Op het eerste zicht zou iemand kunnen zeggen dat anglicanen en katholieken op dezelfde wijze liturgie vieren, maar dat vraagt ongetwijfeld meer nuance …
Natuurlijk zijn er vele gelijkenissen. We kennen bijvoorbeeld ook de zeven sacramenten. Maar ‘de anglicaanse liturgie’ is om te beginnen een te algemene verzamelterm. Als de rooms-katholieke liturgie al erg gevarieerd is naargelang van de plek en de gemeenschap die haar viert, dan nog meer de anglicaanse, waar men spreekt van high churches en low churches.
Een high church is een gemeenschap waar de ‘katholieke’ elementen in de liturgie benadrukt worden. Men gebruikt er het Book of Common Prayer, dat teruggaat tot de 16de eeuw, men viert er vaak de eucharistie en de liturgische kledij van de voorganger is er soms zelfs katholieker dan die van jullie paus (lacht). De low churches daarentegen zijn veeleeer protestants of zelfs evangelicaal georiënteerd, met een veel minder formele liturgie. De gelovigen komen er, zoals het geval is bij de anglicanen in Tervuren, zelfs samen in een zaal van een school en de voorganger is er in burger.
Wij houden hier in Gent het midden, ik trek de kazuifel aan over mijn albe op het ogenblik dat de dienst van het woord voorbij is en de eucharistie aanvat. Als de anglicanen in het algemeen de ‘via media’ zijn tussen de katholieken en de protestanten, dan zijn wij dat hier tussen de high church en de low church.
U hebt de gewoonte om samen met uw echtgenote de Paaswake mee te vieren in de St-Baafskathedraal, wat heel fijn is natuurlijk. Maar zijn anglicaanse priesters op dat ogenblik dan vrij?
We vieren uiteraard de liturgie van Paasdag, maar een echte Paaswake zal je bij de anglicanen niet makkelijk aantreffen. Daarom sluiten we aan bij jullie Paasnachtviering, het is zulke mooie liturgie. Maar ik wil graag wijzen op iets dat wij dan weer beter kunnen dan jullie, katholieken (lacht): het vieren van de kerstavondliturgie. Het maakt op mij telkens een grote indruk.
Ik vind het ook typerend voor de anglicaanse Kerk: de vreugde om God die mens wordt.
We hechten bijvoorbeeld veel belang aan ontmoeting tussen gelovigen na de liturgie, maar ook aan de vredeswens tijdens de eucharistie. Je proeft in het algemeen een spiritualiteit van menswording en van menselijkheid.
Het is die menselijkheid die tot een minder strikte opstelling leidt in een aantal dossiers?
Er is bij ons inderdaad meer openheid gekomen rond het zegenen van verbintenissen tussen mensen van hetzelfde geslacht, het hertrouwen van echtgescheidenen, de combinatie van ambt en huwelijk, het openstellen van het ambt voor vrouwen, … Dat betekent niet dat over alles eensgezindheid bestaat. En het betekent al helemaal niet dat het bij ons allemaal om het even is.
Wel groeide er een andere manier van besluitvorming. Die hangt samen met het gegeven dat er bij ons niet één centraal gezag is dat beslist voor alle gelovigen wereldwijd. De aartsbisschop van Canterbury, op dit ogenblik Justin Welby, is niet een soort paus voor de anglicanen en de Queen is dat al helemaal niet. Zij is enkel in Engeland het hoofd van de Kerk en dan nog in een formele zin. Tot de aartsbisschop staan de Kerken van de Anglican Communion in een relatie van loyauteit. Inhoudelijk is er wel algemene overeenstemming rond de beginselen zoals geformuleerd in het Book of Common Prayer, maar belangrijk is de synodale kerkstructuur, per land georganiseerd. Eerst gebeurt er overleg op alle mogelijke niveaus vooraleer er een beslissing wordt genomen.
Zo is er nu Living in Love and Faith. Je vindt het makkelijk terug op internet. Dat is een groot studieplatform binnen de Church of England dat tal van initiatieven overkoepelt rond identiteit, seksualiteit, relaties en huwelijk: hoe kunnen ze passen in het grotere plaatje van het Goede Nieuws van Jezus Christus en van zijn Kerk?
Het is in mijn ogen een mooi staaltje van synodaal werken, met betrokkenheid van zoveel mogelijk gedoopten, waarbij we, om tot onderscheiding te komen, ons ook echt verhouden met de Schrift.
