"Als twee jonge mensen bij de Kerk aankloppen met de vraag om kerkelijk te huwen, dan is dat heel goed nieuws," aldus Kathleen Martens, aanspreekpunt voor gezinspastoraal bij CCV in het bisdom Gent. "Dat is zo op de eerste plaats voor deze verloofden zelf die de stap zetten naar een levenslang engagement.
Als koppels aan onze deur kloppen met een verlangen te huwen, dan is dat ook bijzonder goed nieuws voor de Kerk zelf. We moeten hen met dankbaarheid en blijdschap verwelkomen.
In hun brief zeggen de Belgische bisschoppen dat we vandaag nood hebben aan een 'huwelijkscatechumenaat', naar analogie met het catechumenaat dat volwassenen voorbereidt op het doopsel.
Dat sleutelbegrip brengt ons in de juiste modus en is oriënterend voor onze praktijk van huwelijksvoorbereiding.
Peter Malfliet, bisschoppelijk gedelegeerde voor gezinspastoraal, somde de kenmerken op van het catechumenaat :
Het brengt de huwelijksvoorbereiding in een pedagogie van initiatie. Het is het sleutelwoord in elke catechese vandaag en wijst naar een bijzondere manier van 'leren' die getypeerd kan worden met de werkwoorden 'proeven, meemaken en smaken' - Hoe kunnen we huwelijkskandidaten laten proeven van wat het betekent chrsisten te zijn? Hoe laten we ze kennismaken met het kerkelijke leven?
Dat gebeurt zonder enige vorm van opdringerigheid en in een missionaire aanpak die gastvrijheid samenbrengt met het aanbieden van het geloof (wat de Franse kerk noemt: 'proposer la foi') - Volgens de Belgische bisschoppen betekent dat ook dat we voor aanstaande koppels "de drempels niet hoger moeten leggen dan nodig". Tegelijkertijd waarschuwen ze tegen een al te minimale aanpak.
Het catechumenaat is altijd een weg, een trajectmet verschillende etappes die samenhoren: contact, kennismaken, onderscheiden, opname, begeleiding in groep en individueel, liturgische stappen, een mystagogische catechese. Bekijk hier het traject van het catechumenaat in voorbereiding op het doopsel - Welk traject met welke etappes gaan we met huwelijkskandidaten?
Op deze weg gaan begeleiders met je mee. Ze zijn zowel tochtgenoten als voorgangers - Welke rol zien we voor de begeleiders van de weg van de huwelijkskandidaten? Vinden we gastkoppels in de geloofsgemeenschap waaraan we de huwelijkskandidaten kunnen toevertrouwen en met wie ze een bijzondere band kunnen opbouwen (ook na het huwelijk)?
De hoofdrolspeler is de catechumeen zelf. Daarom is het catechumenaat geen 'geloofscursus' en is het biografisch gericht. Het levensverhaal staat centraal - "Wat betekent het voor huwelijkskandidaten om, tegen de achtergrond van het leven dat zij al delen, de belofte uit te spreken om elkaar een leven lang trouw te blijven?" (Hans DEBEL, Tussen traditie en vernieuwing. De nieuwe wegen van Amoris laetitia, uitgeverij Averbode, 2017, 111)
De geloofsgemeenschap is de drager van het hele proces - Hoe brengen we de huwelijkskandidaten en de geloofsgemeenschap in contact met elkaar?
Vicaris-generaal Joris De Jonghe gaf toelichting bij een ontwerp van herziening van het huwelijksdossier, dat is het dossier met een juridisch-administratief luik en een pastoraal luik dat ingevuld wordt bij de zogenaamde 'ondertrouw'. Verschillende documenten zijn nu samengevoegd en het pastorale gedeelte is grondig herzien.
Hoe kan deze 'ondertrouw' een onderdeel zijn van het huwelijkstraject en dus nauw verbonden met de huwelijksvoorbereiding?
Piet Raes, voorheen coördinator van CCV in Gent en vandaag bisschoppelijk gedelegeerde voor gezinspastoraal in het bisdom Brugge, bracht de uitgangsunten in herinnering van een huwelijkstraject uit het Franse bisdom Versailles dat hij vorig jaar reeds presenteerde op een vormingsavond. Intussen is een werkvertaling gemaakt van het boekje Le mariage, une bonne nouvelle en hebben enkele koppels dit traject uitgeprobeerd.
Dit traject concretiseert wat het kan betekenen dat een 'huwelijksvoorbereiding' een 'huwelijkscatechumenaat' wordt en dus rekening houdt met een veranderde context.
Het omvat drie haltes:
onthaal met invulling van het juridische gedeelte van het huwelijksdossier,
een huwelijkszondag waarbij de kandidaten worden voorgesteld aan de geloofsgemeenschap
en tot slot de voorbereiding en viering van het huwelijkssacrament
en verschillende etappes. De werkvertaling biedt vier thema's aan:
Liefde en verschil: liefhebben zoals God
Vrijheid en trouw: beloften van vervulling
Altijddurende liefde - de kracht van vergeving
Keuze en levensproject - de nieuwe familie
De methode voorziet telkens vier inrijpoorten:
levensvragen die de kandidaat-trouwers zich stellen,
Bijbelteksten,
elementen uit het huwelijksritueel,
een uitnodiging tot gebed.
Het voorbije jaar werd het traject uitgeprobeerd bij enkele koppels. De begeleiders hadden telkens een positieve ervaring met huwelijkskandidaten die doorgaans ver van de Kerk stonden en nog weinig vertrouwd waren met het christelijke geloof. Maar misschien net daarom waren ze op hun manier zeer ontvankelijk.
Paradoxaal genoeg (of net niet?) raakten ze geïnteresseeerd in de liturgie en waren ze zeer onder de indruk van de momenten van gebed.
Positieve ervaringen dus. Tegelijkertijd vraagt het creativiteit van de begeleiders en moet de Franse context hier en daar nog wat vertaald worden naar de Vlaamse. Vraag is ook hoe deze methode (die eerder individueel is en 'ten huize van') samen kan gaan met de groepsaanpak die we nu vooral kennen.
Hilde Pex, verantwoordelijke van IDGP (Interdiocesane Dienst voor Gezinspastoraal) stelde het boekje Groeien in geloof voor dat mooi uitgegeven is bij Halewijn en de meditatie bevat van paus Franciscus op het 'Hooglied van de Liefde' van Paulus in 1 Kor 13, 4-7. Een ideaal geschenk voor huwelijkskandidaten!