De dag van de wetenschap viert de rede en de logica. Vaak worden wetenschap en geloof lijnrecht tegenover elkaar gezet. Maar is dit wel terecht? We vroegen de mening van twee jonge, gelovige wetenschappers: Jonas Blockx (doctoraatstudent Chemie) en Jan Roelandt (doctoraatstudent strafrecht).
Beschouw jij jezelf als een wetenschappelijke gelovige of een gelovige wetenschapper?
Jonas Blockx: Mijn eerste reactie zou zijn, beiden: zowel een wetenschappelijke gelovige als een gelovige wetenschapper. Veel hangt af van de context waar je je op dat moment in bevindt. Op sommige momenten ben ik meer wetenschappelijke gelovige dan een gelovige wetenschapper, maar op een ander moment primeert voor mij het andere. Al moet ik zeggen dat ik mezelf vaker een gelovige wetenschapper vindt omdat ik beroepshalve en onbewust meer met wetenschap bezig ben dan met religie.
Jan Roelandt: Hoewel geloof en wetenschap vaak samen het onderwerp van debat vormen, tracht ik als rechtswetenschapper de beide van elkaar gescheiden te houden. Elk op zich spelen ze een belangrijke rol in mijn leven. De rechtswetenschap is een passie die me dagdagelijks bezig houdt. Het geloof geeft mijn leven naast concrete invulling ook een extra dimensie die de dagdagelijkse bezigheden overstijgt en het leven een bredere zin aanreikt. Vermits geloof en wetenschap vanuit mijn oogpunt op een verschillend niveau spelen en elk op een andere wijze mijn leven vorm geven en duiden, is het moeilijk één van beide opties te kiezen. Mocht ik toch kiezen, gaat mijn voorkeur uit naar de gelovige wetenschapper: een wetenschapper die de bevindingen, ook de niet-professionele, met een geloofsbril tracht te bekijken, meer nog dan het geloof te willen benaderen vanuit wetenschappelijke hoek.
Moeten wetenschappers ongelovig zijn om zonder vooroordelen en objectief aan onderzoek te kunnen doen?
Jonas: Dat denk ik niet. Ik vind dat men aan wetenschap moet kunnen doen zonder dat geloof daar ook maar enig rol in speelt. Je kan op een wetenschappelijke manier zaken onderzoeken en tegelijkertijd toch je geloofsovertuiging niet verloochen.
Jan: Waar wetenschappers onbevooroordeeld en objectief onderzoek moeten doen, staat dit er niet aan in de weg dat zij ook kunnen geloven. Geloven betekent juist met een open houding naar het leven en naar de wereld kijken. Geloven is zonder oogkleppen in het leven staan. Juist integendeel vormt het dan ook een uitdaging voor gelovigen om de wetenschappelijke oogkleppen op tijd af te nemen en met een open blik van vertrouwen het leven te beschouwen.
Daarnaast ligt het zwaartepunt anders bij geloof dan bij wetenschap. Waar wetenschap beoefenen vaak neerkomt op het bewijzen aan de hand van logisch-deductieve redeneringen en vooral rationaliteit, staat geloof helemaal los van het ‘bewijzen’. De essentie van geloof houdt juist in dat het gaat over een op zoveel manieren betekenisvolle band met God die niet zuiver rationeel en logisch-deductief kan worden aangetoond.
"Geloven betekent juist met een open houding naar het leven en naar de wereld kijken"
Leidt wetenschap soms tot een diepere verwondering voor God?
Jonas: De vrije keuze die we van God krijgen verwonderd me. We krijgen van Hem zoveel mogelijkheden, we proberen constant grenzen te verleggen. De mogelijkheden van de mens zijn op allerlei vlakken ongekend (sportief, medisch,…) en daar zit volgens mij die goddelijke verwondering. We beseffen niet altijd tot wat de mens in staat is.
Jan: Wetenschap leidt soms tot een zeer diepe verwondering voor God. Juist het ontdekken van de ingenieusiteit, die haast op alle vlakken van het leven en in alle facetten van ons bestaan schuilgaat, wekt die grote verwondering op. Daarnaast zijn onnoemelijk veel andere facetten tot op heden onontgonnen of onmogelijk te ontginnen gebied, waarvan God ons evenwel soms een glimp toont. Het nadenken over en het proeven van het bestaan van al die ondenkbare aspecten doet een enorme verwondering voor God rijzen. Zonder twijfel is God veel groter dan we ooit vanuit een wetenschappelijke optiek kunnen denken, hetgeen al zorgt voor een diepe verwondering in mij.
"De vrije keuze die we van God krijgen verwonderd me"
Zal de wetenschap zal op een dag alles kunnen verklaren? Met andere woorden: zijn religies aan het verdwijnen?
Jonas: Wetenschap zal nooit alles kunnen verklaren en dat is zeker niet erg. Er zullen altijd mensen zijn die iets beweren en andere mensen die het tegengestelde zullen beweren. Je kan er niet omheen dat religie in onze maatschappij terrein verloren heeft. Ik denk dat dit een gevolg van de industrialisering en modernisering is. Maar daarnaast stel ik ook vast dat er terug een stijgende aanhang is en dat verschillende nieuwe vormen van religie bijzonder populair zijn bij bepaalde groepen mensen. Ik vergelijk het graag met een golf beweging en ben bijzonder hoopvol naar de toekomst toe.
Jan: Ik ben er helemaal niet van overtuigd dat er een dag zal komen waarop de wetenschap voor ‘alles’ een verklaring zal kunnen geven. In het licht van de onmetelijke grootheid van God en Zijn liefde is naar mijn mening het tegendeel waar. God werkt immers op zoveel manieren door in ons leven en die invloed op ons leven is – rationeel gezien – ondoorgrondelijk. Uiteraard hangt het antwoord natuurlijk af van welke invulling wordt gegeven aan het begrip ‘alles’.
Bovendien zitten geloof en wetenschap inhoudelijk op een verschillende golflengte. Waar wetenschap in essentie gaat over het op een wetenschappelijk verantwoorde manier verklaren en bewijzen van de diverse aspecten van het bestaan, draait het in geloof om het geloven van iets wat per se niet te bewijzen valt. Bijgevolg stel ik me de vraag of religies wel meer en meer aan plaats moeten inboeten, naargelang de wetenschap er in slaagt meer en meer te kunnen verklaren.
Tot slot zal de wetenschap, niettegenstaande de haast onophoudelijke evolutie ervan, niet kunnen tegemoetkomen aan de behoefte van mensen aan zingeving en levensbeschouwing. Hoewel de trend naar secularisering, die zich historisch gezien laat optekenen in een golfbeweging, momenteel reeds is ingezet, zal de nood aan religie blijven bestaan.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.