Gisteren vrijdag 13 november 2020 heeft mgr. Charles Joseph Sampa Kasonde, de Zambiaanse bisschop die momenteel voorzitter is van de koepel van Oost-Afrikaanse bisschoppenconferenties (Association of Member Episcopal Conferences in Eastern Africa of AMECEA), een verklaring van zijn organisatie bezorgd aan kardinaal Berhaneyesus Demerew Souraphiel, aartsbisschop van Addis Abeba en voorzitter van de Ethiopische bisschoppenconferentie. Hand in hand met paus Franciscus en met u, onze confraters bisschoppen in Ethiopië, roepen wij de federale regering van Ethiopië en de regeringspartij in de deelstaat Tigray - het Tigray People’s Liberation Front (TPLF) - op te stoppen hun meningsverschillen met de wapens uit te vechten en elkaar onderling te beschuldigen aan de basis te liggen van het opflakkerende geweld.
Paus Franciscus heeft inderdaad vorige zondag na het Angelusgebed ook tot dialoog in Ethiopië opgeroepen.
Destabilisatie
Terwijl het geweld net lijkt toe te nemen, zegt AMECEA uitdrukkelijk dat zij elke militaire actie veroordeelt, want die kan het conflict doen ontaarden in een burgeroorlog die het prachtige Ethiopië verder zal destabiliseren. Er moet snel politieke wil getoond worden om tot een onderhandelde en vreedzame oplossing te komen. Als verder de etnische kaart getrokken wordt, dreigen nog meer slachtoffers onder zowel militairen als burgers, dreigt nog meer vernieling en worden weer miljoenen mensen op de vlucht gedreven. Vorige week had de Ethiopische bisschoppenconferentie zelf al voor verdere destabilisatie gewaarschuwd. Een conflict onder broedervolkeren helpt niemand vooruit, klonk het. Het vernielt onschuldige levens en leidt ons land naar chaos en armoede.
Ook de oecumenische Wereldraad van Kerken (WCC) roept op het geweld te stoppen en de dialoog aan te vatten.
Federatie
Maar wat is er eigenlijk aan de hand in een van Afrika’s grootste en - voorlopig – welvarendste landen? Ethiopië is een federale republiek, waarin verschillende deelstaten met uiteenlopende etnische bevolkingsgroepen vaak over grote autonomie beschikken. Premier Abiy Ahmed Ali – doorgaans gewoon ‘Abiy’ genoemd – is de zoon van een islamitische Oromo-vader en een Ethiopisch-orthodoxe Amhara-moeder. Hij slaagde na zijn aantreden begin 2018 erin democratische hervormingen in het land door te voeren, vooral ten gunste van de Oromo en Amharen die samen zestig procent van de bevolking uitmaken en die ongelukkig waren met de grote macht in het land van de noordelijke Tigrinya, slechts zeven procent van de Ethiopiërs.
Tigray lag jarenlang aan de frontlijn met Eritrea, dat zich van Ethiopië afgescheiden had.
Tigray
In de zomer van 2018 sloot Abiy vrede met aartsvijand Eritrea; het leverde hem in 2019 de Nobelprijs voor de Vrede op. Maar de grote autonomie van Tigray blijft elders in Ethiopië een doorn in het oog. Bovendien smeult het conflict met buurland Eritrea nog altijd, ook al omdat de Eritrese president Isaias Afwerki er talloze infiltranten heeft onder de Eritrese vluchtelingen in de kampen in het noorden van Tigray; elders in Ethiopië zijn er nog eens vele tienduizenden vluchtelingen uit Eritrea. Enkele weken geleden besloot Abiy van vier militaire commando’s in het land over te schakelen op zes, wat de slachtkracht van de troepen van Tigray zou halveren. De leidende partij in Tigrays hoofdstad Mekelle was not amused en nam na de move van Abiy dat vroegere Northern Command over.
Dat Tigray People’s Liberation Front (TPLF) deelde tot voor Abiys aantreden ook in Addis Abeba de lakens uit.
Balkanisering
Een implosie en balkanisering van Ethiopië zou een catastrofe zijn. Het kan de hele regio destabiliseren. In alle buurlanden - Djibouti, Eritrea, Somalië, Kenia, Oeganda, Zuid-Soedan en Soedan – staan de zenuwen strak gespannen. Er is vanuit Tigray alweer een vluchtelingenstroom op gang gekomen, terwijl de vluchtelingenkampen in zowel Tigray als de omringende landen al overvol zitten, vooral met Eritreeërs dus die de blijvende repressie in hun moederland ontvluchten. Bij dit alles komt ook nog eens de coronapandemie en de vele mislukte oogsten wegens sprinkhanenplagen. Daarom zijn de diplomatieke diensten van verschillende leden van de Veiligheidsraad van de VN – waaronder België en Kenia – koortsachtig in de weer om naar oplossingen te zoeken.