Het begin van een nieuw jaar is een geschikt moment om de algemene situatie te overschouwen. Wat gebeurde er het voorbije jaar? Wat kunnen we in het nieuwe verwachten? Hoe staan we ervoor? Vorige week blikten we terug op de terreuraanslagen die ons in 2016 opschrikten, deze week richten we onze blik op de Kerk.
In eigen land was 2016 een jaar van verandering. Het pastorale landschap beweegt immers volop. Nieuwe samenwerkingsverbanden groeien aan de basis, groter dan voorheen. Dat vergt veel aanpassingsvermogen en de nodige tijd.
Kerkenplannen kwamen tot stand en bevatten soms moeilijke beslissingen, zoals de sluiting van bepaalde kerken.
Toch bracht 2016 ook feestelijk nieuws. Het aartsbisdom Mechelen-Brussel leerde een nieuwe aartsbisschop kennen, die het zowaar in minder dan een jaar tijd tot kardinaal schopte. Ook het bisdom Brugge kreeg na lang wachten een nieuwe bisschop, die met aanstekelijk enthousiasme zijn taak aanvatte.
Hypocriet
Het zou echter ongezond zijn enkel naar onze binnenlandse Kerk te kijken. Terwijl we in Vlaanderen al decennialang denken in termen van een krimpende Kerk blijft de katholieke Kerk wereldwijd groeien. Het is geen toeval dat almaar meer niet-Europeanen opduiken in sleutelfuncties, tot en met een Argentijnse paus.
Die paus liet zich in 2016 meer dan ooit opmerken. Almaar uitdrukkelijker werpt hij zich op als een morele wereldleider, die met luide stem praat en tegen de stroom van de tijdsgeest in durft te varen. Niemand verdedigt krachtiger de rechten van vluchtelingen dan hij. Dat onderstreepte hij onder meer met zijn bezoek aan het Griekse eiland Lesbos, waar heel wat vluchtelingen letterlijk aanspoelen. Christenen die vluchtelingen botweg afwijzen, noemde hij zelfs ongegeneerd hypocriet. Die principiële houding sluit nauw aan bij het Jubeljaar van de Barmhartigheid, dat grotendeels in 2016 viel.
Hoewel paus Franciscus de confrontatie dus niet uit de weg gaat, werpt hij zich tegelijk op als een verzoener.
Een zeer markant moment vorig jaar was zijn bezoek aan Zweden, waar hij samen met protestanten deelnam aan de herdenking van vijfhonderd jaar reformatie. Daarmee bracht hij broeders en zusters die historisch uit elkaar gegroeid zijn, opnieuw wat dichter bij elkaar.
Liever wijsheid dan richtlijnen
Ondertussen maakt de paus ook concreet werk van de hervormingen in het Vaticaan, ondanks een stevige portie tegenkanting. Een belangrijke vernieuwing was de oprichting van een nieuwe dicasterie (een soort kerkelijk ministerie) voor de Bevordering van de Integrale Menselijke Ontwikkeling, dat op 1 januari jongstleden van start ging. Het nieuwe orgaan moet zich toeleggen op behoeftigen en verstotenen, op gevangenen en werklozen, op slachtoffers van oorlog, natuurrampen, slavernij of marteling.
De barmhartigheid blijft dus de rode draad door het verhaal.
Die draad loopt ook dwars door Amoris laetitia (De vreugde van de liefde), de pauselijke besluiten uit de bisschoppensynode over het gezin. Sommigen verwijten de paus dat hij met dat document onduidelijkheid heeft gecreëerd over kerkelijke regels. De pointe is echter dat Franciscus meer vertrouwen heeft in de wijsheid van de liefde dan in al te gedetailleerde richtlijnen. Op die manier geeft hij kerkverantwoordelijken de ruimte om overal ter wereld in te spelen op de plaatselijke noden. Het recente gezinsboek van de Antwerpse bisschop Bonny (zie Kerk & Leven van 5 oktober) maakte daar meteen concreet werk van.
De Kerk blijft op die manier altijd en overal in beweging, van onze eigen kerktoren over het Vaticaan tot in verre landen. Soms bewegen we uit noodzaak, soms uit keuze. Stilstaan is nooit een optie. Dat zal in 2017 niet anders zijn.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.