Vluchteling uit het Spanje van Franco
Niets in zijn jonge leven wees erop dat François Tosquelles een voortrekkersrol zou gaan spelen in de Franse psychiatrie. Hij was dan al wel afgestudeerd als psychiater in Catalonië, op zijn 27ste kwam hij in een Frans vluchtelingenkamp terecht. Als revolutionaire republikein werd hij onder het regime van Franco immers gezien als een staatsvijand.
Een jaar later, we schrijven 1940, kan hij aan de slag in het psychiatrisch ziekenhuis van Saint-Alban-sur-Limagnole. Als verpleger weliswaar, want zijn Spaans diploma wordt niet erkend. Er waait dan al een vooruitstrevende wind en met gelijkgezinden kan Tosquelles al snel een belangrijke rol spelen. De patiënten leren groenten kweken en in de sessies ergotherapie wordt maatwerk geleverd, waardoor een bloeiend handeltje met de buurt ontstaat.
Na de oorlog doet hij heel zijn studie over en neemt hij de Franse nationaliteit aan. Hij schopt het alsnog tot hoofdgeneesheer en wordt de grondlegger van de institutionele psychotherapie, met als motto:
Zorgen voor patiënten is zorgen voor hun omgeving.
Tosquelles verzette zich zijn leven lang tegen vormen van onderdrukking en opsluiting. In Saint-Alban kwamen niet alleen artsen, maar ook uit verzetsleden, kunstenaars en filosofen. Geen wonder dat hij ook de Art Brut omarmde. Sommige van zijn patiënten werden grote namen in deze intuïtieve kunstvorm. Zo maakte geïnterneerde Auguste Forestier (zie foto) er de meeste van zijn werken. En Marguerite Sirvins ontwierp er haar trouwjurk.
In 2019 maakte Martine Deyres de documentaire Les Heures Heureuses over François Tosquelles en zijn ziekenhuis in Saint-Alban.
Bekijk de trailer:
