kerknet

De dienst parochiecatechese/ gezinspastoraal bisdom Hasselt heeft de volgende opdrachten:

• sacramentencatechese: ondersteuning en vorming van catechisten (doopsel, eerste communie, vormsel)
• catechese met volwassenen: perspectieven openen en initiatieven hierrond ondersteunen
• werking catechumenaatsweg
• gezinspastoraal
• vorming voor begeleiders van de huwelijksvoorbereiding

1) Doopselaanvraag

De aanvraag gebeurt door de ouders bij de parochiepriester of bij degene die in het kader van een parochieteam of -federatie met de doopselpastoraal belast is.

• De parochie informeert de ouders over de aanpak van de doopselpastoraal (parochieblad, preek, folders,...)
• Het initiatief voor de doopselaanvraag ligt bij de ouders.

Het is belangrijk dat er voldoende tijd tussen de doopselaanvraag en de doopselviering is. 

De contactgegevens van de verschillende dekenaten, parochies en federaties van het bisdom Hasselt vind je hier.

2) Doopcatechisten

De begeleiding van de ouders wordt naast de priester (en de diaken) meegedragen door leken die mee de doopselpastoraal behartigen.
De taak van de doopcatechisten is de volgende: enerzijds de catechetische voorbereiding van de ouders, anderzijds de voorbereiding van en de animatie bij de doopviering. 

3) Doopgesprekken

De doopgesprekken met beide ouders kunnen individueel of in groep plaatsvinden. Een parochie of federatie kan regelmatig voorbereidingsavonden voor doopouders organiseren (aan te bevelen bij gemeenschappelijke doopvieringen). In de gesprekken zal zowel de motivering van het doopsel als de betekenis van het doopsel besproken worden. Andere thema's voor de gesprekken kunnen zijn: het wonder van het leven, geloven vandaag, geloofsopvoeding, een christelijk gezin, de keuze en rol van peter en meter. Tijdens de doopgesprekken kan ook samen met de ouders de viering voorbereid worden.

4) Liturgische viering van het doopsel

Het doopsel wordt normaal toegediend in de parochiekerk waar de ouders wonen. Soms wordt er beurtelings gedoopt in de parochiekerken van één federatie over de parochiegrenzen heen. Vaak gebeurt het doopsel in gemeenschappelijke doopvieringen. Buiten het geval van nood mag het doopsel niet toegediend worden in private huizen of kraaminrichtingen. De gewone bedienaar van het doopsel is de parochiepriester of de diaken.

5) Doopregister

Sinds 1 januari 2018 is de registratie van het doopsel gewijzigd. Voortaan wordt het doopsel alleen en uitsluitend ingeschreven in het doopregister van de parochie waar het plaatsvindt. In dit basisregister worden ook het vormsel, het huwelijk en het wijdingssacrament of de eeuwige geloften ingeschreven. De ouders ontvangen een 'Identiteitskaart (ID) van een christen' waarin de gegevens van de doop worden genoteerd. Het is voor de ouders een tastbare herinnering aan het doopsel. Op deze ID van een christen is bovendien voldoende ruimte voozien om later ook de eerste communie, het vormsel en het huwelijk in te vullen. Wij herinneren de parochiepriesters eraan dat de aanvragen van uittreksel van doopsel en/of vormsel, nodig voor bepaalde sacramenten, door hen zelf of door hun pastoraal secretariaat gedaan dienen te worden en verzonden worden met de post. Het is niet normaal - behoudens uitzonderlijke gevallen - dat de belanghebbenden verplicht zouden zijn zelf op zoek te gaan naar die documenten.

6) Peter en meter

De peter en/of meter houden samen met de ouders het kind ten doop en helpen de dopeling een christelijk leven te leiden in overeenstemming met zijn doopsel. Er dienst slecht één peter of meter genomen te worden, of ook een peter en een meter samen.

Om peter of meter te zijn:

• moet deze persoon de intentie hebben om zijn/haar taak uit te oefenen 
• moet deze persoon katholiek zijn, minstens 16 jaar oud zijn, gevormd zijn en het sacrament van de eucharistie ontvangen hebben en een leven leiden dat in overeenstemming is met het geloof en met de op te nemen taak
• mag deze persoon niet de vader of moeder van de dopeling zijn

Een gedoopte die tot een niet-katholieke kerkelijke gemeenschap behoort, mag niet toegelaten worden tenzij samen met een katholieke peetouder, en dan slechts als getuige van het doopsel.

7) Meer vragen over het doopsel?

Op de website van Gezinspastoraal vind je een lijst met vaak gestelde vragen over het doopsel.

Informatie over de liturgie van het kinderdoopsel en het verloop van de doopviering vind je hier.

