Heer, leer ons bidden

#88 Gij bekijkt de wereld met ogen vol liefde

Dank U, Heer,    
laat het me eenvoudigweg zeggen: dank u uit de grond van mijn hart       
om het eenvoudig geluk van samen te zijn.

Ik ervaar heel diep van binnen dat Gij bij ons zijt,     
dat Gij onder ons verblijft,          
zelfs al deelt niet iedereen het geloof,  
zelfs al is het leven niet elke dag even gemakkelijk,      
zelfs al zijn er problemen genoeg.

Toch zou het ondankbaar zijn        
wanneer we blind waren voor al wat Gij voor ons doet                  
en voor al wat wij doen dankzij U!           
Kom onze zwakheid te hulp…     
Gij schenkt ons altijd weer kleine tekens               
om uw verborgen vriendschap te tonen.    

Doe ons de wereld beminnen zoals hij is.               
Gij bekijkt hem immers als een vader     
met ogen vol liefde,       
met een hart dat eindeloos bemint,        
met uw goddelijk hart dat we nooit helemaal zullen doorgronden.

Wij hebben niets te vrezen,        
want Gij, God, zijt groter dan ons hart.

Christiane GAUD-DESCOULEURS

Christiane Gaud-Descouleurs (1937-2021 ) was een Franse pedagoge die zich sterk voor catechese en schoolpastoraal engageerde. Ze begeleidde aumôneries, dat zijn ontmoetingsplaatsen waar scholieren op vrije basis vertrouwd worden met het geloof. Ze publiceerde veel rond catechese en gebed. Uit haar gebedenboeken spreekt een diep vertrouwen op Gods aanwezigheid in het leven van elke dag.

In: Christiane GAUD-DESCOULEURS, Prier selon le temps. Préface d’Emmanuel LECARON (Voie spirituelle), Paris, Desclée de Brouwer, 1997, 133. Uit het Frans vertaald door Lode AERTS.
 

#87 Laat mijn wil altijd die van U volgen

Geef mij uw genade, goede Heer,           
laat die met mij zijn en met mij werken,               
zodat ik het met haar tot het einde toe volhoud.

Geef mij dat ik altijd verlang en wil         
wat voor U het meest aangenaam is en wat Gij het liefste ziet.  
Laat uw wil de mijne zijn             
en laat mijn wil altijd die van U volgen  
en er zo goed mogelijk mee overeenstemmen.          
Laat mij één zijn met U in alles wat ik wil en niet wil          
en maak dat ik niet anders kan doen dan wat Gij wel of niet wilt.

Geef mij dat ik alles in de wereld achter me laat    
en dat ik omwille van U graag geminacht word en onbekend ben in deze wereld.

Geef mij boven alles wat ik wens:            
dat ik rust mag vinden     
en in mijn hart vrede mag ervaren in U.              
In U vindt mijn hart de ware vrede;         
Gij zijt mijn enige rustpunt,         
buiten U is alles hard en rusteloos.

In deze vrede, dat wil zeggen in U,          
het enige, hoogste en eeuwige goed,     
zal ik slapen en rust vinden.

THOMAS A KEMPIS

Thomas a Kempis (1380-1471) was een middeleeuws theoloog en mysticus. In de hervormingsbeweging van de Moderne Devotie reageerde hij tegen de wanpraktijken van de kerk. Grote nadruk legde hij op een persoonlijke spirituele band met Christus en op de navolging van Hem in het concrete leven. Zijn imitatio Christi kreeg een wereldwijde invloed en hoort bij de meest vertaalde boeken ter wereld.

In: THOMAS A KEMPIS, De navolging van Christus. Inleiding en moderne bewerking door Jacques KOEKKOEK, Utrecht, KokBoekencentrum Uitgevers, 2021, 156 (IV, 15).

#86 Uw woord aanhoren

Heer, uw woord aanhoren,         
het overwegen en in praktijk brengen…    
De leerling, die zijn huis wil bouwen op de rots,    
moet die weg gaan,        
maar die weg zit vol valkuilen…

Geef mij, Heer, een hart dat luistert,      
dat zich toevertrouwt aan uw Woord     
en dag en nacht erbij verwijlt.

Gaandeweg zal ik het Woord in mijn geest laten wonen          
en het mijn dagelijks werk laten doordringen.

In de kleine en grote stormen van het bestaan               
zal dat Woord een licht zijn op mijn pad,               
een altijd vaste ankerplaats        
wanneer alles gaat wankelen.

