Tuin

Adopteer eens een muurplant of maak zelf een verticale tuin

Sim D'Hertefelt

icon-icon-artikel

Gepubliceerd op zaterdag 14 mei 2022 - 8:56

Ontdek hoe jij de muurflora van de Abdij van Vlierbeek kan redden tijdens de restauratie. En leer hoe je zelf een verticale tuin kan aanleggen.

Vlaanderen bestaat voor negen procent uit tuinen. Drie keer zoveel als alle natuurgebieden samen. In onze tuin kunnen wij een tastbaar verschil maken voor de planeet. Trouwens, wist je dat tuinieren ook goed is voor je ziel? Natuurbeleving en religie hebben millennialang veel kruisbestuivingen gekend. Laat je inspireren door de nieuwe tuinreeks op Kerknet. Heb je tuinvragen of tips voor onderwerpen? Stuur ze naar onze tuinredacteur.

Natuurlijke muurvegetatie in de kieren van een muur

Muurplanten zijn waardevol voor de natuur en geven oude of lelijke muren een romantisch en levendig cachet. Natuurlijke muurflora gaat helaas vaak verloren bij restauratiewerken van oude monumenten.

Maar niet in de Abdij van Vlierbeek bij Leuven! Natuurpunt Vlierbeek, de Kerkfabriek O.L.V. Vlierbeek en stad Leuven doen een unieke oproep om de waardevolle muurflora van de pandgang te redden tijdens de noodzakelijk restauratie.

Adopteer enkele plantjes en verzorg ze tijdens de maanden die de werken zullen duren.

Daarna zullen ze zorgvuldig teruggeplant worden op de gerestaureerde muren.

Interesse? Neem dan contact op met de vrijwilligers van Natuurpunt Vlierbeek. Zij geven je graag alle info over het ophalen en verzorgen van de planten. Stuur een mailtje naar natuurpuntvlierbeek@gmail.com

Verticale tuin van palletten tegen een muur

Maak zelf een verticale tuin

Heb je door de oproep zin gekregen om zelf een muur te beplanten in je eigen tuin? Laat je leiden door de stappen.

Stap 1. Denk na over het systeem

Verticaal tuinieren zit in de lift. ;-)

Google maar eens en droom even weg bij de vele mooie voorbeelden. Je hebt een grote keuze aan systemen. Het nadeel is dat je eerst even moet nadenken over wat je precies wil. Hier de mogelijkheden op een rij, geordend van simpel naar geavanceerd.

Klimplanten. De meest eenvoudige manier om een muur of schutting te vergroenen, is met een klimplant. Je plant één keer en de plant doet de rest van het werk. Soms toch. Er zijn twee soorten klimplanten: zelfhechtende klimmers (zoals klimop, wilde wingerd of klimhortensia) en klimplanten die je moet leiden en ondersteunen (zoals clematis, jasmijn of klimrozen). Voor die laatste categorie moet je dus een klimsteun installeren, zoals een draad of een rek. Trouwens kan je klimplanten ook in een bak planten bij muren waar verharding voor ligt. Denk ook eens aan eetbare klimplanten, zoals de (doornloze) braam, pronkbonen of Kaukasische klimspinazie. Heb je groene vingers en ben je niet bang van een uitdaging, dan kan je voor een leiboom gaan. Ook veel fruitbomen laten zich goed leiden langs een zonnige muur.
Plantjes in de muur. Zoals in de Abdij van Vlierbeek kan je plantjes in de voegen van de muur laten groeien. Op moderne muren van gladde baksteen en cement zal dat niet lukken. Wel geschikt zijn oude muren van natuursteen of verweerde baksteen en met oude kalkmortel. Kruiden als muurvaren en muurleeuwenbek brengen meestal geen schade toe aan de muur. Bomen als vlier en lijsterbes uiteraard wel, die moet je verwijderen als ze spontaan verschijnen. En wat dacht je van deze toptip: bouw zelf een ongevoegd stapelmuurtje van afgedankte bakstenen, natuurstenen of dakpannen en beplant de kieren met inheemse muurplanten.
Plantenbakken voor de muur. Met potten of bakken vergroot je het aantal plantensoorten waaruit je kan kiezen. Je kan ze gewoon voor de muur plaatsen op een gerecycleerde ladder of trap, op gestapelde tafeltjes of kratten, enzovoort. Er zijn ook plantenrekken en ophangsystemen voor een groot aantal potjes te koop. Denk eraan dat je zal moeten gieten! Dus ofwel heb je een irrigatiesysteem nodig, ofwel moeten de potten binnen handbereik hangen (met een zware gieter). Terracotta bloempotten drogen sneller uit dan die van plastic.
Plantsysteem tegen de muur. Door het succes van verticale tuinen zijn er systemen in stof en kunststof te koop die je tegen de muur bevestigt voor een instant verticale tuin. Google maar eens. Je kan er ook met paletten een doe-het-zelfprojectje van maken als je handig bent.
Plantsystemen in de muur verwerkt. Ben je toe aan nieuwbouw, muurrenovatie of muurisolatie, bedenk dan dat er ingenieuze systemen bestaan voor groengevels. Vaak dienen ze als vervanging van de sierbaksteen. Hierin is ook nagedacht over irrigatie, drainage en het geschikte substraat, dat wil zeggen het medium waarin de plantjes groeien. Jammer genoeg hangt er ook een stevig prijskaartje aan vast.

