#3 Spanningen
Een van de opdrachten van het werkdocument dat als basis diende voor de continentale vergaderingen, was om de spanningen te bespreken die de synodale uitdaging teweeg brengt. Die kwamen dan ook overal aan bod, in een overwegend opbouwende sfeer.
Een van die spanningen, zo lezen we in het gepubliceerde slotdocument van de Aziatische synode (pdf, Engels), is dat het doel van de hele synode niet voor iedereen duidelijk of aanvaard was.
‘Er waren tendensen om het eerder als een politieke of ideologische dan als een echte christelijke oefening in synodaliteit te zien.’
En nog: ‘Luisteren is een moeilijke taak voor wie liever geprezen wordt dan feedback te krijgen.’
De negatieve gevolgen van klerikalisme komen in Latijns-Amerikaanse slotdocument (pdf, Spaans) sterk aan bod. Hier wordt opvallend verwezen naar ‘priesteropleidingen die de tridentijnse vorm nog niet ontgroeid zijn’ (= die het Tweede Vaticaans Concilie niet aanvaard hebben). De Latijns-Amerikaanse kerk is enerzijds al sterk vertrouwd met ‘de synodale vlam’, zoals een bisschop het omschrijft, maar anderzijds bestaat er ook nog steeds een aan grootgrondbezitters gelieerde machtskerk.
Ook in Europese context kwamen spanningen naar boven tussen hervormings- en behoudsgezinden, bijvoorbeeld rond de volledige aanvaarding van de lgbtq-gemeenschap. Opvallend genoeg was dat specifieke onderwerp op de andere synodes nagenoeg afwezig.
Een ander belangrijk thema in Praag was de secularisatie. West-Europese landen, waaronder met name België, belichtten de noodzaak om daar positief mee om te gaan. Voor landen in Oost- en Zuid-Europa leek dat vooralsnog moeilijk te vatten. Secularisering wordt daar vooral als een bedreiging gezien voor het voortbestaan van de kerk zoals ze totnogtoe was.
Telkens opnieuw incultureren in een samenleving en nieuwe tijd, dat is de opdracht van het evangelie en de verhoopte vrucht van synodaliteit.
Zuster Nathalie Becquart: ‘De realiteit van christenen in de diverse werelddelen, en ook daarbinnen, is zo verschillend. Je lijkt voortdurend van de ene wereld in de andere te vallen. En toch heerste er telkens een grote verbondenheid. Het luisteren naar elkaar, in gebed overdenken wat de ander deelt en dan samen onderscheiden wat echt belangrijk is, dat gaf overal enorm veel energie.’
#4 Prioriteiten (niet alleen de Europese!)
Alle 7 continentale synodes stuurden een slotdocument met prioriteiten naar Rome. Enkel de Europese synode verwoordde die prioriteiten kernachtig in 8 punten (lees hier). Daarin valt vooral op dat de synode ‘concrete en moedige besluiten’ vraagt over de rol van vrouwen binnen de Kerk en over hun grotere betrokkenheid op alle niveaus, ook bij de besluitvorming.
Voor zover we uit andere slotdocumenten en bijkomende communicatie over de synodes kunnen opmaken, heerst er wereldwijd grote eensgezindheid over dit thema. Dat bevestigt ook Nathalie Becquart.
Andere thema’s die overal terugkomen, zijn de aandacht en openheid voor jongeren, inculturatie en vorming (met name voor gezagsdragers om zich meer synodaal op te stellen maar ook voor leken om zich te leren uiten en verantwoordelijkheid te nemen). In veel landen ontbreken ook nog de nodige structuren om leken actief bij het beleid te betrekken en de diversiteit te bevorderen.
Niet in het minst wordt ook overal opgeroepen om alles te doen om machtsmisbruik, en met name kindermisbruik, uit te roeien. Een synodale kerk is een nederige kerk, die uit zichzelf treedt om solidair te zijn met armen en kwetsbaren – ook de kwetsbare planeet.
Wat de zuster bijzonder opviel tijdens haar ‘synodereis’, is dat het centrum van de kerk niet langer in Europa ligt. India is China voorbij gesjeesd in inwoneraantal. Beide landen tellen twee keer meer inwoners dan het hele Oude Continent samen.
Het (West-)Europese ‘Volk van God’ lijkt die positie nog niet echt aanvaard te hebben, wanneer het bepaalde inzichten probeert op te dringen aan de wereldkerk. Becquart: ‘Het synodaal proces is iets wat we samen doen. Traag misschien, maar fundamenteel.’
‘De echte vraag is niet welke hervormingen er doorgevoerd worden vanuit Rome, maar hoe de kerk opnieuw een dynamische beweging wordt van en voor de mensen’ Nathalie Becquart
#5 We zijn al op weg
Synodaliteit staat nog in de kinderschoenen. De weg naar de nodige hervormingen is nog lang. En tegelijk zijn die hervormingen al ingezet, want het hele Volk van God heeft zich in beweging gezet. Het is nog lang niet overal voelbaar, maar het is een feit.
De continentale fase is afgerond, maar dat betekent niet dat er geen werk meer op de plank ligt op dit niveau en het lokale niveau. De meeste prioriteiten die aan Rome worden voorgesteld, kunnen al volop in de praktijk worden gebracht.
Veel van wat tot nu toe op plaatselijk niveau is besproken en vastgesteld, behoeft helemaal geen oordeel van de universele Kerk of tussenkomst van het leergezag van Petrus.
Herbekijk onze verslaggeving over de Europese synode in Praag (5 tot 12 februari) en onze themapagina over de Synode over synodaliteit.