Ja, Heer, Gij zijt gezegend om uw Kerk, 
want ze verlicht de diepe zin van uw Woord     
door de stoet van al die getuigen,           
die steunden op de overlevering.            
Uw Kerk helpt ons om het Woord te overwegen         
in de stilte van ons hart.              
Stap voor stap wordt uw Woord
dan in ons menszijn vlees en bloed.

Christine FLORENCE

Christine Florence  is redactiesecretaris van het Franse tijdschrift La Vie, dat behoort tot de persgroep van Le Monde. Ze publiceerde in 2010 een omvangrijke bloemlezing van zo’n 300  gebeden uit de christelijke traditie, onder meer met het materiaal van het tijdschrift Prier.

In: Le grand livre des prières. Textes choisis et présentés par Christine FLORENCE et la rédaction de Prier, avec la collaboration de Maja SIEMEK. Préface de mgr Albert ROUET (Prier), Paris, Desclée de Brouwer, 2010, 299. Uit het Frans vertaald door bisschop Lode AERTS.

#85 Doorstraal onze duisternis

O Vlam van liefde levend,    
ontsteek in ons    
jouw liefdesvuur.

Doorstraal onze duisternis              
en maak ons          
vurig, en licht.

Kees WAAIJMAN    

Kees Waaijman (°1942) is een Nederlandse Karmeliet. Hij was wetenschappelijk directeur van het Titus Brandsma Instituut en hoogleraar spiritualiteit aan de Radboud Universiteit en redactielid van het tijdschrift voor spiritualiteit Speling.

Hij publiceerde onder meer over de psalmen, over de Godsnaam en over mystiek. Van zijn hand is een bijna 1000 pagina’s tellend handboek over spiritualiteit onder de titel: Spiritualiteit. Vormen, grondslagen, methoden (Gent-Kampen, Carmelitana-Kok, 2000).

In: Kees WAAIJMAN en Laetitia AARNINK, Psalmschrift, Nijmegen, Titus Brandsma Instituut, 1990, 12.
 

#84 Laat mij de eenzaamheid verzengen

Heer, geef me allen die eenzaam zijn…     
In mijn hart heb ik gevoeld     
hoe de verlatenheid van heel de wereld uw hart raakt.

Ik hou van elk levend wezen dat ziek of eenzaam is.        
Wanneer planten wegkwijnen, doen ze mij pijn,  
net als wanneer dieren achtergelaten worden.

Wie troost hen, wanneer ze huilen?       
Wie lijdt met hen mee, wanneer ze langzaam sterven?         
Wie sluit hen in het hart, wanneer ze alle hoop verloren hebben?

Heer, laat me in deze wereld het tastbaar teken van uw Liefde zijn.
Gij zijt Liefde:    
laat mij uw armen zijn. 
Dan kan ik alle eenzaamheid van deze wereld naar U toe halen
en in uw liefde verzengen.

Chiara LUBICH

Chiara Lubich (1920-2008) ging in 1938 filosofie studeren in Venetië. Door het uitbreken van de tweede wereldoorlog moest ze haar studies onderbreken en naar haar familie in het Noord-Italiaanse Trente terugkeren. Toen de stad gebombardeerd werd, weigerde ze te vluchten. Met een aantal vriendinnen bleef ze ter plaatse en zette zich in voor de armen.

Kort na de oorlog stichtte ze de Focolarebeweging, om op een radicale manier het evangelie te beleven in het gewone leven. Centraal in de spiritualiteit staat de onderlinge eenheid, die van het samenleven een thuis moet maken, waar huisgenoten zich verenigen rond de vuurhaard, de focolare in het Italiaans. Mettertijd ging Chiara Lubich zich ook sterk engageren voor de interreligieuze dialoog.

In: Chiara LUBICH, Meditazioni. Prefazione del cardinale Gianfranco RAVASI, Roma, Città Nuova, 2020, 28. Uit het Italiaans vertaald door bisschop Lode AERTS.

#71 Als Gij voor mij zijt

Als Gij voor mij zijt,
wie zal dan tegen mij zijn?

Gij, die zelfs uw eigen Zoon niet gespaard hebt,
maar Hem voor ons allen hebt overgeleverd,
hoe zult gij ons ook met Hem niet alle dingen schenken?

Wie zal beschuldigingen inbrengen
tegen mij als uw uitverkorene?
Gij zijt het die rechtvaardigt.
Wie is het die verdoemt?

