Stel je voor dat angst of psychische pijn je beklemmen. Mensen beschuldigen je, benadelen je, beledigen je, bedriegen je. Of misschien is het een onpersoonlijke nood die je overweldigt. In ieder geval zie je geen uitweg meer. Je bent ten einde raad.
Dan heb je 2 manieren om te reageren. De weg van het ego dat uit is op zelfbehoud. Of de verrassend alternatieve weg die psalm 56 aanwijst.
De dwaalweg van de 4 v’s
In echt moeilijke situaties is het verleidelijk om in je gedachten je toevlucht te zoeken in de 4 v's: verdedigen, vechten, vluchten, verdoven.
- Misschien lig je nachtenlang wakker terwijl je erover piekert hoe je iedereen van antwoord dient. Of je vindt het niet eerlijk wat je overkomt en zwelgt in zelfmedelijden. Dat is verdedigen of verzet tegen de situatie.
- Misschien zin je stiekem op wraak. Je fantaseert erover hoe je het je belagers betaald zal zetten. Dat is vechten.
- Of in je fantasie vlucht je weg uit de moeilijke situatie door te denken: als het zo zit, hoeft het voor mij niet meer, ze zoeken het maar uit.
- Ten slotte zou het kunnen dat je de psychische pijn probeert te verdoven met alcohol, buitensporig tv kijken of eten, enz.
Reacties die het ego versterken, zijn niet duurzaam
Natuurlijk is het mogelijk dat de situatie van jou vereist om je te verdedigen, de strijd aan te gaan of weg te gaan. Maar als je emotioneel overweldigd wordt, dan kan je meestal niet helder onderscheiden wat de juiste reactie is.
De 4 v's zijn reacties van het ego dat zich gekwetst en bedreigd voelt en uit is op zelfbehoud. Je emotionele reactie zal daarom hoogstens een halve reactie zijn. Je wil je gezicht redden, je beschadigde ego herstellen, maar dan ten koste van de ander, van je ziel, of van het grotere geheel. Dergelijke oplossingen gaan meestal niet lang mee. Ze vergroten vaak het conflict of verergeren de situatie. Meestal schaam je je er achteraf over. Een teken dat je te snel en te beperkt gereageerd hebt.
De alternatieve weg van psalm 56
Psalm 56 wijst op een andere weg die uit 3 stappen bestaat. Elke stap is van belang. Onderaan vind je de hele psalm in de vertaling van Bronkhorst die ik persoonlijk de mooiste vind.
1. ‘Steeds bestoken en benadelen zij mij’
De 1e stap van de alternatieve weg bestaat eruit dat je je nood uitspreekt. De psalm windt er geen doekjes om. Vaak neem je onvoldoende tijd om je van je nood bewust te worden. Je ego wil zo snel als mogelijk van de psychische pijn af. Daarom reageer je te snel. Waardoor je onvoldoende beseft wat het nu eigenlijk is dat er zo'n pijn doet. Is het een oude kwetsuur die de ander bij jou heeft geraakt? Wat vind je zo belangrijk dat je zo hevig reageert?
Je emotionele reactie is een gelegenheid om te groeien in zelfkennis. Wat toch het begin is van wijsheid. Maar dan moet je eerst voor jezelf je psychische nood uitspreken. Zonder te verbloemen en zonder je te verliezen in de 4 v's.
2. 'Allerhoogste, als de angst mij aangrijpt / stel ik al mijn hoop op U'
De 2e stap is dat je je toevlucht neemt tot het grotere geheel, tot een hogere macht, tot de transcendente bron van leven die alles en allen voorafgaat, in gelovige zin aangesproken als God of Allerhoogste zoals de psalm doet.
Dat lijkt evidenter voor een gelovige dan voor een ongelovige. Maar neem gerust van mij aan dat het even moeilijk is voor een gelovige wanneer zijn ego een lelijke knauw krijgt. Want het is een universeel menselijke reactie om je bij angst terug te plooien op je ik.
Het vergt een bewuste keuze om die psychische pijn er te laten zijn en desondanks je bewustzijn te ontspannen en te openen voor het grotere geheel.
3. ‘Daardoor kan ik voortgaan voor Gods Aanschijn’
De 3e stap is dat je met de inspiratie die je ontvangt in de 2e stap terugkeert naar de wereld en de stappen zet die de situatie vereist.
Zonder stap 3 zou de spirituele weg van de psalm niets anders zijn dan een vlucht voor je problemen in de wereld. Maar zonder de nieuwe inspiratie van stap 2 is de kans groot dat je psychische patronen blijft herhalen van gekwetst worden en op jouw beurt anderen kwetsen.
Het zal je verrassen welke alternatieven zich aan je tonen wanneer je even afstand hebt kunnen nemen van je angst. Ook al dient er zich niet altijd een concrete oplossing aan. Soms is het enige verschil dat je iets meer ontspannen de moeilijke situatie tegemoet kan treden omdat je opnieuw geworteld bent in het grotere geheel. Maar zelfs dat is een nieuwe houding die onvermoede mogelijkheden opent.
Psalm 56
Ant.: Allerhoogste, als de angst mij aangrijpt
stel ik al mijn hoop op U.
Wees genadig, God, nu mensen mij vertrappen,
steeds bestoken en benadelen zij mij.
Mijn bestrijders kwellen mij voortdurend,
vallen op mij aan met man en macht.
Allerhoogste, als de angst mij aangrijpt
stel ik al mijn hoop op U.
Op de Heer en zijn belofte,
op de Heer vertrouw ik zonder vrees;
hoe zou dan een mens mij deren?
Aldoor zoeken zij me te bekladden,
heel hun denken is op mijn verderf gericht.
Ze beloeren mij en staan mij naar het leven,
rotten samen om mijn gangen na te gaan.
Laat hen om hun misdaad niet vrijuit gaan,
God, die volken neerslaat in uw toorn.
Heel mijn zwerversleven kent Gij,
al mijn tranen hebt Gij opgevangen in uw kruik.
Maar mijn vijand wijkt als ik U aanroep,
ja, ik weet het, God verlaat mij niet!
Op de Heer en zijn belofte,
op de Heer vertrouw ik zonder vrees;
hoe zou dan een mens mij deren?
Wat ik U beloofd heb, God, zal ik volbrengen,
U breng ik het offer van mijn lof.
Want door U ben ik de dood ontkomen,
Gij behoedt mijn voeten voor de val.
Daardoor kan ik voortgaan voor Gods Aanschijn
in het licht dat alle levenden verlicht.
Ant.: Allerhoogste, als de angst mij aangrijpt
stel ik al mijn hoop op U.
Vertaling Ad. W. Bronkhorst, O.P. © Katholieke Bijbelstichting, 1969.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.