in het oog springende gevolg is dat je door en door relationeel in het leven komt te staan en dat zorg op de voorgrond komt. En precies dat is wat er in presentie gebeurt en wat er in dit mooie en soms aangrijpende boek beschreven wordt”.
De boekvoorstelling vind plaats op zaterdag 25 maart, tijdens de Trefdag van Attent. Het programma vind je hier: klik. Alle deelnemers ontvangen bij het einde van de dag een exemplaar van het boek.
Presentie: Samen mens worden.
Redactie: Rita Boeren, Ina Koeman, Chris Smits.
Uitgave van Attent, Netwerk voor maatschappelijke inzet in Bisdom Antwerpen.
Publicatiedatum: 25 maart 2023. 128 blz.
Prijs verkoop: 8 euro (+ verzendingskosten).
Bestellen bij Attent: attent@bisdomantwerpen.be.
Het boek komt na 25 maart ook online ter beschikking, via de vormingswebsite van het bisdom Antwerpen.