Verzeker mij met de waarheid dat Christus het is die gestorven is,
ja wat meer is, die ook opgewekt is,
die ook aan uw rechterhand is,
die ook voor mij pleit.

Ik prijs U dat niemand mij ooit kan scheiden
van de liefde van Christus.

Marieke DEN BUTTER

Marieke Den Butter (°1974) groeide op in Kenia als kind van zendelingen. Na haar huwelijk trok ze namens Oversees Mission Fellowship met haar man naar Zuidoost-Azië om zich daar te engageren voor de geloofsverkondiging. De gebeden die ze publiceerde zijn sterk op de Bijbel gebaseerd, zoals bij dit bovenstaand gebed vanuit de Romeinenbrief (Rom 8, 31-35). 

In: Marieke DEN BUTTER, Bijbels bidden. Woorden van licht voor elke dag, Heerenveen, Uitgeverij Groen (Royal Jongbloed Publishing), 2021, 171.

#70 Maak mij tot een instrument van uw vrede

Heer,
maak mij tot een instrument van uw vrede:
laat mij liefde brengen waar haat is,
eenheid waar mensen verdeeld zijn,
vergiffenis aan mensen die zwak zijn,
laat mij hoop geven aan wie niet meer hoopt,
geloof aan wie twijfelt;
laat mij licht brengen waar het duister is
en vreugde waar mensen bedroefd zijn.

Heer, help mij
niet zozeer om zelf gelukkig te zijn
als om anderen gelukkig te maken;
niet zozeer om zelf begrepen te worden
als om anderen te begrijpen;
niet zozeer om zelf getroost te worden
als om anderen te troosten;
niet zozeer om bemind te worden
als om te beminnen.

Want als ik geef, zal mij gegeven worden,
als ik vergeef, zal mij vergeven worden,
als ik sterf, zal ik voor eeuwig leven.

Esther BOUQUEREL

Esther Bouquerel (1855-1923) was een Franse priester. Om de zorg voor de eucharistie te bevorderen, stichtte hij een Ligue de la Sainte Messe en een tijdschrift, dat La Clochette heette. In dat blad verscheen op 12 december 1912 het bovenstaand gebed voor de eerst als ‘belle prière à faire pendant la messe’. Er stond geen auteur bij vermeld, maar onderzoek wijst op de hand van Esther Bouquerel. Zijn tekst werd bijzonder populair, vooral door de verspreiding sinds 1920 op gebedskaartjes met de afbeelding van Franciscus van Assisi. Sindsdien wordt het vaak ‘het gebed van Franciscus’ genoemd, al komt het nergens voor in de authentieke teksten van de Poverello.

Christian RENOUX, La prière pour la paix attribuée à saint François. Une énigme à résoudre, Paris, Éditions Franciscaines, 2001.   

#69 Leer ons uw gastvrijheid

Heer,    
wat weten wij over uw gastvrijheid,    
zolang we onze last niet in uw handen leggen?
Zolang we onze zwakheid niet aan U toevertrouwen –     
aan U, die toch gekomen zijt om haar te dragen?

Is het waar dat Gij ons aanvaardt zoals we zijn?    
Is het waar dat Gij ons mild ontvangt    
na onze omzwervingen     
met hun hoogtes en laagtes,    
met hun vulkanen en woestijnen?    
Is het waar dat Gij ons zelfs bij mislukking of uitputting
met open armen onthaalt?    
Als dát waar is, Heer,
maakt Gij ons vrij van onszelf.

Waar we het meest kwetsbaar zijn,    
ontkiemt een kracht die van U komt:
om onze naaste te ontvangen zoals hij is,    
om hem te beschutten     
en hem te laten rusten na de last van de tocht…

Heer, leer ons de gastvrijheid die komt uit het diepst van ons hart.    
Maak ons gastvrij voor de ander     
vanuit een voorspraak die wars is van grootse woorden.    
Leer ons de gastvrijheid op die heilige grond van het gebed    
dat Gij in ons bewerkt
wanneer wij uw Geest aanroepen.

