Eerst en vooral een welgemeend dank u wel aan de Franciscanen die vele jaren deze parochie bestuurd hebben en van hieruit het evangelie en de spiritualiteit van Sint- Franciscus uitgedragen hebben.
We spreken vanavond over een ‘parochie’. Een parochie is een ‘ruimte’, een ‘omgeving’, waar mensen hun geloof in de verrezen Jezus komen sterken, met elkaar delen, verhalen beluisteren en moed opdoen om in de samenleving als Christen-gelovigen aanwezig te zijn. De eerste leerlingen van Jezus kwamen samen ergens in het huis van een van hen. Het vertrok allemaal van uit het Cenakel, die bovenkamer waar de eerste eucharistie als Pascha gevierd was. De band dus met de uittocht uit Egypte én met de dood en verrijzenis van Christus. Het aantal gelovigen groeide langzaam aan, vandaar dat men moest uitkijken naar plekken en naar een overeenkomst in verband met de manier van vieren en ook over de inhoud van de verhalen over Jezus. Zo ontstonden de evangeliën, om door te geven wat authentiek was, en dus om charlatans tegen te houden.
De westerse mens houdt meer van organisatie en dus structureerde ze de parochie in een kerk, een parochiezaal, een pastorie en georganiseerde verenigingen, uurroosters.... Daarrond groeiden gemeenschappen, die een plaats nodig hadden, een huis van God, een tempel, en “de gelovigen” groeiden aan.
Tijden veranderen
Toen veranderde de tijd, na de tweede wereldoorlog. Dan plots moest Leuven Vlaams worden en verloren de bisshoppen de oorlog tegen de studenten. Er kwam van Rome de encycliek Humanae Vitae. De band van de Kerk met het volk kreeg een andere wending. Het Concilie in 1964 zette de deuren en de vensters open en het strenge beeld van de Kerk kreeg tegenstand in het westen. Die verandering ging verder, en laat vandaag toe aan Paus Franciscus te zeggen dat we niet aan het gebouw moeten gehecht zijn, dat we moeten naar buiten gaan en als gelovige mensen tussen de mensen staan zoals een herder tussen zijn kudde staat.
Neen, het is niet meer aan de pastoor alleen om de verantwoordelijkheid van de parochie op zich te nemen. “Iedere Christen heeft de verantwoordelijkheid om het evangelie te verkondigen,” zegt de paus. “Alles moet meer wervender worden, uitdagend, missionair. Daarop hoor ik zeggen: “Oei, moeten wij het evangelie verkondigen? Ik heb zelfs geen bijbel, ik zou niet weten hoe ik er aan moet beginnen”. Er zijn vooral twee redenen waarom we niet comfortabel zijn met de huidige situatie:
- Gedurende ons leven zijn we nooit aangepord om het evangelie te verkondigen. We hebben verenigingen, maar dat is om samen te komen, sociaal, christelijk, gestuurd door de pastoor en de Kerk, maar verkondigen, dat was niet gevraagd. We moesten en wilden braaf christen zijn. Verkondigen is de taak van de priester.
- Ons volk heeft geen bijbelcultuur ontwikkeld, vandaar dat we geen woorden hebben om het evangelie te verkondigen.
Dus als gelovige burger, als leek, werd van ons verwacht dat we er zouden ‘zijn’, maar we moesten niets ‘doen’ of bestuderen, of plannen of suggereren. We zijn dit dus niet gewoon.
Dan wordt zachtjes aan de alarmbel getrokken, zo midden de jaren negentig van de vorige eeuw. Langzaam maar zeker verandert de houding van de Kerk als reactie op de veranderde situatie. De scouts verklaren de band met de Kerk te verbreken, organisaties veranderen van naam, scholen zijn niet meer Sint-Vincentius-school, woon en zorgcentra niet langer Sint-Franciscus-WZC, het wordt Klimop school of Denderheem WZC enz. Ziekenhuizen vragen zich af of er nog wel een pastorale dienst moet georganiseerd worden, en een privacy beleid verbiedt de ziekenhuizen de pastoor te informeren over de aanwezigheid van gelovigen van zijn parochie in het ziekenhuis. Het begrip ‘zondagsmis’ en ‘zondagsplicht’ vervaagt, want er komen ‘verkoopzondagen’, men werkt in de week om in het weekend naar zee of elders op verlof te gaan, man en vrouw werken en zijn dus druk bezig in het weekend. Het aantal echtscheidingen groeit en iedere ouder moet om de beurt de kinderen bij zich nemen. OP TV is enkel voetbal en koers belangrijk, de uitzending van de zondagsviering ligt onder vuur en het idee dat ‘gelovig zijn’ een privézaak is, groeit: 'Indien ge kiest om gelovig te zijn, of om een katholieke vrije school of instelling te besturen, dan moet ge maar uw plan trekken, de overheid komt daar niet in tussen en de samenleving heeft daar geen zegginsmacht over. Dat is uw zaak, zorg er voor.'
