Beste vrienden,
Welkom iedereen op deze ontmoeting tussen jullie en mezelf met mijn medewerkers. We deden het een eerste keer precies een jaar geleden en de ervaring was toen zo goed dat we besloten van het contact niet te verliezen. Voor jullie die de eerste keer komen een speciaal welkom. Ik herhaal nog even in welke geest deze ontmoeting plaats heeft.
Ik vind het belangrijk dat jullie die deel uitmaken van ons bisdom weten – en ook voelen – hoe belangrijk wij vinden dat jullie deze studiekeuze gemaakt hebben. In de eerste plaats natuurlijk voor jullie zelf, want het is jullie persoonlijke beslissing geweest deze studies aan te vatten. In die zin is het goed te delen met elkaar welke motivatie jullie bezield heeft. Soms moeten we daarop terug kunnen vallen, als we gaan twijfelen over de zin of het nut van de studies.
Maar jullie studies hebben ook een unieke dieptedimensie. Niet alleen is God, zoals Jezus ons Hem heeft leren kennen, ons hoogste goed.
Door onze studies bereiden we ons ook voor om een heel eigen plaats in te nemen in zijn Kerk.
Voor de meesten betekent dat: op jullie beurt jongeren kennis laten maken met het christelijk geloof en hen uitnodigen tot groei in hun eigen, ook levensbeschouwelijke, identiteit. Hopelijk zullen een aantal jongeren groeien tot een bewuste keuze om Christus beter te willen leren kennen. Bewust betekent: met de nodige kritische ingesteldheid, zowel m.b.t. de vragen als tot de antwoorden.
- Wat is een kritische ingesteldheid naar de vragen toe? Het betekent onderscheid kunnen maken tussen fundamentele vragen en bijkomstige vragen. Maar je hoeft geen vragen te schuwen. Een mens is een wezen dat vragen stelt. En je kan niemand verhinderen dat te doen. Vragen die je vandaag tegenhoudt komen morgen terug. De kerkgeschiedenis kan ons daar veel voorbeelden van geven.
- Wat betekent een kritische ingesteldheid m.b.t. de antwoorden? Soms worden verkeerde antwoorden eeuwenlang herhaald. En antwoorden kunnen ook evolueren naargelang de stand van zaken in wetenschap en cultuur.
Ik zou er omwille van de natuur van de studie nog iets anders willen aan toevoegen.
Jullie voorbereiden zich voor om, in de Kerk, jonge mensen de nodige parate kennis te geven om als christen op een bewuste wijze hun geloof en kerkzijn te beleven. Voor de Kerk is jullie keuze vitaal. En ik zou graag nog een paar woordjes daarover zeggen.
Waarom is het belangrijk om vandaag de dag zich ook op een serieuze manier intellectueel in het geloof te verdiepen? In de eerste plaats vraagt het geloof zelf studie. In de Latijnse cultuur heette dat: fides quaerens intellectum. Het geloof zoekt uit zichzelf naar inzicht. Als we geloven moeten we ons verstand niet ter zijde schuiven.
Inzicht is zelfs noodzakelijk om tot geloofservaring te komen. Inzicht verdiept geloofservaring. Geloofservaring is nog iets anders dan geloofsgevoel.
Vandaag bestaat daar nogal wat verwarring over. Velen denken dat het voelen van iets al een religieuze ervaring is. Wie zich daarin vermeit, staat echter bloot aan een dubbel gevaar.
- In de eerste plaats aan religieuze illusie. Die blijft meestal niet lang duren. En eens men zich daarvan bewust wordt, laat men soms alles vallen: niet alleen de illusie, maar ook geloof, God en Kerk.
- Het tweede gevaar is dat men de gemakkelijke prooi is van bewegingen in de Kerk die exclusief op het gevoel inspelen. Het zijn vaak groepen met sectaire neigingen. Daar mogen geen kritische vragen gesteld worden. Men moet zich integendeel onderwerpen, zogezegd uit nederigheid of gehoorzaamheid, aan machtsmisbruik. Maar aan wie onderwerpt men zich dan? Aan mensen die zichzelf de incarnatie van de waarheid wanen. Als het misbruik dan ooit ontmaskerd wordt, is er vaak al veel – soms onherstelbare – schade gebeurd.
Denk nu niet dat ik het geloof wil herleiden tot de rationele dimensie ervan. Dat zou zeker ook verkeerd zijn. Kijk, zonder dat hier verder te willen uitwerken, wil ik zeggen dat elke ervaring twee dimensies heeft.
Ervaring heeft zowel een gevoelsmatige/zintuiglijke component als een rationele. Je moet de twee hebben. Ik geef een simpel voorbeeld om dat verstaanbaar te maken.
Om een ervaring op te doen van Japan moet ik naar Japan gaan. Als ik thuis blijf, dan mag ik nog alle boeken over Japan gelezen hebben en de taal geleerd hebben, ik heb geen ervaring van Japan. Daarvoor moet ik lichamelijk – met mijn hele persoon – in Japan geweest zijn. Maar laat ons nu veronderstellen dat ik inderdaad daarheen reis, maar niets weet over het land: ik ken de taal niet, weet niets van de geschiedenis, weet niets af van boeddhisme… dan zal ik daar alleen maar mensen zien met rare gewoonten en gebouwen in een bouwstijl waar ik niets van begrijp. Ook dan doe ik geen ervaring van Japan op. Want ik heb eigenlijk niets gezien. In het eerste geval heb ik begrepen zonder te experimenteren, te voelen. In het tweede gevoel heb ik gezien zonder te begrijpen.
In het geloof is dat hetzelfde: als ik alleen maar studeer, dan doe ik geen geloofservaring op. Zij veronderstelt immers gebed, een gemeenschapservaring, en een bepaalde manier van leven. Maar als ik wel bid, de Bijbel lees en naar een eucharistieviering ga, zonder de bereidheid om de betekenis te leren verstaan van die op het eerste zicht onbegrijpelijke teksten en religieuze gebruiken, dan gedraag ik mij als een toerist in een vreemd land.
Velen van jullie investeren het meest energie in studie en kennis. Dat is dus een belangrijke, noodzakelijke dimensie in wie wil komen tot geloofservaring. Maar het is goed te weten dat puur theoretische kennis nog geen geloof is.
Want geloof betekent: een vertrouwensrelatie met God, op een persoonlijke manier. En zich niet laten vormen betekent oppervlakkig worden. Het is een levenslang proces.
Bedankt om dat aan te durven, om niet bang te zijn voor vragen, om niet bang te zijn de antwoorden te zoeken daar waar ze echt te vinden zijn en daarom te drinken aan de bron die Jezus zelf is.
