De Zwitserse Garde is het kleinste officiële leger ter wereld. Het bestaat wel degelijk uit getrainde militairen.
Ontstond in 1506 toen paus Julius II aan 189 Zwitserse hellebaardiers vroeg om de Kerkelijke Staat te dienen. Zwitserse soldaten stonden bekend als voorbeeldige krijgers, hondstrouw aan degene die hun loon betaalde en zonder band met oproerige volkeren. Tijdens de plundering van Rome in 1527 verdedigde de Zwitserse Garde paus Clemens VII toen de troepen van keizer Karel V meedogenloos door de stad trokken. Daarbij kwamen 147 gardisten om het leven. De 42 overlevenden brachten de paus in veiligheid. Om hen te eren, worden nieuwe gardisten nog jaarlijks op 6 mei beëdigd.
Wie wil toetreden tot de Zwitserse Garde moet aan enkele strikte voorwaarden voldoen. Kandidaten moeten de Zwitserse nationaliteit hebben, minstens 1,74 meter groot zijn, tussen19 en 30 jaar, ongehuwd en katholiek. Ze moeten minstens twee jaar in dienst blijven.
Hun salaris is niet hoog (ongeveer 1.200 euro per maand), maar ze krijgen kost en inwoon gratis, alsook medische verzorging.
Hoewel de huidige paus in 2018 het aantal manschappen wilde verhogen van 110 naar 135, zijn er jaar na jaar minder nieuwe rekruten: in 2017 waren er 40, in 2018 nog 32 en in 2019 amper 23. Om kandidaten over de streep te halen, maakte Franciscus de voorschriften minder streng: gardisten die vijf jaar in dienst zijn, mogen voortaan trouwen.
Door hun kleurrijke uniformen met de blauw-rood-gele motieven zijn de soldaten van de Zwitserse Garde gegeerd fotomateriaal voor toeristen. Het is echter een misverstand dat hun outfit ontworpen zou zijn door Michelangelo. Het was commandant Jules Repond, die van 1910 tot 1921 diende, die zijn inspiratie voor het uniform haalde uit fresco’s van de kunstschilder Rafaël.
Hun uniform is strikt persoonlijk: na hun dienst wordt het vernietigd.
Naast dit bekende uniform hebben de wachten nog een blauw pak voor ‘gewone’ dagen. De chique uniformen worden enkel gedragen tijdens de hoogmis. De gardisten dragen dan de hellebaard, handschoenen en een helm met rode veren. Op het herdenkingsfeest van 6 mei dragen ze ook een harnas.
Pas enkele jaren geleden werden — na meer dan 500 jaar — de zware gietijzeren helmen vervangen door plastic exemplaren. Die worden met een 3D-printer gemaakt en kosten slechts 800 euro, de helft goedkoper dan de metalen exemplaren. Elke helm wordt bekostigd door privédonors — hun naam wordt binnenin gegraveerd.
In de pijpen van hun pofbroek zit naar verluidt een automatisch wapen.
Sinds de aanslag op paus Johannes Paulus op 13 mei 1981werd de rol van de Zwitserse Garde minder ceremonieel en — opnieuw — meer op bewaking gericht.
In 1998 werden commandant Alois Estermann en zijn vrouw vermoord door een jonger lid van de Garde. Dat gebeurde op de dag dat Estermann promotie maakte. Dader Cédric Tornay, die voor een promotie werd gepasseerd, pleegde nadien zelfmoord. Ondanks heel wat samenzweringstheorieën — van de Stasi tot Opus Dei – besloot het onderzoek dat het om een persoonlijke kwestie ging.
In 2006, ter gelegenheid van de 500ste verjaardag, stapten 80 voormalige gardisten van Bellinzona (Zwitserland) naar Rome. Hiermee deden ze de route over die de 189 allereerste Zwitserse wachters ooit aflegden.
