September is een drukke maand. Vooreerst is er de Scheppingsperiode tussen 1 september en 4 oktober. Ecokerk biedt dit jaar suggesties aan bij het thema “Met een 7-sprong naar integrale ecologie”. Vanaf 21 september tot 4 oktober voegt Pax Christi Vlaanderen daarbij een intense aandacht voor vrede, met als thema “Uitgedaagd door de ander” en een oecumenisch vredesgebed in Antwerpen op woensdag 29 september om 11 uur.
Enkele jaren geleden plaatste paus Franciscus de Werelddag van de migrant en de vluchteling op de laatste zondag van september. Dit jaar is het thema “Naar een steeds groter wij”. De inhoud put sterk uit de encycliek ‘Fratelli tutti’ vorig jaar op 3 oktober werd gepubliceerd.
Kortom, september brengt, geïnspireerd door de diepe beleving van broeder- en zusterschap van de H. Franciscus, al deze thema’s, waarvan bovendien dagelijks duidelijk wordt hoe actueel ze zijn, naar de voorgrond. Wij worden van bij het begin van het werkjaar uitgenodigd inspiratie te putten uit onze geloofswortels en ons sterker te engageren om zo daadwerkelijk te getuigen van vrede, rechtvaardigheid en zorg voor de schepping.
Aanbod voor de Werelddag van de migrant en de vluchteling
De Attent Werkgroep MiDiGa - Migratie, Diversiteit, Gastvrijheid – wil deze dag niet ongemerkt laten voorbijgaan. Daarom bieden we voor het eerst extra ondersteunende teksten aan, die in de liturgie of bij het begin van een samenkomst dienstbaar kunnen zijn.
We vroegen ook aan onze bisschop een ondersteunende tekst te schrijven bij deze Werelddag. We verwachten dat deze eerstdaags tot stand komt en via de communicatiekanalen van het bisdom wordt bekend gemaakt.
1. Korte tekst over de boodschap van de paus “Naar een steeds groter wij”
In de Boodschap voor de 107de Werelddag van de migrant en de vluchteling (26 september 2021) drukt paus Franciscus zijn blijvende wens uit om na corona niet in een nog koortsachtiger consumeren te vervallen of in nieuwe vormen van egoïsme, maar te gaan denken in termen van ‘wij’, omdat we één mensenfamilie zijn, dat één gemeenschappelijk huis bewoont, onze aarde. De heilsgeschiedenis heeft een ‘wij’ aan het begin en aan het einde en met in het midden het mysterie van Christus, die stierf en verrees ‘opdat allen één zijn’ (Joh. 17:21).
In onze tijd, is dit ‘wij’ gebroken, gewond en misvormd. De zwaarste prijs wordt betaald door degenen die het gemakkelijkst als ‘anderen’ worden beschouwd: buitenlanders, migranten, gemarginaliseerden, al wie in marges van het bestaan moet wonen. De waarheid is echter dat we in hetzelfde schuitje zitten en dat we geroepen zijn om de muren die ons scheiden af te breken.
Dit ‘wij’, dat ook een grotere medeverantwoordelijkheid wordt, garandeert ook de juiste zorg voor ons gemeenschappelijk huis. Er is een persoonlijke en collectieve inspanning nodig voor alle broeders en zusters die in nood blijven verkeren, maar ook om een meer duurzame, evenwichtige en inclusieve ontwikkeling te bereiken.
2. Gedachten bij de lezingen van zondag 26 september
In de lezingen (Numeri 11,25-29, Jak. 5, 1-6 en Mc. 9, 38-43.45.47-48) zit een merkwaardige spanning van mildheid tegenover mensen buiten de kring en van strengheid voor de eigen volgelingen. Johannes vindt dat iemand die in Jezus’ naam duivels uitdrijft, moet terechtgewezen worden ‘omdat hij geen volgeling van ons is’. Maar Jezus antwoordt: “Wie niet tegen ons is, is voor ons”. De kern van de zaak is niet tot de juiste groep behoren, en de juiste regels volgen, maar wel open en ontvankelijk zien dat de Geest geen voorrecht is van enkelen, maar een geschenk dat verder uitgedeeld wordt en moet worden.
