De verhalen van de Bijbel spelen zich af in het Midden-Oosten, een heel andere cultuur dan de onze. Wanneer je de kaart bestudeert, zie je dat Israël – dat grenst aan de Middellandse Zee – een schakel vormt tussen Oost en West. Reizigers van Egypte naar Mesopotamië of naar het Noorden moesten door dit grensland (Kanaän). Dat maakte het kwetsbaar, al genoot het ook van de mogelijkheden die de handelskaravanen met zich meebrachten.
Israël lag als klein landje geprangd tussen grootmachten en moest voortdurend zien welke politieke alliantie de meeste zekerheid bood.
Naast die geografische ligging hebben ook het klimaat, de grondlagen en landschappen de geschiedenis van Israël in belangrijke mate bepaald. Het kan er ’s zomers heel warm zijn, in de winter ook heel koud. Sommige gebieden zijn eerder woestijnachtig (steppegebied), andere weelderig en groen. Er zijn vruchtbare vlaktes zoals de Jizreël-vallei, en er zijn ruige berggebieden.
Op een relatief klein oppervlak kun je een grote variëteit aan landschappen en microklimaten ontwaren, en dat maakt dit grensland tot een uniek gebied.
Wadi, kurkdroog of snel vol stromend
Eén van die door klimaat en landschap bepaalde karakteristieken is de zogenaamde wadi, een rivierbedding. Deze rivierbedding staat meestal droog, maar bij regens kan deze zich plotseling met water vullen en dat water met een flinke vaart naar lager gelegen gebieden (of rivieren) afvoeren.
Een wadi is meestal ook een barrière in het landschap, en vormt vaak een soort natuurlijke grens (zoals rivieren dat doen). Zelfs in de ‘strijd’ kunnen ze een barrière vormen:
- De volgende ochtend vroeg trokken ze naar de vlakte. Daar zagen ze een groot leger van voetvolk en ruiters op zich afkomen, maar er lag een wadi tussen hen in. Johannes bracht zijn troepen in stelling. Hij merkte dat zijn mannen bang waren om de wadi over te steken, en daarom stak hij zelf als eerste over. Zijn mannen zagen het en volgden hem naar de overkant. (1 Makkabeeën 16,5-6)
Elia schuilt bij wadi Kerit
Een meer bekende wadi in de Bijbel is de wadi Kerit, omdat deze een rol speelt in de verhalen van de Elia-cyclus. Aan het begin daarvan krijgt Elia de opdracht om naar deze plek te gaan, waar nog water is, terwijl de rest van het land al kreunt onder de droogte:
- De heer richtte zich tot Elia met de woorden: “Ga weg van hier. Ga naar het oosten en zoek een schuilplaats in de wadi Kerit, aan de overkant van de Jordaan. Drinken kun je uit de rivier, en ik heb de raven opgedragen je daar van voedsel te voorzien.” Elia deed wat de heer hem had gezegd, hij ging weg en trok zich terug in de wadi Kerit, ten oosten van de Jordaan. De raven brachten hem daar ’s ochtends en ’s avonds brood en vlees, en water dronk hij uit de rivier. (1 Koningen 17,2-6)
Op die plek kan Elia zich voorbereiden op de zending die hem te wachten staat en die niet eenvoudig zal zijn. Hij zal onder meer de Baälsprofeten uitdagen om hun god van de vruchtbaarheid aan te roepen en regen over het land af te smeken (zie Bijbel van A tot Z ~ Baäl).
Vertalen of niet vertalen?
De Nieuwe Bijbelvertaling kiest ervoor om het Hebreeuwse woord nachal te vertalen met wadi, dat een soort technische term is geworden om dit type rivier aan te duiden. Door dit te doen, behoudt de vertaling een karakteristiek element van de broncultuur. De Willibrordvertaling voert een aanpassing door aan de doelcultuur door het woord te vertalen als beek.
Wanneer we als hoorder (of lezer) van het Woord, de term wadi horen, begrijpen we meteen dat die oude Bijbelse verhalen zich in een andere tijd en een andere cultuur afspelen. Dat is een belangrijk signaal.
Niet vertalen vergroot de afstand tussen ons en het verhaal van toen en dat is soms nodig.
Die afstand is soms nodig, zodat wij de verhalen van de Bijbel niet te snel vanuit onze eigen leefwereld en culturele patronen beoordelen. Het is een van de vele manieren om te ontdekken dat onze leefwereld niet de enige is, dat er verschillen zijn tussen mensen en culturen, en dat God vooreerst aan ons verschijnt als de Andere.
Daarom: leve de wadi!
Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Schrijf een reactie hieronder of stuur een mail naar de redactie.