Lytta BASSET

Lytta Basset (°1950) is een Zwitserse filosofe en theologe. Ze was pastor in de Hervormde Kerk te Genève en werkte daar een tijdlang als ziekenhuisaalmoezenier. Nadien trok ze naar de theologische faculteit van Neuchâtel. Ze publiceerde vooral rond thema’s als kwaad en lijden, vergiffenis en verzoening. Ze engageerde zich sterk rond maatschappelijke uitdagingen zoals geweld en ecologie. Ze schreef ook openhartig over onze menselijke kwetsbaarheid en over de kracht van het verrijzenisgeloof, vooral na de zelfmoord van haar zoon Samuel.

In : Lytta BASSET, Francine CARRILLO en Suzanne SCHELL, Traces vives. Paroles liturgiques pour aujourd’hui, Genève, Éditions Labor et Fides, 2006, 107. Uit het Frans vertaald door bisschop Lode AERTS.

#68 Blijf bij ons

Blijf bij ons nu de avond daalt,
de zon haar loop volbracht
en laat wie Gij het leven schonk
niet dwalen in de nacht.

Blijf bij ons nu wij rusten gaan
van wat de dag ons bracht,
en laat wat door ons is gezaaid
vrucht dragen in de nacht.

Blijf bij ons wanneer schuld ons drukt,
er onrust in ons gist
en laat ons weten dat uw hart
vol van vergeving is.

Blijf bij ons nu de kleine dood
van elke dag ons wenkt
en laat ons rusten in uw hand
die ons verkwikking schenkt.

Henk JONGERIUS

Henk Jongerius (°1941) is een Nederlandse Dominicaan. Hij studeerde dogmatische theologie en liturgie in Utrecht. In dat bisdom werkte hij voor de liturgische vorming. In het klooster van Huissen bij Arnhem is hij nog steeds actief in het vormingswerk. Van zijn hand verschenen vele gedichten, liturgische teksten en liederen.

In: Henk JONGERIUS, Voor wie gedenken. Verzamelde liturgische gezangen, Utrecht, Gooi en Sticht, 2016, 323.

#66 Ik ben van U

Ik ben van U, daar Gij mij hebt geschapen,
van U, daar Gij mij hebt verlost,
van U, daar Gij mij hebt verdragen,
van U, daar Gij mij riep,
van U, want Gij hebt zó op mij gewacht
van U, daar ik toch niet verloren ging:
wat wilt Gij met mij doen? 

Dus, wat beveelt Gij, goede Heer,
dat een zo nietig schepsel doen zal?
Welke taak hebt Gij gegeven
aan deze slaaf, zo zondig toch?
Zie mij hier, mijn zoete Liefde;
zoete Liefde, zie mij hier:
Wat wilt Gij met mij doen?

Hier ziet Gij nu mijn hart,
ik leg het in uw handpalm;
mijn lichaam, ziel en leven,
mijn diepste diep, genegenheden.
zoete Bruidegom, Bevrijder,
‘k gaf mij zo geheel aan U:
wat wilt Gij met mij doen?

Geef mij de dood, geef mij het leven,
geef mij ziekte of gezondheid;
eer of oneer, geef het mij,
geef mij strijd of grotere vrede,
zwakheid of volkomen kracht;
daar ik ‘ja’ op alles zeg:
wat wilt Gij met mij doen?

Ik ben van U, voor U werd ik geboren.
Wat wilt Gij met mij doen?

Teresia van Avila

Teresia Sanchez de Ahumada y Cepeda (1515-1582) was twintig jaar oud, toen ze binnentrad in het Karmelklooster van Avila. De mondaine sfeer daar viel Teresia bijzonder tegen. Na jaren van ziekte en twijfels stichtte ze een nieuw kloostertje, waarbij ze de Karmeltraditie hervormde door een evangelische levensstijl en door grote klemtoon op authentiek gebed.

Zo droeg Teresia bij aan de kerkelijke reformatie na het concilie van Trente (1545-1563). Ze ondernam vele reizen, deed nieuwe kloosters ontstaan, onderhield een uitgebreide briefwisseling en schreef tegelijkertijd spirituele meesterwerken, die opvallen door eenvoud en humor.

In: TERESIA VAN AVILA, Innerlijke burcht. Gewetensbrieven. Kleinere geschriften (Mystieke werken, 3), Gent, Carmelitana, 1982, 389-393. Uit het Spaans vertaald door Carlos NOYEN.

#64 Ik kan me geen intensere liefde voorstellen

Gij weet het, mijn God,
ik wou nooit iets anders dan U alleen te beminnen.
Ik verlang geen andere eer dan deze.