De eerste communieviering is elk jaar opnieuw een aangrijpend gebeuren en een jaarlijks terugkerend feest in onze parochies. Om velerlei redenen willen ouders graag dat hun kind de eerste communie doet. Voor het kind is dit hele gebeuren een belangrijke vorm van kennismaking met de praktijk van het christelijk geloven en een eerste eigen beleving van de ontmoeting met Jezus. 

Bij de voorbereiding op de eerste communie klinken regelmatig dezelfde vragen: Hoe moeten we dit aanpakken? Hoe kan je de betekenis van de eucharistie aan kinderen uitleggen? Hoe kinderen vertrouwd maken met een liturgische grondhouding, met symbolentaal en liturgische gebaren? Hoe ouders op een actieve wijze ondersteunen in hun verantwoordelijkheid voor de geloofsopvoeding van hun kind, en bij de voorbereiding op de eerste communie? Welk is de taak van de school en van de parochie? Welk materiaal is er ter beschikking? 

Wij weten dat deze vragen terecht zijn en dat de situatie in onze parochies en in onze scholen soms nogal verschillend is. Graag willen we met deze nota enige duidelijkheid scheppen. 

Het vormsel vormt samen met het doopsel en de eerste communie de initiatiesacramenten. Tijdens het doopsel werd de Geest van God reeds geschonken aan de dopeling. Het vormsel is hiervan de bevestiging en voltooiing. Zoals bij het doopsel wordt de naam van de jongere genoemd (naamopgave) en de gave van de Geest wordt uitdrukkelijk vernieuwd. De christelijke gemeenschap engageert zich om deze jongeren met open armen te ontvangen in haar midden en om hen te begeleiden naar dit belangrijke sacrament. Daarom dat we gedurende een periode met deze jongeren op weg willen gaan, in voorbereiding op hun vormsel. 

1) De leeftijd waarop het vormsel wordt toegediend

De leeftijd waarop het vormsel wordt aangeboden moet afgesproken worden binnen de federatie. De algemene regel is dat het vormsel wordt toegediend op de leeftijd van 13 jaar. In sommige parochies gebeurt het vormsel op 11 of 12 jaar. Enkele parochies bieden het vormsel aan op de leeftijd van 17 jaar.

Tijdens het laatste trimester van het lager onderwijs wordt het volgende gepland: (1) een eerste ouderavond; (2) de inschrijving; (3) eventueel één samenkomst met de jongeren.

Alle catechistenploegen worden sterk uitgenodigd, zeker als er geen plusserswerking is, om gedurende het eerste jaar na het vormsel een drietal eenvoudige bijeenkomsten te voorzien. Vanuit die samenkomsten kunnen catechisten, die daartoe vanwege hun band met de vormelingen het best geplaatst zijn, de overgang helpen maken naar een ander geloofsaanbod voor jongeren in de streek.
 

2) Plaats van toediening van het vormselsacrament

De plaats van de toediening van het vormselsacrament is in principe de eigen thuisparochie van de jongere, met slechts uitzonderingen onder volgende voorwaarden: (1) de jongere (en eventueel het gezin) heeft reële en regelmatige contacten met de keuzeparochie; niet alleen met de school, maar ook met de vierende gemeenschap op zondag; (2) de keuzeparochie heeft voldoende catechisten om de jongere, die de vraag stelt, op te vangen en zij geeft zelf de toelating tot de vormselcatechese.

Interparochiale samenwerkingsverbanden kunnen aanleiding geven tot andere afspraken.

3) De duur van de vormselcatechese

Wij nodigen de parochies uit om ± 10 samenkomsten aan te bieden van minimum één uur. In de regel kan men gevormd worden na één jaar catechese. Het ritme van deze samenkomsten wordt bepaald door de catechistenploeg, volgens eigen mogelijkheden en met aandacht voor de plaatselijke omstandigheden. Groepsmomenten als ‘één-of tweedaagse' behoren ook tot dit catecheseaanbod en zijn sterk aanbevolen. Naast de gewone zondagsmis dragen ook bijzondere vieringen zoals naamopgave, kruisoplegging en andere vieringsmomenten bij tot de voorbereiding op het vormsel. Zij zijn eveneens uitermate aanbevolen.

4) Inhoud van de samenkomsten

De catechesesamenkomsten willen, ter aanvulling van het godsdienstonderwijs op school, jongeren gaan-de-weg helpen ontdekken wie Jezus is en hoe zijn boodschap en levenswijze vandaag beleefd kunnen worden. Het is daarbij belangrijk om jongeren te ontmoeten in hun concrete leefwereld en hen te leren ontdekken dat geloven alles te maken heeft met hun eigen leven. Zo worden in de vormselcatechese, en steeds meer in de jongereninitiatie, volgende inhoudelijke accenten gelegd:

(1) Jongeren helpen thuiskomen in de christelijke gemeenschap, waarin de Heer leeft en waarin mensen geroepen zijn tot ‘evangelische dienstbaarheid' en tot een ‘open blik op de wereld'. Jongeren worden geholpen om zich de levenswijze van christenen eigen te maken.

