Mariakapelletje in Daknam ter hoogte van de troon van Koning Nobel
© Daniel Van Nieuwenhuyze
Ja, natuurlijk kennen we nog de twaalf maanden van het jaar. Maar herinneren we ons nog iets van die grote traditie aan Mariaverering die steevast verankerd werd in deze maand? En de processies naar één of ander lokale kapel, een hele volksverhuizing onder voortdurend gezang of gebed… Ja, de tijden zijn blijkbaar erg veranderd.
Ik was mijn geheugen aan het uitpersen om de liedjes terug te vinden die we bij die gelegenheid zongen in de scholen en in de jeugdbeweging. In het grote blauwe boek van ‘Zingt Jubilate’, dat we nu moeten hanteren, moest ik ze niet gaan zoeken.
Ik vond wel ‘Lieve Vrouwe van ons land’ en het ‘Wees Gegroet’. En nog enkele Latijnse teksten, die we met moeite konden uitspreken, en enkele minder bekende kunststukken.
Maar waar bleef ‘Liefde gaf U duizend namen’, ‘Lieve Vrouw der Lage Landen’, het doodeenvoudige ‘Te Lourdes op de bergen’, ‘O Maagd zo rein zo schoon’, en het door Gezelle geschreven ‘O Maria die daar staat’.
Weet je nog dat ‘Liefde gaf U duizend namen’ ons ontluikend Vlaams gevoel gestalte gaf. Waar men gaat langs Vlaamse wegen komt men U Maria tegen, staat Uw beeltenis te pronk. Kwam daar nog bij dat geen enkel naam het hart der Vlamingen meer kon verblijden dan de naam die in Vlaanderen Haar wordt gegeven: Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen. De tekst van dit lied werd geschreven door priester August Cuppens, de muziek door Lodewijk De Vocht, en dit in 1910 op vraag van de Gentse Jezuïeten voor de viering van de vijftigste verjaardag van de pauselijke kroning in 1860 van het beeld van O.L.V. van Vlaanderen. Het zou het oudste gekroonde Mariabeeld zijn in Vlaanderen. In 1956 werd het beeld overgebracht naar het Jezuïetencollege in de Savaanstraat te Gent.
Hoe ontroerend mooi klonk indertijd de tekst, en de muziek, van
‘Lieve Vrouwe van ons Land’.
Met Uw kroon of sleep van kant,
en getorst door ruwe hand
langs de vlakke wegen.
Moeder die op Vlaanderen waakt,
al wat Vlaanderens grootheid maakt
hebt Gij ons gegeven:
eenvoud, adel van gemoed,
moederweelde, minnegloed.
Gij hebt ons de vrede gebracht, bij U vond ons volk de kracht het eigen huis te bouwen.
Het was nog voor corona toen we ons in gemeenschap konden verenigen in Daknam rond het Mariakapelletje, tegen de boom aan het wandel- en fietspad, ter hoogte van de troon van Koning Nobel, om er samen met deken Geert mis te vieren er te zingen. A capella weliswaar, maar ’t ging toch!
En wat dan te zeggen van de bedevaarten naar de Kopkapel waar duizenden Lokeraars, maar ook anderen, oud en jong, aan deelnamen.
En toen op een mini-boogscheutje van deze kapel een heuse kerk werd gebouwd, lag het nogal voor de hand dat deze aan Maria zou worden toegewijd: Onze Lieve Vrouw Hulp der Christenen. Een nogal vreemde naam, maar in elk geval een Mariatitel met een eigen naamfeest, op 24 mei. De eerste vermelding van deze naam dateert uit de vierde eeuw. Het naamfeest werd ingesteld door paus Pius VII in 1808 bij zijn terugkeer te Rome na zijn arrestatie door Napoleon Bonaparte. De Salesianen van Don Bosco hebben een grote verering tot Maria, en hebben dan ook hun vrouwelijke tak de Dochters van Maria Hulp der Christenen genoemd
Wat de titels van Onze Lieve Vrouw betreft, ze zijn deels verzameld in de litanie van de Allerheiligste Maagd, zoals die eertijds moest worden gebeden.
Wat de dagen behelst waarop Maria wordt gevierd zijn er een aantal die te maken hebben met de geboorte van Jezus op 25 december.
Lichtmis op 2 februari: volgens de wet van Mozes moesten alle ouders hun eerstgeborene van het mannelijk geslacht opdragen in de tempel, 40 dagen na de geboorte. Lichtmis valt dus 40 dagen na Kerstdag. Het feest wordt reeds gevierd sedert de achtste eeuw.