Zelfhechtende klimplant tegen een muur - Oosterse wingerd - Parthenocissus tricuspidata

Stap 2. Vind een geschikte muur

Heb je een idee van welke systemen je zouden liggen, dan kan je op zoek gaan naar een geschikte muur of schutting.

Let op met grensmuren. Het is belangrijk dat je weet van wie de muur is waartegen je gaat planten. Maakt de muur onderdeel uit van het huis of de garage van de buren, dan is hij hun eigendom. Hetzelfde geldt voor vrijstaande muren op het terrein van de buren. Je kan dan niet zomaar zelfhechtende klimplanten laten groeien of een constructie bevestigen. Plantenbakken voor de muur plaatsen kan wel, net als een plantenklimrek met eigen steunpalen.

Staat de muur daarentegen op de erfscheiding tussen jullie tuinen, dan is de muur gemeenschappelijke eigendom. Je kan dan in principe doen wat je wil. Maar even overleggen kan nooit kwaad, zeker als het systeem impact heeft op de muur.

Hou ook rekening met de standplaats. Een muur op het zuiden die de hele dag volle zon krijgt, wordt heel warm. Hoe meer je vergroent, hoe lager de temperatuur, dat wel, maar de planten moeten er tegen kunnen. Zonminnende klimplanten en leibomen wortelen diep en zijn daardoor beter bestand tegen grote hitte dan een plantenrekje met kleine potjes. Weet dat je planten in potten of in een plantsysteem tegen een zonnige muur dagelijks zal moeten gieten in de zomer. Ben je vaak op reis dan is dat voor jou vermoedelijk geen goede combinatie.

Ook een zonnige muur op het westen kan warm worden. Daar kan het bovendien hard waaien. Hou daar rekening mee als je een constructie plaatst. Plantenpotten met touw ophangen, is op die plaats geen goed idee.

Muren op het oosten en op het noorden lijken wat op elkaar. Ze krijgen weinig of zelfs helemaal geen zon. De plantenkeuze zal anders zijn: minder bloeiende planten en aromatische kruiden, maar interessante bladvormen en groentinten zijn er genoeg. Bijkomend voordeel van een schaduwmuur: je moet minder gieten.

Bij een schutting moet je eraan denken dat klimplanten door de schutting kunnen groeien. Dat zullen de buren vermoedelijk niet op prijs stellen. Hangende potten of een leiboom zijn dan betere keuzes.

