Wanneer iemand die je graag ziet ziek wordt, dan begint een moeilijke en angstige periode. Hoop en wanhoop wisselen elkaar in sneltempo af. Wordt de zieke weer beter? Elke opflakkering doet hoopvol uitzien naar een volledig herstel, bij elk slecht bericht slaat de schrik je om het hart: wat als hij/zij het niet zal halen?
Een naderend afscheid
Voor sommige mensen wordt dat laatste scenario jammer genoeg meer en meer een concrete realiteit. De zieke zal het inderdaad niet halen. In normale omstandigheden zou de naaste familie zich rond de stervende verzamelen om hem liefdevol te begeleiden en te ondersteunen tijdens het loslaten van het leven. De waarde van dit nabij zijn tijdens die laatste ogenblikken valt nauwelijks te overschatten. Zoals een baby onmiddellijk ‘huidhonger’ heeft en lichamelijk contact zoekt met de mama om het leven aan te vatten, zo heeft een stervende fysieke nabijheid nodig om aan dit leven te kunnen onthechten. Niet alleen brengt het liefdevol omringd zijn de stervende persoon rust, ook de nabestaanden putten enorm veel kracht uit het feit dat ze dit nog hebben kunnen doen voor de persoon die ze zo liefhebben.
Verbondenheid, het is hét sleutelwoord in elk geleefd leven, van begin tot einde.
Mentale nabijheid
Maar dit fysiek nabij zijn, dat wordt nu bemoeilijkt. De coronamaatregelen maken dat mensen vaak niet aanwezig mogen zijn bij een stervend familielid omwille van het besmettingsgevaar. Hier kan niets omfloerst of verzachtends over gezegd worden: dat is hard, keihard. Meer zelfs, voor sommige mensen kan dit het rouwproces bemoeilijken. Niet aanwezig kunnen zijn, kan zorgen voor een schuldgevoel. Niet weten hoe de laatste dagen en uren verlopen zijn, kan zorgen voor een compleet vertekend beeld van hoe de geliefde gestorven is. De fysieke nabijheid missen, kan zorgen voor een hoop extra verdriet.
Uus Knops, psychiater en rouwdeskundige, pleit ervoor om zelfs in deze moeilijke omstandigheden toch op zoek te blijven gaan naar de essentie van wat wél nog kan. Ook al kan fysieke verbondenheid niet meer, dit wil niet zeggen dat we ons niet meer mentaal verbonden kunnen weten met de stervende persoon. Zij spreekt over de blik naar binnen en mentale nabijheid. Dit zijn twee dingen die gelovigen vertrouwd in de oren klinken.
Bidden, dat is namelijk de blik naar binnen richten:
“Wanneer jullie bidden, ga in jullie binnenkamer, sluit de deur en bid tot jullie Vader in het verborgene.” (Matt. 6:6)
In deze binnenkamer, kunnen we één zijn met de stervende persoon en hem in onze gebeden bij de Vader brengen: God vragen om nabijheid en kracht, het leven gelovig in handen van de Vader leggen en in al onze onmacht en verdriet toch vertrouwen dat Hij ons nabij is… In het Oude Testament liet God zich immers al kennen als Jahweh: hij die was, die is en die er zal zijn. Altijd. Wanneer je je in zo’n moment verbonden kan weten met God, dan ben je ook in Liefde verbonden met je dierbare. Je geliefde is niet alleen. Nooit. Als christen mogen we daarop vertrouwen.
Rituelen
Wanneer je het te moeilijk vindt om te bidden, kan een ritueel je ook helpen om je mentale nabijheid uit te drukken. Brand een kaars, wandel naar de lievelingsplek van de stervende, schrijf een brief waarin je je dankbaarheid uitdrukt en de dingen vertelt die je anders aan het sterfbed nog had willen zeggen,… ook op deze manieren maak je mentale verbinding en kan je ‘gevoeld aanwezig’ zijn.
Wanneer je dierbare gestorven is, vraag dan zoveel mogelijk informatie over de laatste uren aan de verpleegkundige. Op deze manier vermijd je dat de beelden van het sterven in je hoofd onrealistische proporties beginnen aannemen. Weet ook dat verplegers en zorgkundigen hun uiterste best doen om stervende mensen zo liefdevol mogelijk te begeleiden en omringen. Hun aanwezigheid en hun nabijheid bij de stervende kan een troost zijn voor wie op afstand moet blijven.
Kijk naar het hele leven
En… hoe moeilijk het in het begin ook is, probeer je niet blind te staren op het levenseinde.
Jouw dierbare was veel meer dan alleen die laatste dagen en zijn dood.
Bezie, vier en wees dankbaar om het hele geleefde leven waarin jullie met elkaar in liefde verbonden waren. Een liefde die sterker is dan de dood, een band die ook nu niet gebroken is.
Meer informatie over afscheid en rouw vind je hier.