Uw liefde kwam me al in mijn jeugd tegemoet.
Ze groeide op tezamen met mij.
Ze vormt nu een diepte,
waarvan ik de bodem niet kan peilen.

Liefde trekt liefde aan.
Die van mij, Jezus, richt zich tot U.
De kloof die haar aantrekt zou ze willen vullen,
maar jammer genoeg vormt ze slechts een dauwdruppel,
verloren in de oceaan!

Om U te beminnen zoals Gij me liefhebt,
moet ik uw eigen liefde ontlenen.
Alleen dan vind ik rust.

Misschien vergis ik me,
mijn goede Jezus,
maar volgens mij kan je geen ziel met meer liefde overstelpen
dan dat Gij dat deed met mij.

Daarom durf ik U te vragen:
‘Bemin hen, die Gij me gegeven hebt,
zoals Gij mezelf hebt liefgehad.’

Wanneer ik op een dag in de hemel
merk dat Gij hen nog meer liefhebt dan mij,
zal ik er blij om zijn.
Van op die plek zal ik wel erkennen dat die zielen het meer verdienen.
Maar hier op aarde kan ik me geen intensere liefde voorstellen dan deze,
die Gij me hebt laten genieten
– helemaal onverdiend.

Theresia van Lisieux

Thérèse Martin (1873 -1897) trad op haar vijftiende toe tot de Karmel van Lisieux in het Franse Normandië. Terwijl ze al op jonge leeftijd belast werd met de zorg voor de novicen, streefde ze met grote wilskracht naar een voorbeeldig heilig leven, tot ze op haar grenzen botste.

De realiteit van eigen zwakheid leidde haar tot een spiritualiteit van de ‘kleine weg’: een diep vertrouwen op Gods onverdiende goedheid, zoals blijkt uit het gebed hierboven. Zelfs in de donkere nacht van geloofstwijfels en depressies bleef haar besef van Jezus’ liefdevolle aanwezigheid onwankelbaar overeind.

In: SAINTE THÉRÈSE DE L’ENFANT-JÉSUS ET DE LA SAINTE-FACE, La première ‘Histoire d’une âme’ de 1898. Texte intégral des onze premiers chapitre (Nouvelle Édition du centenaire), Paris, Cerf – Desclée de Brouwer, 1992, 189 (Manuscript C). Uit het Frans vertaald door bisschop Lode AERTS

Bekijk de video Een grote ziel in een klein ego

#62 Ik heb geen kracht meer 

Jezus,
help me in mijn nood
die zo groot is deze dagen.

Jouw liefde voel ik niet meer in mij leven.
Nog erger: mijn liefde lijkt dood.

Een woestijn is mijn leven.
Ik heb zo’n moeite om erdoorheen te trekken.
Ik geloof niet dat je in zo’n dorheid kan leven.

Gisteren en ook vandaag ging ik naar de aanbidding
in de hoop om daar de verlichting van de vorige week te hervinden.
Maar er kwam niets dat mijn hart verwarmen kon,
zelfs niet de slotzegen die me altijd zo’n vrede gaf.

Je zou zeggen, Heer, dat ik losgeraakt ben van U
door afstand te nemen van al het andere.
Waar kan ik hulp vinden in deze duisternis?
Ik loop als een blinde
tastend daarin rond.
Bidden?
Als ik het écht kon,
was ik gered.
Het leven is toch niet die lange, donkere tunnel
waarin ik nu strompel
zonder enige vordering te maken.

Niet lang geleden heb ik het leven zo stralend en schoon gekend.
Maar, ondanks al wat mijn begeleider me zegt,
lijkt me mijn ervaring van voorheen vandaag een illusie.
Is de waarheid niet eerder dat sombere grijze schilderij
dat me verstikt en doet walgen?

Heer, heb erbarmen.
Je ziet toch dat ik geen kracht meer heb.
Zonder uw hand beland ik in een afgrond.
Naar mijn aanvoelen gaapt hij me aan
zodra ik een voet verzet.

Zie je, ik ben te zwak en te klein.
Ik ben alleen:
dat maakt me angstig en bang.