(2) Een grote gevoeligheid voor de concrete leefsituatie en levensvragen van jonge mensen van vandaag.

(3) Een bijzondere aandacht voor bijbelse initiatie, vanuit het Woord van de Heer (Bergrede, parabels...) en het Paasgebeuren. Zo helpen wij jongeren om met Jezus te leren leven: 

• Hem leren kennen: wat Hij gezegd en gedaan heeft
• Hem leren ontdekken als de Levende die met ons meegaat en tot wie je kan bidden
• Hem leren navolgen en met Hem meewerken aan de komst van Gods Rijk van liefde.

(4) Een eigen klemtoon leggen op de zondagsviering waar christenen elkaar ontmoeten. Soms kan de catechesesamenkomst aansluiten bij een zondagsviering. Het samen bidden in de catechese is ook een weg naar de eucharistie.

5) Ouderavonden

Wij vragen de catechistenploegen, eventueel samen met omliggende parochies, om binnen samenwerkingsverbanden, tenminste twee ouderavonden te voorzien: een eerste ouderavond als startmoment met de voorstelling van het catecheseproject, waarbij ook de inschrijving van de jongeren voorzien is en een tweede ouderavond die inhoudelijk en praktisch meer gericht is op het vormsel zelf. Deze beide ouderavonden zullen ook een geloofsverdiepend aanbod doen.

De parochies zijn vanzelfsprekend vrij om meerdere ouderavonden aan te bieden. In sommige parochies kan men hiervoor aansluiten bij de gewone parochiale ‘geloofsavonden', waarop de ouders van de vormelingen dan bijzonder uitgenodigd worden.

Volwassenen die zich aanbieden om christen te worden, wellicht om gedoopt te worden, noemen we "catechumenen": God spreekt hen aan en vindt weerklank - echo - in hun leven. Als gelovige gemeenschappen, parochies, zijn we geroepen deze mensen te onthalen en met hen de weg naar volwassen geloven te gaan. De catechumenaatsweg geeft de richting aan voor de voorbereiding op en de viering van de sacramenten van doopsel, vormsel, eucharistie. 

De catechumenaatsweg is een ernstig antwoord op hedendaagse vragen van mensen, tevens een reële kans tot kerkopbouw in evangeliserend perspectief. Het catechumenaat duurt meestal een jaar en is geritmeerd door catechetische perioden en liturgische vieringen, zoals voorgesteld in de "Orde van dienst voor de volwasseneninitiatie". De zondagseucharistie als ontmoetingspunt voor de christenen mag in dit alles het referentiepunt zijn. 

We kiezen voor een plaatselijke werking in voldoende ruim verband, met als ankerpunt in de tijd de Paaswake, waar de initiatie wordt voltrokken. De band met de bisschop wordt gerealiseerd in de viering van uitverkiezing en inschrijving op de eerste zondag van de veertigdagentijd in de kathedraal. 

Zulke catechumenaatsweg is een samenspel van vele actoren, waarbij diocesane stroming gepaard gaat aan de rol van de plaatselijke gemeenschap. We zien er naar uit dat Gods liefde die mensen wekt in het geloof ook ontdekt wordt in allen die met de catechumenen op weg gaan. We zijn dankbaar dat mensen uit de plaatselijke gemeenschap, persoonlijke begeleiders, regionale verantwoordelijken, de leden van de werkgroep catechumenaat het beste van zichzelf geven om het wonder van het geloven in het hart van mensen te begeleiden.

We zijn ervan overtuigd dat de ervaringen met deze catechumenaatsweg - hoe beperkt aanvankelijk misschien ook - blikopeners zijn van waartoe iedere catechese geroepen is. 

De volledige beleidslijn catechumenaat vindt u hier.

Vic. Karel D'Huys
Mgr. P. Hoogmartens

Alle informatie vind je op de website van Gezinspastoraal.

Zijn jullie van plan om te trouwen, heb je vragen met betrekking tot trouwen voor de kerk, ben je op zoek naar inspiratie voor een huwelijksvieing, werkvormen voor huwelijksvoorbereiding?

Meer informatie vind je via de website van Huwelijksvoorbereiding.

Huwelijksvoorbereiders kunnen de huwelijkskoffer ontlenen. Deze koffer bevat handvaten, ideeën, methodieken, materialen, voorbeeldteksten en informatie geven om samen op weg te gaan koppels. Reserveren kan via bibliotheek.seminarie@bisdomhasselt.be.

Interesse in de digitale versie van de materialen en methodieken? Dan kan je terecht op onze gedeelde Google Drive.

Geloven is een voortduren groeiproces, en een (intergenerationeel) op weg zijn als persoon en als gemeenschap.

Een bekende vorm van volwassenencatechese is het WeGtraject. Meer informatie vind je op de website van het CCV.