"Als we aan de toekomst van de mensheid denken, aan onze kinderen, dan moeten we het roer omgooien en een nieuw paradigma uitwerken. Paus Franciscus bidt aan het einde van de encycliek: verlicht diegenen die de macht hebben en het geld, opdat ze niet in de zonde vallen van de onverschilligheid, dat ze het algemeen goed beminnen, de zwakken vooruit helpen, en dat ze zorg mogen dragen voor deze wereld waarin we wonen.” Dat zei de Gentse bisschop Luc Van Looy vanmiddag op de voorstelling van de nieuwe encycliek in Brussel. Hij werd geflankeerd door prof. Jacques Haers (KU Leuven). Gastsprekers aan Franstalige kant waren mgr. Jean-Pierre Delville, de bisschop van Luik, en prof. Jean-Pascal van Ypersele (UCL).
Bewuste levensstijl
Wat mgr. Van Looy in de encycliek opvalt, is dat de paus de aandacht vestigt op de eenheid van de verschillende elementen van de schepping, hun onderlinge verbondenheid en het algemene welzijn. Hij reikt ook verschillende remedies aan om de ecologische crisis te bezweren: "Hij nodigt mensen uit om druk uit te oefenen op de mensen die politieke, economische of sociale macht bezitten. Consumenten hebben een grote verantwoordelijkheid en kunnen bedrijven verplichten hun productiedrang te herzien, door bijvoorbeeld bepaalde producten niet langer te kopen." Tegelijk bemoedigt de paus tot een meer bewuste levensstijl: "Geen plastiek gebruiken, geen papier misbruiken, zo weinig mogelijk water, afval scheiden, enkel koken wat nodig is voor de maaltijd, andere wezens goed behandelen, het openbaar vervoer gebruiken, bomen planten, het licht uitdoen waar dit kan…”
Als salesiaan vestigt de Gentse bisschop nog graag de aandacht op het belang van de opvoeding tot een meer bewuste en milieuvriendelijkere levensstijl: "Vooral de familie kan kinderen zorg leren dragen voor de natuur, voor het leven, voor netheid en het goed gebruik van de dingen. De familie is de uitgelezen plaats voor een integrale vorming, voor de persoonlijke rijpheid." Lees de integrale tekst van bisschop Van Looy.
Dolgedraaid antropocentrisme
Volgens de jezuïet en professor Jacques Haers (KU Leuven) ligt de nieuwe encycliek van de paus in het verlengde van het ecologische bewustzijn en denken van de vorige pausen. "De encycliek weerspiegelt een kritisch realisme, waarin de ecologische en menselijke crisis onlosmakelijk met elkaar verweven zijn. De zorg voor ons gemeenschappelijke huis dat de planeet is, confronteert ons met een complexe en bedreigende crisis waarin ecologische verloedering en menselijk onrecht en uitbuiting nauw verweven zijn. De oorzaken voor deze crisis zijn tot op zeer grote hoogte te zoeken in menselijke gedragingen, denkwijzen en attitudes." Haers verwijst onder meer naar de kritiek van de paus op een dolgedraaid antropocentrisme dat de uitbuiting van de natuur als een vanzelfsprekendheid ziet en dat uitgaat van een heerschappij-denken dat zichtbaar wordt in de nieuwe genetische technologie en wetenschappen.
Integrale ecologie
Prof. Haers vestigt ook de aandacht op de 'dynamiek van de hoop' in de encycliek. Zo is er het pleidooi voor een integrale ecologie en de beklemtoning van twee belangrijke principes die centraal staan: het algemene welzijn en de zorg voor komende generaties. Franciscus bemoedigt in zijn encycliek tot een sterk engagement. "Hij benadrukt ook het belang van ecologische vorming en ecologische spiritualiteit, zodat een nieuw verbond kan ontstaan tussen mens en milieu dat vorm krijgt in ecologisch burgerschap en leidt tot bekering die inspiratie vindt bij Jezus en in het bewustzijn dat elk schepsel een reflectie is van God." Jacques Haers verwacht dat deze encycliek in bepaalde kringen ongetwijfeld weerstand en kritiek zal oproepen. Daarbij verwijst hij in het bijzonder ook naar de onomwonden kritiek van de paus op de politieke inertie en de moordende kanten van de neoliberale kapitalistische en financiële markteconomie.
Naar de integrale tekst van prof. Jacques Haers.