Camille CROWET

Camille Crowet (1900-1971) werd grootgebracht in een volstrekt vrijzinnige Brusselse familie. Aan de Université Libre de Bruxelles haalde ze een doctoraat in de scheikunde en leerde ze haar man kennen. Omdat die gelovig was, ontving Camille voor ze zouden trouwen, het doopsel en de eerste communie. Geheel onverwacht ervoer ze toen een intense aanwezigheid van Christus. Die band nam mystieke proporties aan en kende ook een periode van grote dorheid, zoals blijkt uit het bovenstaand gebed.  Niemand, zelfs haar echtgenoot niet, was van haar mystieke ervaringen op de hoogte, behalve één Franse priester, die met haar correspondeerde. Postuum heeft hij hun briefwisseling gepubliceerd, samen met fragmenten van het geestelijk dagboek.

In : Camille CROWET, Journal spirituel. 15 novembre 1934, in: Henri CAFFAREL, Camille C. ou l’emprise de Dieu, Paris, Éditions du Feu Nouveau, 1982, 294. Uit het Frans vertaald door bisschop Lode AERTS.

Bekijk de video 'Als onbekende huisvrouw verborgen in God'.

#60 Heilige Geest, Gij zijt altijd in ons

Heilige Geest,
Gij zijt altijd met ons
en in ons.

Zelfs als we moeite hebben
om uw aanwezigheid te beseffen,
door Christus weten we
dat Gij ons onze harten woont.

Gij zijt de Trooster.
Gij helpt ons op de weg naar anderen
die armer zijn dan wij,
zodat de hoop van de opstanding
het aangezicht van de aarde vernieuwt.

Broeder Aloïs van Taizé

Aloïs Löser (°1954) groeide op in het Duitse Stuttgart en leerde als jonge man de gemeenschap van Taizé kennen. Een jaar lang hielp hij als vrijwilliger bij de opvang van jonge pelgrims en daarna trad hij toe tot de gemeenschap, waar hij van de broeders de spirituele en theologische vorming ontving. Hij coördineerde vele jaren de ontmoetingen, die telkens tussen kerstmis en nieuwjaar in een Europese stad plaatsvinden. In 2005 volgde hij frère Roger op als prior van de gemeenschap in Taizé met haar blijvende inzet voor eenheid onder de christenen.

In: FRÈRE ALOÏS VAN TAIZÈ, Durven geloven. De christelijke feesten als weg naar God, Uit het Frans vertaald door Jessica MUNNIKHUIS, Houten, Ekklesia, 2011, 81.

#58 Maria, eens zullen we omstraald worden door een zacht gelaat

Maria,
met onze ziel klampen we ons vast
aan u, onze hoop,
ons vast en veilig anker.

We wijden ons aan u toe
met geest, ziel en lichaam.

We willen u eren,
zoveel we kunnen,
met psalmen, hymnen en geestelijke liederen.
Want u loven zoals het past, kunnen we niet uit eigen kracht.

Een spreuk zegt:
“Wie zijn mededienaars looft,
toont daarmee ook de genegenheid voor de meester, die ze samen dienen.”
Welnu, hoe zouden we dan kunnen nalaten om ú te loven,
u die toch de moeder van uw Meester zijt?

Moeten we uw lof niet met ijver nastreven?
Is die lof niet te verkiezen boven onze eigen levensadem,
ja, is die lof niet leven gevend?
Met die lof tonen we nog het best
onze genegenheid voor onze eigen Meester, de Christus.

Gij, moeder van onze goede Meester,
richt uw ogen op ons.
Leidt onze reis naar de veilige haven waar Gods wil geschiedt.
Schenk ons het geluk dat ons wacht.
Dan zullen we omstraald worden
door het zachte gelaat van Gods Woord,
dat in u is vlees geworden.

Samen met Hem
brengen we de Vader eer en lof,
heerlijkheid, macht en sterkte,
samen met zijn Geest
die heilig is en goed,
die leven schenkt
nu en altijd,
in de eeuwen der eeuwen.

Amen.

JOHANNES VAN DAMASCUS

Johannes (676-749) leefde in Damascus, de hoofdstad van de toenmalige Islamitische Omajjaden-dynastie. Hij werd monnik en trok naar een gemeenschap dicht bij Jeruzalem. Hij schreef vele theologische werken, onder meer over iconenverering en over de koran. Daarnaast omvat zijn oeuvre heel wat poëzie, vooral over Maria. Als beeld van Gods volk deelt Maria nu al in het volle leven van de verrezen Heer.

Het bovenstaand gebed past bij de herdenking van Maria’s hemelvaart. Johannes Damascenus prijst Maria’s openheid voor Gods Zoon en tegelijk hoopt hij eens te delen in diezelfde intimiteit met Christus.

