Onze voormiddag blijft eigenlijk duren tot 15:30. Geen tijd om vroeger te eten. Eerst moeten we nog twee bezoeken afleggen, te beginnen met de nuntius Visvaldas Kulbokas. Een nog vrij jonge diplomaat uit Litouwen, die nog maar pas enkele maanden benoemd was toen de oorlog uitbrak. Hij is gebleven. Hij beschrijft op zijn beurt de complexe situatie van Oekraïne, niet alleen kerkelijk, maar ook politiek en cultureel. Omwille van de grote verschillen is de vraag steeds als je een uitspraak doet: wat bedoel je en hoe komt het over bij de toehoorder?
Vooral in een oorlogssituatie worden woorden gemakkelijk uit hun context gehaald en krijgen ze daardoor een heel andere, soms kwalijke betekenis.
Na de nuntius brengen we nog een bezoek aan Patriarch Epiphania en Metropoliet Oleksandr Drabynko van de Oekraïense Orthodoxe Kerk, ingesteld en dus erkend door de patriarch van Constantinopel, maar verworpen door Moskou. Het is niet aan ons om stelling te nemen in interne zaken van een andere Kerk.
We proberen gewoon christenen te ontmoeten, wie ze ook zijn, en drukken vooral onze zorg uit in de oorlog die alle Oekraïners, wie ze ook zijn, moeten ondergaan.
Eindelijk kunnen we middagmalen. Het is eerder laat namiddagmalen. We gaan terug naar het Grieks-katholiek patriarchaat om afscheid te nemen van onze gastheer en gaan nog richting seminarie. Een twintigtal minuten rijden. Het seminarie ligt buiten de stad. Het is al donker als we aankomen. We mogen niet te lang blijven, want we moeten tijdig in het station zijn om onze trein te nemen. Vooral moeten onze twee chauffeurs tijdig thuis kunnen komen want vanaf 23u is er de avondklok en dan mag je niet meer op straat te zien zijn.
Als we aankomen klinken alle klokken zoals dat alleen maar kan in een byzantijnse kerk. Feestelijk. We gaan onmiddellijk naar de kerk, waar de grote groep seminaristen de vespers zingt, meerstemmig, uit volle borst. Je kon er een CD-opname van maken. Je zou denken aan een koor geoefende monniken. Prachtig. Voor we het seminarie verlaten, hebben we nog een ontmoeting met de seminaristen. Weer moeten we horen dat ze bewonderen dat we durven gaan, maar vooral de dankbaarheid dat we ons interesseren aan hun concrete situatie. Dat we met vier bisschoppen samen zijn en tot bij hen gaan lijkt helemaal uitzonderlijk te zijn.
Om 23 uur vertrekken we met de nachttrein naar Lviv. Ik schrijf deze woorden om 00:27 u en ga nu toch maar slapen. Want om 6:30 komen we aan!
Persaandacht 23 februari
Donderdag 23 februari 2023
Ik begin met het einde van de dag, want 24 februari nadert. We zijn niet naar het front gegaan, maar we zijn in een land waarin het front zich bevindt. Dat wil zeggen dat iedereen daar voortdurend mee bezig is en dat iedereen familieleden of vrienden heeft die soms op een gruwelijke manier zijn omgekomen.
Nu vraagt iedereen zich af: zal er morgen, op de eerste verjaardag van de oorlog, iets gebeuren? De opvattingen zijn erg uiteenlopend. Sommigen zeggen: morgen doen de Russen iets. Anderen zeggen: het zal wel duren tot morgennacht of overmorgen. Anderen denken dat het niet voor onmiddellijk is. Maar dat er iets op komst is, daar lijken de meesten toch van overtuigd.
Het 'nieuwe normaal'?
Ondertussen gaat het leven verder. We zijn deze morgen in Lviv aangekomen, niet ver meer van de Poolse grens en op 600 km van Kiev, dus evenzoveel verder van het front. Sommigen spreken over het “nieuw normaal”. Dat betekent dat de mensen zoveel mogelijk normaal doen, maar ze weten dat een slecht lot hen boven het hoofd blijft hangen. De scholen zijn sinds gisteren in het hele land gesloten. Sommige ondernemingen geven vakantie aan hun werknemers, zodat ze tijdig naar hun dorp kunnen terugkeren. Een getuige zegt me dat gisteren al het verkeer in Lviv veel minder druk was.
We vierden vanavond de eucharistie in de kathedraal van Lviv samen met de aartsbisschop. Het was een gebed voor de vrede. Na het avondmaal gingen we naar het seminarie. Een avonddienst die 24 uur ononderbroken gebed voor de vrede moest inleiden. Terwijl we deelnamen aan die prachtige byzantijnse gezangen, zo zalvend en rustgevend, dacht ik aan het geweld aan de andere kant van het land, met weer eens honderden doden op één dag en evenveel families die er radeloos van worden.
Je kan dat allemaal toch niet normaal noemen. Zelfs niet “nieuw normaal”!
Ik wil de dag toch overlopen, als ik nog wil kunnen slapen vannacht, want het was weer een heel gevulde, boeiende maar ook vermoeiende dag.
Kaholieke universiteit
Deze voormiddag stond in het teken van de katholieke universiteit van Oekraïne in Lviv. Zij werd officieel gesticht in 2002 door de Grieks-katholieke Kerk. De stichter ervan is Mgr Boris Gutzak, die op mijn bisschopswijding was, vandaag precies drie jaar geleden. Zijn ouders hebben veel geïnvesteerd in die universiteit, die eigenlijk ook een antwoord is op de uitdagingen waarvoor het christelijk geloof stond na de val van het communisme in 1989. Ze bestaat uit zes faculteiten, onderverdeeld in een aantal instituten. Het masterdiploma is erkend door de staat. Een kleine, maar ongelooflijk dynamische universiteit, die stilaan uitgroeit tot een prachtige campus en nu al hoog scoort door de kwaliteit. De universiteit werkt aan haar verdere uitbreiding en huist grotendeels in een mooie, moderne nieuwbouw (het mooiste gebouw is getekend door het wereldbekend Duits architectenbureau Behnisch).
-lees verder onder de foto -