De coronastorm raast opnieuw ongenadig hard over het Europese continent. Geen dijk of grens houdt het virus tegen. Land na land zag zich de voorbije week genoodzaakt bijkomende maatregelen op te leggen die neerkomen op een nieuwe lockdown. De cijfers van het aantal besmettingen, ziekenhuisopnames en overlijdens spreken boekdelen en laten geen andere keuze dan keihard aan de handrem te trekken. Die coup de frein brutal, dixit Frans president Emmanuel Macron, moet de curves weer doen afvlakken, maar tegelijk beseffen we allemaal dat deze storm niet snel zal gaan liggen.
Lange winter
Spanje riep de noodtoestand meteen uit tot mei 2021. Er wacht ons effectief een lange winter en de sociale, economische en geestelijke impact zal nu veel heftiger zijn dan in het voorjaar. Toen waren de weersomstandigheden gunstig en velen benutten de lockdown voor een grote schoonmaak, voor lectuur of voor andere klussen waar meestal de tijd voor ontbreekt. Maar dat hebben we ondertussen allemaal gedaan, hoe zullen we de tijd nu doden? En als sociale kuddedieren hebben we het steeds moeilijker om onze contacten on hold te zetten.
Hoe langer een crisis duurt, hoe moeilijker het wordt vol te houden, hoe zwaarder de tol wordt en hoe minder solidariteit er te bespeuren valt.
Het applaus voor de zorgsector is verstomd, de witte lakens zijn verdwenen uit het straatbeeld en wie bekommert zich de komende winter over de sans-papiers en de daklozen als het eigen zelfbehoud al alle aandacht opeist?
Mentale weerbaarheid
We mogen de zwaksten in al hun gedaanten niet vergeten: kwetsbare jongeren, precaire gezinnen, eenzame ouderen, lichamelijk zieken, materieel en geestelijk armen. We schorten allemaal samen ons leven voor een groot deel op, om de levens van anderen te redden, zei premier Alexander De Croo (Open VLD). Als u zelf sterk staat, dan kan uw schouder die zijn waarop anderen kunnen steunen. We zijn voor elkaar verantwoordelijk. In dat opzicht moeten we de komende tijd vooral waken over de mentale weerbaarheid van onze naasten. Een opmars van burn-outs, depressies en zelfdodingen is immers niet denkbeeldig. Ieders veerkracht wordt door deze pandemie op de proef gesteld. Een klein gebaar van empathie, begrip en naastenliefde kan dan een groot verschil maken: een telefoontje, een e-mail, een ouderwetse postkaart of een handgeschreven brief. We mogen niet toestaan dat fysieke distantie leidt tot psychische overbelasting en sociale isolatie. Afstand houden betekent niet dat we afstand moeten nemen van elkaar.
Alleen schouder aan schouder kunnen we de angsten, de onzekerheden, de zorgen en de stress uithouden. Alleen samen kunnen we de hoop levend houden.
Het komt er nu op aan onze geestelijke gezondheid te cultiveren.
Stille nacht, heilige nacht
Je mentale spieren trainen kan op veel manieren. Zo bieden godsdiensten van oudsher rituelen en oases aan die bemoedigen en inspireren. Daarom is het jammer dat door de lockdown ook het religieuze leven opnieuw dreigt stil te vallen omdat de publieke erediensten zijn opgeschort. Al geldt dat voor alle levensbeschouwingen, toch richten we hier de blik specifiek op de christenen. Nadat ze eerder de Goede Week en Pasen niet in gemeenschap konden beleven, valt te vrezen dat Kerstmis straks hetzelfde lot wacht: met een avondklok geen middernachtmis, des te meer een stille nacht. We kunnen evenwel nu al nadenken welke alternatieven mogelijk zijn om er toch een heilige nacht van te maken. Het digitale aanbod en livestreams vangen een en ander op, maar naar een eredienst, meditatie of spirituele impuls op een scherm kijken creëert nog geen verbondenheid of gemeenschapsgevoel. Hoe kan er ook digitaal aan community building worden gedaan? Hoe kan passief toekijken overgaan in actief meedoen en waarachtig meebidden? Hoe blijven we op afstand toch kerk vormen? En bovenal, hoe betrekken we de digital immigrants, zij die geen aansluiting hebben met het wereldwijde web en niet over de nodige technische apparatuur beschikken?
Kortom, hoe maken we dat iedereen mee is en niemand uitgesloten wordt? Dat is altijd weer de grootste uitdaging, voor de kerk en voor de maatschappij, in goede maar des te meer in kwade dagen.