Begrijpen jullie dit?
Ondertussen gaat het aantal priesters achteruit, ze worden ouder, sterven en aflossing is er niet. De zusters die in ziekenhuizen en scholen alles deden, gratis, zijn vervangen door vzw’s die het soms moeilijk hebben om de christelijke en charismatische inspiratie hoog te houden.
Wat doen we dan?
De Kerk dient heropgebouwd te worden, zoals Franciscus deed in San Damiano, op bevel van het Kruis. Een parochie wordt niet meer geleid door de pastoor alleen, maar door een vast benoemde ploeg leken die de verantwoordelijkheid delen, als getuigen van de gemeenschap rond Christus. Leken zijn opgeleid om het rouwproces te begeleiden, ook om voor te gaan in uitvaartdiensten. Leken nemen zelfs officieel de plaats in van parochievicarissen, van onderpastoors dus. De Kerk wordt echt ‘Volk van God’.
Om te antwoorden op het gebrek aan Bijbelcultuur worden voortdurend vormingsmomenten, avonden en studiedagen, georganiseerd. We willen dat zoveel mogelijk mensen zo goed mogelijk begrijpen wat het betekent christen te zijn, en daarvoor uit te komen. We leren Christus te ontmoeten in gebed, eerder dan gebeden op te zeggen. We leren eucharistie te ‘vieren’ eerder dan ‘naar de mis te gaan’. We leren te ‘vertrekken van de eucharistie’ om Christus met vreugde bekend te maken tussen de mensen. We weten ondertussen dat we als dienstbare Kerk naar de mensen moeten gaan, in diaconie, dat iedereen warm onthaald wordt daar waar eucharistie gevierd wordt of gebeden. Onze vergaderingen beginnen met een schriftlezing en een gebed, niet met wat men noemt een ‘bezinning’, omdat we tot God willen spreken en naar Hem luisteren eerder dan ‘over’ Hem te spreken.
Een heel hoopgevende ontwikkeling is de vormselcatechese. Een groeiend aantal parochies is afgestapt van de catechese bij de catechist thuis. Ouders én kinderen worden samen uitgenodigd op zondagmorgen voor de catechese, vaak ín de kerk. Op de catechese voor beide groepen, volgt dan de eucharistie, en af en toe een receptie daarna. De hele parochiegemeenschap is immers verantwoordelijke voor de verkondiging. Kinderen worden gedoopt in de eucharistieviering op zondag. Het aantal volwassenen die vragen om gedoopt te worden groeit jaar na jaar. Ze worden voorbereid samen met de geloofsgemeenschap. In de veertigdagentijd dit jaar hebben we koppels die zich voorbereiden op het huwelijk in de zondagsviering voorgesteld aan de gemeenschap en hen gezegend. Mensen bieden zich aan om verantwoordelijkheid op te nemen in de gemeenschap. Het aantal diocesane seminaristen groeit opnieuw. Onze misdienaars gaan op bedevaart naar Rome, jongeren trekken naar Taizé in Frankrijk en naar de Wereldjongeren dagen in Panama. In de complexe samenleving is het moeilijk om in de gewone media de stem van de Kerk te laten horen. Daarom bestaan nu websites over Kerkgebeuren en de parochies, zijn we dagelijks aanwezig in de sociale media met nieuwsberichten en zijn de kerkelijke media authentieke middelen geworden voor de evangelisatie. De Kerk is volk van God.
Geroepen tot heiligheid
Tenslotte, iets wat een tijd geleden wellicht moeilijk was en wellicht verkeerd begrepen zou zijn, komt paus Franciscus nu uit met een apostolische exhortatie over ‘heilig worden’.
In niet kerkelijke taal reikt hij vijf sleutels aan om heilig te worden:
- Geduld, de medemens verdragen zoals hij of zij is, met zachtheid
- Humor, de vreugde van een humoristische geest, die kan relativeren
- Moed, en ook inzet en ijver. Tegenover de geest staat niet het vlees maar niets doen, inertie
- Gemeenschap, geloven doet ge niet alleen, we komen samen als volk van God
- Gebed, onophoudend bidden, open naar wat van boven komt, in stilte
Op die manier, met de medewerking van veel gelovigen, willen we in de wereld staan, als Kerk, om de wereld wakker te schudden.
Dank u.
Bekijk hier de livestreaming van:
(met dank aan Herman Guns)