Het artikel in ons nummer deze week over het stilletjes verdwijnen van de ziekenzalving, moet u beslist lezen. Op het eerste gezicht gaat het over slechts één sacrament, maar eigenlijk legt het de vinger op een probleem dat heel onze Kerk vandaag treft en verlamt. Het priestertekort wordt zo nijpend dat het functioneren van de Kerk steeds vaker in het gedrang komt. Zijn er creatieve oplossingen denkbaar?
Voor we daarop ingaan, eerst een ruimere bedenking. Het priestertekort is een fenomeen dat typisch is voor deze tijd en ons deel van de wereld. Er waren in het verleden perioden met veel priesterroepingen en er zijn regio’s in de wereld die geen tekort aan priesters kennen. In Vlaanderen kenden we in de eerste helft van de vorige eeuw een grote luxe met opmerkelijk veel priesters. Dat was niet altijd zo en geen mens kan voorspellen hoe de situatie er over honderd of tweehonderd jaar zal uitzien.
Dat gezegd zijnde, zitten we de komende decennia toch met een ernstig probleem.
Tenminste, indien we blijven functioneren zoals we dat gewoon zijn. Daarom reorganiseren diverse bisdommen het pastorale landschap. Dat kan de druk van de ketel halen, maar of het volstaat, is onzeker. Moeten we ons niet grondiger gaan aanpassen aan de situatie?
Een zending om te zalven
Waarom kunnen in onze Kerk leken geen zending ontvangen om te zalven?, vraagt pastoraaltheologe Anne Vandenhoeck zich af. Dat is een zeer fundamentele vraag. Moeten we onze Kerk blijven organiseren op een manier die sterk afhankelijk is van priesters, of kunnen we de rol van leken opwaarderen? Dat zou druk van de ketel halen en tegelijk de leken sterker valoriseren in hun engagement.
Eigenlijk is dat proces al volop bezig. Begrafenissen zijn vaak geen eucharistievieringen meer, maar diensten die geregeld door leken worden geleid. Ook op zondag zien we op diverse plaatsen gebedsdiensten opduiken onder leiding van leken. Dat strookt niet altijd met het gewenste beleid, maar het is wel een deel van de realiteit geworden. In haast alle eucharistievieringen delen leken vandaag mee de communie uit. Al die dingen zijn we stilaan gewoon.
Wat Vandenhoeck voorstelt, gaat nog een stap verder. Zij ziet leken ook een sacrament toedienen, weliswaar nadat ze daartoe een specifieke zending kregen. Ligt daar geen interessante piste voor de toekomst?
Waarom zouden onze bisschoppen aan leken geen mandaat kunnen geven om op een specifieke plaats en in een specifieke situatie sacramenten toe te dienen?
Dat vergt een aanpassing van de regels, maar er zijn precedenten. Nu al voorziet het kerkelijke recht de mogelijkheid dat de bisschop een catechist of andere leek bedienaar van het doopsel kan zijn indien de priester afwezig of verhinderd is.
Van de nood een deugd maken
Als we de Kerk levendig willen houden op weg naar betere tijden, zullen we creatief moeten zijn en buiten de klassieke patronen leren denken. De kans dat er de komende decennia een spectaculaire ommekeer komt in het aantal priesterroepingen is klein. Laten we liever werken met de middelen die we hebben en van de nood een deugd maken. Onze Kerk kan rekenen op duizenden geëngageerde leken die zich week na week uit overtuiging inzetten.
Een doordachte opwaardering van hun rol kan wonderen doen en enthousiasmerend werken in onze geloofsgemeenschappen.
De priesters, die zich vandaag overbevraagd voelen en van hot naar her rennen, krijgen bovendien wat extra ademruimte. Zij kunnen een ondersteunende rol spelen in samenwerking met goed opgeleide leken.
Die denkpiste is overigens niet enkel nuttig in het ontkerkelijkte West-Europa. Ook elders in de wereld, in jonge Kerken of in gebieden die uitgestrekt, afgelegen of dunbevolkt zijn, zijn niet altijd en overal priesters voorhanden. Ook daar kan de inzet van leken met een specifiek mandaat nuttig zijn.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.