190 jaar dekenaat Lokeren:
altijd nieuw, altijd oud …
maar Gods genade blijft!
Sint-Laurentiuskerk © Herbert Vandersmissen
In 2022 zal het precies 190 jaar geleden zijn dat Mgr. Jan Frans Van de Velde (8 september 1779 – 7 augustus 1838), bisschop van Gent van 18 mei 1829 tot zijn overlijden, de Sint-Laurentiusparochie van Lokeren verhief tot dekenij. Als eerste bisschop na de Belgische onafhankelijkheid stond hij zeer gunstig tegen de vrijheden zoals die in de nieuwe Belgische grondwet waren vervat, in het bijzonder de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van vereniging (met de oprichting van vele nieuwe religieuze congregaties), de vrijheid van geweten en de vrijheid van onderwijs. De vrijheid van godsdienst bood hem de kans om, zonder overheidsbemoeienis, de structuren van zijn bisdom aan de nieuwe tijd aan te passen. Hij was hier bijzonder gevoelig aan. Dit stemt overeen met zijn sociaal en religieus profiel: hij stamde niet uit de adel of hogere burgerij. Hij had voor zijn bisschopsbenoeming geen academische carrière doorlopen noch werkzaam geweest in het bestuur van het aartsbisdom waartoe hij behoorde. Neen, hij was altijd werkzaam geweest in de parochiepastoraal en kende van nabij de noden van die tijd en de noodzakelijke hervormingen. Dit deed hij dus ondermeer door het aantal dekenaten in het bisdom Gent aanzienlijk te verhogen. En zo richtte hij ook het dekenaat Lokeren op.
Dit omvatte toen veertien gemeenten, waarvan de meesten tevoren tot het grote en eerbiedwaardige dekenaat Land van Waas behoorden. Het betrof naast de gemeente Lokeren zelf, evident ook Daknam en Eksaarde. Ook Moerbeke behoorde toen tot het dekenaat. Daarnaast ook Belsele, Sinaai en Stekene. Ook de meeste parochies van de huidige Bavoparochie behoorden tot het toenmalige dekenaat Lokeren, met name Zeveneken, Lochristi, Zaffelare, Wachtebeke, Overslag, Sint-Kruis-Winkel, en Mendonk. De gemeenten Beervelde, Desteldonk en Oostakker behoorden tot het dekenaat Gent. Sedert 1830 was Petrus Johannes Speeckaert pastoor van de Sint-Laurentiuskerk. Hij werd in 1832 dan ook de eerste Pastoor-deken van het nieuw opgerichte dekenaat Lokeren. Hij bleef dit tot zijn overlijden in 1848.
Dit was een nieuwe kerkinrichting die aangepast was aan de tijd en die dus geen verandering meer zou vereisen. Niets is evenwel minder waar. Kunnen wij menselijkerwijze ooit spreken dat iets ‘voorgoed’ geregeld is? Wonen wij niet altijd in huizen van voorlopigheid? Is al ons kennen en kunnen niet steeds stukwerk, onderhevig aan de plaats en aan de voortschrijdende tijd met zijn eisen? Zegt de Heer Jezus zelf het ons niet dat wat wij ook aan structuren uitwerken -ook in de Kerk- er toch altijd voorlopigheid blijft? Hij leert ons:
Hemel en aarde zullen voorbijgaan,
maar mijn woorden zullen niet voorbijgaan (Mt. 24, 35).
Alleen in ons geloof in de Heer Jezus ligt zekerheid en bestendigheid, ligt een onwankelbaar fundament.