Maria Boodschap (door de engel Gabriël) wordt gevierd op 25 maart, te weten negen maand voor de geboorte van Jezus. Het is een oud feest in de kerkelijke traditie, waarschijnlijk al sedert de vijfde eeuw.
OLV Visitatie herdenkt het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth. Het wordt gevierd op 31 mei.
Er zijn ook enkele vieringen rond de verschijningen in plaatsen die later tot bedevaartsoorden uitgroeiden.
In Banneux , een gemeente in de provincie Luik, wordt op 15 januari de verschijning in 1933 van Maria als Maagd van de Armen herdacht. De erkenning volgde in augustus 1949 door de bisschop van Luik.
© Mariabedevaart naar Banneux – OKRA
In Lourdes, een stadje in de Franse Pyreneeën, verscheen Maria als de Onbevlekte Ontvangenis in 1858 aan Bernadette Soubirous. Het is ongetwijfeld het meest bekende bedevaartsoord ter wereld. De drie basilieken en de kaarskensprocessie zijn legendarisch. OLV van Lourdes wordt gevierd op 11 februari. Dit werd ingesteld door paus Leo XIII. Bernadette wordt heilig verklaard door paus Pius XI in 1933.
In Fatima, een Portugees dorp, verscheen Maria aan drie kleine herders in 1917. Aan deze gebeurtenis zouden drie geheimen verbonden zijn. Onlangs heeft paus Franciscus op 13 mei 2017 de twee vroeg gestorven kinderen Francisco en Jacinta heilig verklaard.
Beauraing, een stadje in de provincie Namen, noteerde 33 verschijningen aan 5 kinderen. De laatste keer op 3 januari 1933. Ook Beauraing is officieel erkend door het Vaticaan.
Bekend is ook La Salette, tegen Grenoble, waar Maria in 1846 aan twee herderskinderen verscheen.
Maar er zijn nog vele andere dagen waarbij Maria in herinnering wordt genomen. Op 27 juni vieren we OLV van Altijddurende Bijstand, titel naar de naam van een icoon die in de vijftiende eeuw naar Rome werd gebracht, in een kerk van de Redemptoristen. Op 16 juli wordt OLV van de Karmel gevierd, waaraan Daknam een bijzondere verering toekent. Op een glasraam in de kerk wordt deze Onze Lieve Vrouw afgebeeld waarbij zij een scapulier overhandigt aan de karmeliet Simon Stock. En in de kerk staat nog een beeldje van Maria met deze scapulier.
En na dat op 5 augustus OLV ter Sneeuw wordt gevierd, komen we op 15 augustus aan het grote hoogfeest van Maria-ten-Hemelopneming. Dit feest werd ingesteld door paus Sergius, in de zevende eeuw, daar waar sedert de vijfde eeuw reeds door kerkgeleerden geschreven werd over de glorierijke opneming ten hemel.
OLV Middelares van Genade volgt dan op 31 augustus. De geboorte van Maria op 8 september en OLV van Smarten op 15 september. O.L.V. van Barmhartigheid volgt op 24 september, van de Rozenkrans op 7 oktober. En er volgen er nog.
De Onbevlekte Ontvangenis, waarbij gesteld wordt dat Maria niet bezwaard is met de erfzonde, wordt gevierd op 8 december, zijnde de dag dat het dogma door paus Pius IX in 1854 werd afgekondigd, en valt niet toevallig 9 maand voor het feest van de geboorte van Maria.
Maria, Moeder van de Kerk vieren we op tweede Pinksterzondag, en het Onbevlekt Hart van Maria op de vierde zondag na Pinksteren Het feest werd ingesteld door paus Pius XII bij de verjaardag van de verschijningen van Fatima in 1942.
Het zou ons wat ver leiden alle kapelletjes in Lokeren ter ere van Maria op te noemen. De grootste evenwel vinden we, naast de Kopkapel, op Everslaar en in de Hoekstraat waar ze is opgedragen aan O.L.V. van Smarten, op de Waasmunsterbaan waar ze naar O.L.V. Onbevlekt Ontvangen is genoemd, op de Doorslaardam en op het Lammeken waar O.L.V. van Lourdes wordt genoemd, in de Bredenhoek, in de Driesstraat en in de Nonnenbosweg waar O.L.V. van Altijddurende Bijstand wordt aanroepen. In de Brielmolenstraat vinden we nog een kapel die toegewijd is aan O.L.V. van het H. Hart. En enkele kapellen zijn inmiddels verdwenen uit het straatbeeld waaronder de zeer bijzondere kapel van O.L.V. van 7 Weeën op het kruispunt van de Oude Bruglaan en de Waasmunsterbaan.