Door oorlogsgeweld en honger worden mensen verdreven uit hun land van oorsprong. Ook in onze geloofsgemeenschappen worden vluchtelingen en mensen zonder verblijfspapieren, gastvrij onthaald en wordt samen gewerkt aan een warmer samenleven. De meest noodlijdenden niet overlaten aan hun lot, opkomen voor de minsten, en pas daarna denken aan afspraken, wetten, regels. Natuurlijk is het ook waar dat we zonder regels nergens zijn. Maar zonder profeten, zonder protest, zonder actie voor de meest uitgeslotenen, gaan we ten onder aan rigiditeit.
Zo verging het een vluchteling in een chassidisch verhaal, vertelt René Hornikx. De rabbi had een vluchteling onderdak gegeven, maar zijn gemeenschap protesteerde: “Straks worden wij gestraft, misschien wel uitgemoord!. De rabbi bestudeerde de hele nacht de uitleg van de Tora, de heilige wetboeken, en hij vond een regel, een richtlijn: “Omwille van één man hoeft niet het hele volk om te komen”. Dat was dus de regel die de hogepriester Kajafas vond toen hij met de profeet van Nazaret in zijn maag zat! De rabbi greep de regel aan als oplossing voor zijn probleem: hij leverde de vluchteling uit. Toen kwam de profeet Elia bij hem: “Die opgejaagde vluchteling, dat was de Messias!’ Hoe kon ik dat weten? Antwoordde de rabbi. En Elia weer: “Als je niet de hele nacht in je boeken had gezocht, maar één keer in het gelaat van de vluchteling had gekeken, dan had je dat geweten!”
3. Gebed - Open ons hart voor de wereld
God onze vader,
Gij die uw vertrouwen stelt in de geringste.
Gij die uw toekomst bouwt op armen en rechtvaardigen.
Gij die elk van ons roept om vrede en om zorg voor de aarde.
Wij bidden U,
Open ons hart voor de wereld waarin wij leven.
Open onze ogen voor hen die lijden onder geweld.
Open onze ogen voor hen die leven in on-vrede.
Neem bij ons weg wat ons verhindert om te werken aan een wereld van vrede en gerechtigheid en zorg voor schepping.
Neem bij ons weg al ons wantrouwen, al onze moedeloosheid. Dat wij meer en meer vrije mensen mogen worden. Werkend aan een wereld van vrede.
Dat vragen wij U omwille van Jezus uw Zoon en onze Heer.
Amen.
4. Gebed voor mensen zonder verblijfspapieren
Augustus 2021. Volgens schattingen leven er in België 150.000 migranten zonder verblijfsvergunning. Velen zijn arbeidsmigranten. Anderen hebben asiel aangevraagd en geen verblijfsvergunning gekregen, maar verlaten België niet, bijvoorbeeld omdat het land van herkomst hen niet meer accepteert. Wie ongedocumenteerd in België leeft, heeft maar weinig rechten. Bovendien is er altijd de angst om opgepakt en uitgezet te worden. Laten wij voor hen bidden.
Goede God,
Als inwoners van een welvarend en georganiseerd land bekennen wij, dat we vaak zo weinig weten van mensen die hier verblijven zonder dat ze geldige papieren hebben. Soms horen we van migranten die proberen wat te verdienen in het grijze circuit, en makkelijk slachtoffer worden van misbruik. Soms lezen we over vluchtelingen, die door oorlog, klimaatverandering, gebrek aan perspectief en onderdrukkende regimes hier zijn gekomen, uitgeprocedeerd zijn geraakt, en niet terug kunnen of durven naar hun land van herkomst. We weten zo weinig van het ingewikkelde Europese asielsysteem, waardoor mensen gaan rondzwerven binnen Europa en asiel vragen in landen die hen niet willen hebben. We kunnen ons moeilijk voorstellen wat ze meegemaakt hebben tijdens hun gevaarlijke reis, of ons inleven in hun angst om opgepakt te worden, hun dromen en hoop.