Mgr. Stillemans (10 december 1832 - 5 november 1916), die bisschop van Gent was van 26 september 1889 tot zijn overlijden, zal deze evangelische woorden in de praktijk brengen bij besluit van 25 mei 1909 waarbij hij de inrichting van zijn bisdom opnieuw bij de tijd, bij de pastorale noden wil brengen. Er zijn immers in de 19e eeuw heel wat nieuwe parochies opgericht zodat de nood om kleinere dekenaten in te stellen dringend werd. Het dekenaat Lokeren omvatte vanaf die datum de parochies Lokeren Sint-Laurentius, Lokeren H. Hart Heiende, Daknam, Eksaarde, Eksaarde-Doorslaar en Beervelde. Sinaai en Belsele werden bij het dekenaat Sint-Niklaas gevoegd. Stekene ging over naar het nieuwe dekenaat Sint-Gillis-Waas. De parochies die nu behoren tot de Bavoparochie, met uitzondering van Oostakker en Desteldonk, vormden het nieuwe dekenaat Lochristi. Opnieuw was iedereen ervan overtuigd dat het nu goed geregeld was, en wel ‘voor de eeuwigheid’. En het was zeker goed geregeld, rekening houdende met de toenmalige parochies, de verspreide bewoning, het groot aantal priesters actief in de pastoraal. Maar dat hoeft geenszins te betekenen dat het voorgoed en onveranderlijk vastlag.
In de jaren 60 van de vorige eeuw zullen opnieuw belangrijke wijzigingen worden aangebracht, reeds geïnspireerd door de geest van Vaticanum II. Bij die hervorming sluiten de drie parochies van Moerbeke (opnieuw) aan bij het dekenaat Lokeren. Op dat ogenblik komt het grondgebied van het dekenaat (ongeveer) overeen met het grondgebied van de huidige Heilige Laurentiusparochie (Lokeren-Moerbeke). Bij decreet van 15 augustus 2016 wordt het bestaande dekenaat Lokeren de parochie Lokeren-Moerbeke (naderhand genoemd de heilige Laurentiusparochie). En het nieuwe dekenaat Lokeren omvat de Bavoparochie en de parochie heilige Laurentius en omvat zo het territorium van het dekenaat uit 1832, evenwel zonder Belsele, Sinaai en Stekene.
En opnieuw mogen wij zeggen dat deze hervorming aansluit bij het gewijzigde kerkbeeld van onze dagen. Schaalvergroting is nodig omwille van het afnemend aantal voorgangers, jazeker, maar laat ons vooral niet vergeten: wegens het afnemend aantal praktiserende gelovigen, het aantal trouwe kerkgangers. En laat Vaticanum II precies toch wel de nadruk gelegd hebben op geloof als gemeenschapsgebeuren, eerder dan werken aan onze eigen persoonlijke zielenzaligheid.
Dit klein historisch overzicht mag ons als gelovigen vooral sterken in onze vaste belijdenis:
Iedere tijd opnieuw gaat Gods genade.
De Heer is met en in zijn Kerk aanwezig. Hij laat haar niet los. Hij laat ons niet los. Ook al denken wij soms dat Hij ons uit het oog verloren is, niets is minder waar! Door ons doopsel zijn wij zijn eigen kinderen geworden. Hij deed een liefdesaanbod nog van voor onze geboorte, en in het doopsel geven wij wederantwoord. In het doopsel drukken wij ook ons vertrouwen uit dat zijn Geest de Kerk altijd vernieuwt, altijd verandert. Die Geest doet ons ook ongebaande wegen gaan. Al gaande wordt de weg gebaand, iedere tijd opnieuw.
Was de eerste naam van de christenen niet ‘de mensen van de weg’ (Hand. 9, 2)?
Niets van wat ogenschijnlijk definitief is, kan aan de wet van de voorlopigheid ontsnappen.
Alleen de Heer zelf zal de tijd doorstaan;
Hij is dezelfde gisteren, vandaag en morgen
(Heb. 13, 8).
Dat mag ons geruststellen: alleen aan Hem moeten wij vasthouden, al de rest is veranderlijk. Hij keert alles uiteindelijk ten goede. En ondertussen leven wij in de wisseling van de tijden. En dat betekent dat ook onze kerkelijke structuren aan wijzigingen en hervormingen onderhevig zijn en nooit ‘voorgoed’ vastliggen, maar altijd gebouwd zijn op het vertrouwvolle fundament van de voorlopigheid … vertrouwvol, ja, want gebouwd op de Heer Jezus zelf als hoeksteen en op het voortdurend waaien van de Geest.
Zingen wij niet in een mooi kerklied:
Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien
en van ons doen geen daad beklijft.
(…)
Liefste der mensen, eerstgeboren,
Licht, laatste woord van Hem die leeft.
(ZJ 825)
Gunter Maes
https://www.kerknet.be/organisatie/dekenaat-lokeren