Varens doen het prima op een stapelmuurtje in de schaduw

Stap 3. Kies de juiste planten

Het plantsysteem en de standplaats bepalen welke plantjes er zullen gedijen. Vergeet niet: met de juiste plant op de juiste plaats voorkom je heel wat tuiniersverdriet. Neem dus je tijd voor wat opzoekwerk via Google of vraag advies aan iemand die er wat van kent of in het tuincentrum. Of stel je vraag in een tuingroep op Facebook.

Goede Google-zoekopdrachten zijn bijvoorbeeld: klimplanten schaduw, verticale tuin planten zon, rotsplanten zon, muurvegetatie schaduw.

Enkele voorbeelden:

Klimplanten voor een schaduwplek: wilde kamperfoelie, klimhortensia, klimop, wingerd, sommige clematissoorten…
Schaduwplanten voor een stapelmuurtje: muurvaren, steenbreekvaren, gele helmbloem, muurleeuwenbek, huislook, mos…
Droogteresistente planten voor een stapelmuurtje of plantsysteem tegen een zonnige muur: muurbloem, muurfijnstraal, spoorbloem, sedumsoorten, stekelnootje, kruiptijm, kruipende verbena, dalmatiëklokje…

Met een ophangsysteem voor potjes in de zon kan je keukenkruiden kweken, maar je zal veel moeten gieten

Stap 4. Installeren, planten, verzorgen

Tijd om je plantsysteem te installeren en om op zoek te gaan naar de planten die je in gedachten had.

Je kan planten vinden bij een kweker in je stad, in het tuincentrum of online. Vraag eens rond naar de ervaringen met verschillende leveranciers.

Je kan ook planten ruilen met je buren, met familie en vrienden of via een lokale tuingroep op Facebook. Zoek daarvoor in Facebook naar planten ruilen + de naam van je stad. Misschien vind je op die manier niet exact wat je zocht, maar word je wel verrast door een plantje waar je nooit aan gedacht had.

Begin je pas met tuinieren en heb je vragen over hoe het planten precies in z’n werk gaat, lees dan bijvoorbeeld deze gids van Natuurpunt (pdf).

Daarna bestaat je belangrijkste werk uit gieten. Voor klimplanten en leibomen in volle grond en voor plantjes in een (stapel-)muur, moet je alleen het eerste jaar af en toe gieten. Daarna trekken ze hun plan wel.

Plantenbakken en plantsystemen tegen de muur zal je regelmatig moeten gieten. Tegen zonnige muren wel dagelijks, bij schaduwmuren om de paar dagen. Dat doe je het beste ‘s avonds. Je kan overwegen om tijdens het planten waterkristallen toe te voegen aan de potgrond. Dat zijn polymeren die tot 100 keer hun eigen gewicht aan water absorberen wanneer je giet en daarna het water langzaam weer afgeven. Zo kan je één gietbeurt op twee overslaan. Goedkoper en natuurlijker is kiezen voor de juiste plant op de juiste plek en voor een systeem en standplaats die passen bij jouw stijl van tuinieren.

Daarna kan je genieten van je groene muur en observeren wat werkt en wat niet. Niet alle plantjes zullen het redden. Dat hoort nu eenmaal bij tuinieren. Ga ter vervanging op zoek naar andere soorten die beter aangepast zijn aan het systeem en de standplaats die je gekozen hebt.

Soms krijg je onverwacht bezoek van spontane plantjes. We hoeven ze niet meteen onkruid te noemen, wij zijn toch geen onmensen. ;-) In plaats van ze zo snel mogelijk uit te trekken, kan je ze eerst wat laten groeien en vervolgens identificeren met een app, bijvoorbeeld ObsIdentify. Misschien zijn het welkome gasten. Zo kreeg ik op één jaar tijd 3 bomen cadeau: een es, een eik en een tamme kastanje. Zomaar voor niks. De natuur is gul als wij dat durven toelaten.

Vond je dit interessant? Deel dit artikel via Facebook of via e-mail.

Ontdek de nieuwe tuinreeks op Kerknet