God, U die alle mensen hebt geschapen naar Uw beeld, en die het welzijn van alle mensen op het oog heeft, wij bidden u voor mensen zonder verblijfspapieren.
Nog maar kort geleden lazen we in de kranten over de hongerstaking van wanhopige mensen zonder verblijfspapieren die bijna fataal afliep. Dat ze mensen mogen ontmoeten die hun situatie begrijpen, en met hen zoeken naar perspectief. Dat ze kracht mogen krijgen om de keuzes te maken die nodig zijn.
We bidden ook voor het werk van organisaties die hen bijstaan. We danken U voor het werk dat vanuit de kerken maar ook daarbuiten wordt verricht. Dat er bed-bad-brood-en-begeleiding wordt geboden, een warme maaltijd, hulp bij het lezen van de post, of gewoon een plek om even op adem te komen.
Voor onze overheid bidden we, dat ze de regels barmhartig uitvoeren zodat deze mensen zicht krijgen op een menswaardige toekomst hier of elders.
Voor onszelf bidden we, dat we ons openstellen voor de verhalen van mensen zonder papieren, en hen durven zien als mensen zoals wij.
Amen.
5. Geloofsbelijdenis (Frans Cromphout)
Ik zal niet geloven
in het recht van de sterkste
in de taal van de wapens
in de macht van de machtigen.
Maar ik wil geloven
in het recht van de méns
in de open hand
in de macht de geweldloosheid.
Ik zal niet geloven
in ras of rijkdom
in voorrechten
in de gevestigde orde.
Maar ik wil geloven
dat alle mensen ménsen zijn
dat de orde van de macht en het onrecht
wanorde is.
Ik zal niet geloven
dat ik niets te maken heb
met wat ver van hier gebeurt.
Maar ik wil geloven
dat de hele wereld mijn huis is
en het veld dat ik bezaai,
dat allen oogsten van wat allen gezaaid hebben.
Ik zal niet geloven
dat ik verdrukking dààr kan bestrijden
als ik onrecht hiér laat bestaan.
Maar ik wil geloven
dat recht één is hier en daar
dat ik niet vrij ben
zolang nog één mens slaaf is.
Ik zal niet geloven
dat oorlog en honger onvermijdelijk zijn
en vrede onbereikbaar.
Maar ik wil geloven in de kleine daad
in de schijnbaar machteloze liefde
in de vrede op aarde.
Ik zal niet geloven
dat alle moeite vergeefs is.
Ik zal niet geloven
dat de droom van de mensheid
een droom zal blijven
dat de dood het einde zal zijn.
Maar ik durf geloven
altijd en ondanks alles
in de nieuwe mens.
Ik durf geloven in Gods eigen droom:
een nieuwe hemel, een nieuwe aarde
waar gerechtigheid zal wonen.
6. Gebed tot de Schepper (uit Fratelli Tutti)
Heer en Vader van heel de mensheid,
U die alle mensen met gelijke waardigheid geschapen heeft,
stort in onze harten een geest van broederlijkheid.
Beziel ons met een droom van ontmoeting, dialoog, gerechtigheid en vrede.
Help ons om een betere samenleving op te bouwen
en een menswaardiger wereld te creëren,
zonder honger, armoede, geweld en oorlog.
Open onze harten
voor alle volkeren en landen op aarde,
zodat we het goede en het mooie kunnen zien
dat U in elk van ons gezaaid heeft,
zodat echte verbondenheid kan groeien,
en gemeenschappelijke projecten en gedeelde dromen
ons dichter bij elkaar kunnen brengen.
Amen!
____________________________________________________________________________________________________
Referenties
- P. Kevers. De bijbel lezen in woord in daad. B-jaar.
- R. Hornikx. Laat Uw woord ontkiemen in ons hart. Vieringen van Woord en gebed. Jaar B
- R. Hornikx. Een hand vol verhalen, blz. 15.
- Gebed voor mensen zonder verblijfspapieren – Werkgroep MiSaG -migratie, samenleven, geloven – VPKB.
- Vredesviering Antwerpse Raad van Kerken 29 september 2021.