Een verslag van dag 2 van het congres, 3 juni 2022, door Bart Willemen, secretaris van de Interdiocesane Commissie Catechese (ICC).
Vandaag staat in het teken van het nieuwe Directorium voor de catechese, dat gepubliceerd werd op 25 juni 2020 door de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Nieuwe Evangelisatie. Aan het begin van de dag wordt al vooruitgeblikt naar het volgende congres in 2024, waarvan onderwerp en locatie zondagnamiddag op de algemene vergadering besproken worden.
Prof. Henri Derroitte (UCL)
Hij kent het nieuwe Directorium zeer goed. Samen met zijn collega Catherine Chevalier schreef hij een Vademecum omtrent het Directorium van 2020. Het nieuwe Directorium werd goed onthaald in België. Naast het Vademecum werden er verschillende initiatieven opgestart. Hij ziet drie belangrijke thema’s in het Directorium: catechese en gezin, het kerygma en de verhouding met de culturele context.
- In hoofdstuk 8 gaat het Directorium in op de verschillende doelgroepen, onder andere de relatie tussen catechese en gezinnen. Er wordt gesproken over catechese in, met en van(uit) gezinnen. Gelooft onze kerkgemeenschap in de evangeliserende kracht van gezinnen? De recente coronacrisis versnelde een proces van ‘minder’ nog enorm, misschien zelfs naar ‘bijna niet meer’. Het christendom wordt misschien in onze streken terug enkel een religie van steden, en niet langer van rurale gebieden. We moeten misschien afstappen van ‘aanleren’ en meer nadenken over ‘doorgeven’. Het verdwijnen van het ‘sociale catechumenaat’ kan immers niet gecompenseerd worden door catechese vanuit parochies. Het Directorium spreekt zeer vaak over het ‘integrale’ omtrent geloof en gezinnen. Heel belangrijk hieromtrent zijn nummers 226 tot 235. Sinds de synode over gezinnen moet heel de pastoraal volgens de paus herdacht worden vertrekkende van gezinnen. Gehuwden ontvangen bijvoorbeeld de roeping om ‘educatieve bedienaars’ te worden voor hun kinderen. Het Directorium verbreedt dat met de gedachte dat gezinnen zelf een verkondigende kracht hebben. Er komt een gedachte bij van een familie van gezinnen, een familie van families. Catechese zal niet functioneren in de komende jaren zonder een sterke zorg voor kleine cellen en het samenbrengen van gezinnen.
- Het is ook belangrijk om na te denken over de stijl en manier van het overdragen van het geloof. Daarom ga ik in op het kerygma. De paus legt veel nadruk op catechese als persoonlijke ontmoeting met Jezus Christus. Enzo Biemmi heeft me geholpen om de relatie te overdenken tussen catechese, missie en kerygma. We moeten het kerygma niet als refrein telkens weer herhalen, maar als een lied dat telkens weer weerklinkt op een andere melodie, afhankelijk van wie we ontmoeten. Het kerygma is tegelijk de daad van de verkondiging en de inhoud van die verkondiging. Het gaat over de stijl van de Kerk als veldhospitaal na een veldslag. Daarbij gaat het in een synodale Kerk om een Kerk die luistert. Het kerygma is er voor alle gezinnen, zelfs zij die misschien in onze ogen vreemde keuzes maken. Barmhartigheid staat centraal in deze catechese. Sinds de synode van de bisschoppen van het Amazonegebied is er debat omtrent de verhouding tussen een aanwezigheidspastoraal en een bezoekpastoraal. Zou het geseculariseerde Westen ook beroep kunnen doen op gedachten rond de bezoekpastoraal? Het gaat dan, in plaats van afwachten en wachten tot mensen jouw agenda komen vullen, om contact maken, bezoeken, naar het huis van de andere gaan, luisteren naar vragen en verlangens. Is er nood aan een nieuwe vorm van catechisten, zoals beschreven in de oproep van het motu proprio Antiquum minsterium van paus Franciscus? Dit zou zeer veel mogelijkheden openen voor een overgaan naar een betere naar een logica van bezoekpastoraal. Het zou ook een goed kader scheppen voor catechese met volwassenen.
- In hoofdstuk 10 gaat het Directorium in op de band met de culturele context. Dit lange hoofdstuk is een opmerkelijk hoofdstuk en een van de meest vernieuwende. Er spreekt moed en een oproep tot moed uit dit hoofdstuk. De tekst gaat bijvoorbeeld in op voor- en nadelen van de digitale context. Er is misschien tegelijk nood aan evangelisatie van online sociale netwerken en evangelisatie via online sociale netwerken. We moeten misschien voorzien in een forum van community managers rond de band tussen verkondiging en de digitale context, internet, sociale netwerken.
Het Directorium zoekt soms naar een evenwicht tussen spreken over de Catechismus en spreken over catechese als interpretatie van levenservaringen in het licht van het Evangelie. Daarvoor is het zeker belangrijk dat de paus recent sprak over het belang voor een catechist om het ‘dialect’ te kennen en te spreken van jongeren, kinderen, gezinnen… Het gaat over het dialect van de nabijheid, aanwezigheid, erop uittrekken. We moeten niet bang zijn om de taal van de mensen te spreken en naar hun zwakheden te luisteren. In de verkondiging gaat het immers niet om een strategie om mensen op alle verdere stappen mee te nemen. Er waren rond Jezus ook leerlingen, apostelen, sympathisanten. Het Directorium zegt niet alles, maar opent op een mooie manier een blik op uitdagingen voor de catechese. Nummer 420 is vooral belangrijk voor een nuance tussen de versie van 1997 en de versie van 2020.
Groepsgesprek in verschillende talen
Er was ruim de tijd om tijdens een uur in verschillende talen met elkaar in gesprek te gaan over wat we hoorden, aan de hand van enkele vragen over de lezing van Henri Derroitte. Er werd in onze gespreksgroep vooral nagedacht over de manier waarop christenen in deze nieuwe context kunnen, willen en moeten handelen. Sommigen zijn niet helemaal overtuigd van een evangelisatie op het ritme van de levenservaringen in het licht van het Evangelie en benadrukken het belang van het evenwicht met traditie, identiteit, kennis en onderwijs. De verschillende culturele contexten spelen hier zeker een grote rol.
Voorstelling van het tijdschrift Lumen Vitae (ontstaan in 1946)
De verschillende taalgroepen binnen de redactie van dit tijdschrift stellen hun verschillende werven en gedachten voor. De ontmoeting van de verschillende partnerlanden is hier enorm verrijkend. Uiteraard zouden ze graag meer aangesloten lezers hebben. Hierna hadden we een vriendschappelijk aperitiefmoment, waarna een lekkere warme middagmaaltijd volgde. Na de namiddagsiësta stonden nog een bezoek aan een Brusselse pastorale eenheid en deelname aan een avond van een catechesewerking voor kinderen en hun ouders op het programma.