In de Aula Vecchi kwamen op 8 en 9 november 2024 catechisten en docenten catechetiek samen rond de verhouding tussen onderwijs en catechese, vanuit de slagzin: “De educatieve dimensie van de catechese.” Er waren deelnemers uit alle continenten, die ook op voorhand bevraagd werden over hoe we de toekomst van de catechese best vorm kunnen geven.
Tijdens het symposium stonden vragen centraal zoals: Welke rol speelt catechese in onze snel veranderende, gedigitaliseerde samenleving? Welke educatieve modellen kunnen bijdragen aan een synodale kerk? Deelnemers volgden lezingen en discussiepanels onder leiding van gerenommeerde experts, waaronder André Fossion, Joël Molinario en Thomas Henry Groome, die hun inzichten deelden vanuit jarenlang onderzoek over de catechese. Tegelijk brachten ook enkele kerkleiders hun perspectieven binnen, zoals kardinaal Zuppi en kardinaal Artime.
Niet verwonderlijk na afloop van de synode over synodaliteit klonk meermaals dat catechese moet bijdragen aan die synodaliteit van de Kerk, waarbij alle gelovigen actief deelnemen en samenwerken in gemeenschap en dialoog. Noodzakelijk hiervoor is een levend, levendig en levengevend geloof: een geloof dat voortdurend wordt verfrist, verdiept en beleefd in het dagelijks leven.
Dit leidde tot een interessant debat tussen twee sprekers. Enerzijds kan deze nadruk op synodaliteit leiden tot een visie op catechese die primair bezig is met participatie, dialoog en uitnodigen tot het vormen van een persoonlijke overtuiging over zijn of haar geloof. Hiervan is Thomas Groome een grote voorstander, vanuit de inspiratie van de pedagogie van Jezus zelf, zoals die voorkomt in de evangelies. Anderzijds kan dit volgens André Fossion het risico met zich meebrengen dat catechese toch nog grotendeels binnenkerkelijk blijft, terwijl volgens hem de grote uitdagingen van onze wereld steeds voorop moeten blijven staan: vrede, zorg voor de armen en zorg voor onze planeet. Ook Fossion geeft echter zeker toe dat ook hiervoor kritisch denken, vaardigheid tot dialoog en luisteren en logistiek en organisatietalent noodzakelijk zijn. Dit debat stemt tot nadenken. Ook in Vlaanderen zijn vele catechisten soms te vaak met het ene perspectief bezig, en sommige dan weer wat te vaak met het andere perspectief.
Waar verschillende sprekers het dus wel over eens waren, ook vanuit het nog steeds nieuwe Directorium van de catechese (2020) van het Vaticaan, zijn enkele eigenschappen die de catechese in de toekomst best bevordert en behelst.
1. Een gastvrije, inclusieve gemeenschap vormen: Catechese, maar ook de hele kerkgemeenschap, staat best open voor iedereen, waarbij vele verschillende groepen zich welkom en gehoord voelen.
2. Dialoog centraal stellen in de catechese: In plaats van alleen maar kennis over te dragen, wordt er best nadruk gelegd op een dialogale catechese, waarin deelnemers actief meedenken en bijdragen, met ruimte voor verschillende meningen en perspectieven.
3. Relevant zijn voor het dagelijks leven: Catechese moet zeker altijd ook aansluiten bij de ervaringen, vragen en belangen van de deelnemers.
4. Mensen aanzetten tot delen en participatie: Deelnemers moeten hun eigen verhalen en ideeën met elkaar delen. Dit draagt bij aan een persoonlijke verbinding met het geloof, in plaats van enkel passief te leren.
5. Mensen kritisch over zichzelf doen nadenken: Catechese zou mensen kunnen aanmoedigen om zelf kritisch na te denken over hun geloof hun leven en cultuur. Dit betekent niet alleen geloven omdat het wordt onderwezen of getoond, maar zelf begrijpen waarom het geloof belangrijk is en hoe het kan worden toegepast in het dagelijks leven.
6. Het geloof zowel tonen als er getuigend over spreken: een levend en levendig geloof wordt best voorgesteld als een verhaal waarin de deelnemers actief betrokken zijn. Het geloof is een verhaal dat hen uitnodigt om zich in te leven en hun eigen leven daarin te verankeren.
7. Mensen uitnodigen hun mening te delen en tot levenskeuzes te komen: Deelnemers worden aangemoedigd om zelf een standpunt in te nemen ten aanzien van het geloof, het misschien toe te passen en het zich eventueel ook eigen te maken.
Het is uiteraard uitdagend voor catechisten om deze elementen te overdenken in de eigen praktijk, en zich af te vragen of die praktijk deelnemers inspireert en uitnodigt tot kritische zelfreflectie, luisterbereidheid en dialoog en hen aanzet om zowel met hun eigen leven en gemeenschap als met geloof daadwerkelijk aan de slag te gaan. Dit vormt de basis voor een synodale kerkgemeenschap die samen groeit in geloof.
