Veel oudere lezers herinneren zich wellicht de prangende beelden van de zwarte mars die op 7 maart 1965 in de Verenigde Staten plaatsvond. Bij het oversteken van de brug in Selma, Alabama, pakte de blanke politiemacht de zowat zeshonderd manifestanten zo hardhandig aan dat de gebeurtenis de geschiedenis inging als Bloody Sunday, bloederige zondag.
Het was een keerpunt in de strijd van de zwarten voor gelijke burgerrechten.
De verontwaardiging was zo groot dat de toenmalige president Lyndon B. Johnson kort daarna een reeks anti-raciale maatregelen goedkeurde. Enkele weken later werd de mars van Selma naar Montgomery overgedaan, dit keer onder bescherming van legertroepen en aangevoerd door Martin Luther King.
Obama op de brug van toen
Bloody Sunday werd begin deze maand in de VS uitvoerig herdacht. Onder enorme mediabelangstelling wandelde president Barack Obama over de beruchte brug, waar in 1965 het drama plaatsvond. Vijftig jaar na Bloody Sunday is onze mars nog niet voorbij, maar we zijn wel dichterbij gekomen, zei Obama in een bevlogen speech.
Wie had in 1965 durven te dromen dat daar anno 2015 uitgerekend een zwarte president een herdenkingsspeech zou houden en dat zwarten, mannen én vrouwen, diverse politieke topfuncties in het land zouden bekleden?
Zwarte bevolking slachtoffer van misstanden
En toch is er nog veel werk aan de winkel vooraleer er in de VS sprake kan zijn van gelijke kansen voor iedereen. De elite die het land bestuurt, mag dan wel meer verscheiden zijn dan vijftig jaar geleden, de machtsstructuren zijn grotendeels dezelfde alsook de vele misstanden waarvan vooral de zwarte bevolking het slachtoffer is.
De spanningen spreken voor zich. Enkele dagen na Obama’s bezoek aan Selma werden in Ferguson, in de staat Missouri, twee agenten neergeschoten tijdens een protestbetoging. Sinds een blanke agent daar vorige zomer een zwarte tiener doodschoot, heerst in deze voorstad van Saint Louis een gewapende vrede die elk ogenblik in gewelddadigheid kan omslaan.
Ferguson groeide het afgelopen jaar dan ook uit tot het symbool van de opnieuw oplaaiende rassenkwesties in de VS.
Maatschappelijk werkers wijzen daarbij op de almaar groter wordende kloof tussen het gemiddelde inkomen van een blank en een Afro-Amerikaans gezin, en op het structurele racisme waardoor zwarten op straat nog steeds straffeloos worden uitgescholden.
Machthebbers versus machteloze burgers
Vijftig jaar geleden viel de kloof tussen machthebbers en machtelozen in de VS samen met die tussen blank en zwart. Met een zwarte president aan het hoofd ligt dat genuanceerder. Maar er is natuurlijk de ijzeren wet van de oligarchie, waardoor je je – als je aan de top wil meedraaien – moet schikken naar de bestaande mechanismen.
Of je nu Bush of Obama heet, het autoritaire karakter van de machtsstructuren blijft behouden, stelde de zwarte Amerikaanse filosoof Cornel West onlangs in Filosofie Magazine. Wat in Ferguson gebeurt, heeft volgens hem niet alleen met raciale spanningen te maken, maar ook met een onderliggend conflict tussen machthebbers en machteloze burgers.
West vindt overigens dat Obama tijdens zijn presidentschap best wat moediger had mogen zijn.
Het vermogen tot verbetering
De huidige rassenrellen in Ferguson en elders in de VS leren dat er de afgelopen halve eeuw veel is veranderd, maar tegelijk ook niet. In de VS zit naar schatting een op de honderd volwassenen vast – vooral armen en zwarten – en dat is goed voor een kwart van ’s werelds gevangenispopulatie. Vorige week nog raakte bekend dat de staten Utah en Alabama in onbruik geraakte executiemethoden willen herinvoeren wegens een tekort aan gif voor dodelijke injecties.
In Alabama werd dan weer ingestemd met de herinvoering van de elektrische stoel, in Utah wil men opnieuw een beroep doen op het vuurpeloton en in Oklahoma wordt overwogen de gaskamer weer te gebruiken. We hoeven geen utopisten te zijn die geloven in een paradijs aan het eind van de geschiedenis. Maar laten we er op zijn minst van uitgaan dat we stervelingen zijn met een vermogen tot verbetering.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.