In: JEAN DAMASCÈNE, Homélie sur la Dormition, I,1,14, in : IDEM, Homélies sur la nativité et la dormition. Texte grec, introduction, traduction et notes par Pierre VOULET (Sources Chrétiennes, 80), Paris, Cerf, 1961, 118-120. Uit het Grieks vertaald door bisschop Lode AERTS.

#56 Gij zijt mijn ware trooster

Mijn God,
help me, nu het moeilijk gaat.
Laat uw genade, uw licht en uw Geest me niet ontbreken.
Dan kan ik U trouw zijn in alle omstandigheden.

Als uwe majesteit me die genade schenkt,
zal ik zelfs de grootste tegenslag niet vrezen.
Door uw genade krijgt mijn ziel meesterschap over alles,
want niets bezit kracht of werkelijkheid tégen U.

Mijn God,
ik dank U.
Gij zijt mijn ware trooster en heel mijn goed,
mijn toevlucht,
want wie tot U roept,
laat Gij nooit in de steek.

Bij mensen in nood zijt Gij overvloedig en
Gij vervult elke leegte van zintuig en ziel.

Anna van de heilige Bartholomeüs

Ana García Manzanas (1549-1626) was een dochter van welgestelde boeren. Tegen de zin van haar familie trad ze in bij de Karmel van Avila en werd er de verpleegster en vertrouwelinge van de grote Teresa. Na haar dood trok ze weg uit Spanje en stichtte karmelkloosters in Frankrijk en in de Nederlanden, onder meer in Antwerpen, waar ze voor de rest van haar leven als priorin zou verblijven. De stichtingen verliepen niet altijd zonder problemen, zoals blijkt uit het bovenstaand gebed uit 1607 toen er spanningen waren met de kerkelijke leiding in Parijs.

In: ANA DE SAN BARTOLOME, Obras completas. Edición preparada por Julian URKIZA (Maestros espirituales cristianos, 16), Burgos, Editorial Monte Carmelo, 1998, 194 en 196 (par 1 en par 7). Uit het Spaans vertaald door bisschop Lode AERTS.

#54 Ik prijs U voor een nieuwe dag

Heer, Gij zijt de schepper van het al.
Gij schiep het eerste ochtendgloren
Gij zag op de eerste morgen van de wereld dat alles goed was.

Ik prijs U voor het licht dat deze morgen door mijn venster straalt
en dat mij doet opstaan voor een nieuwe dag.

Ik prijs U voor het leven dat in mij bruist.
Ik prijs U voor de klare, mooie wereld rondom mij.
Ik prijs U van het land, de zee en de lucht,
voor de wolken op hun vlucht en voor de vogels met hun lied.
Ik prijs U voor het werk dat Gij mij laat ondernemen
en voor alles wat Gij mij in vrije tijd laat meemaken.
Ik prijs U voor mijn vrienden.
Ik prijs U voor muziek en boeken,
voor goed gezelschap en voor alle vreugde die ik mag genieten.

Heer, Gij zijt altijd barmhartig;
geef mij een hart vol tederheid voor allen die niet zo blij zijn als ik in dit morgenlicht.

Zij die hun levenskrachten voelen wijken,
zij die ver van zonneschijn het bed moeten houden,
de blinden die van het daglicht afgesneden zijn,
zij die zich overwerkt hebben en gruwen van vrije tijd,
de werklozen die de vreugde van het werk moeten missen
en de nabestaanden met een lege plek in hun hart en hun huis:
erbarm U over elk van hen.

Gij zijt het licht dat nooit onder gaat,
maak de ramen van mijn hart wijd open voor U
zoals het daglicht door de ramen schijnt en mijn kamer binnenstroomt.
Laat heel mijn leven met de stralen van uw aanwezigheid vervuld zijn.
Laat bij mij geen hoekje in het duister blijven,
maar schijn in heel mijn wezen met het licht van uw gelaat.
Neem alles in mij weg wat de schittering van de dag kan verduisteren.
Laat mijn hart van de morgen tot de avond geleid worden
door de Geest van Jezus, het licht van alle volkeren.

John BAILLIE

John Baillie (1886-1960) was een priester van de Church of Scotland. Als theoloog werkte hij in het Verenigd Koninkrijk, in Canada en de Verenigde Staten. Een van zijn belangrijke studieobjecten was de relatie tussen godskennis en morele en spirituele ervaring. Zijn Diary of Private Prayer behoort tot de klassiekers van de spiritualiteit.

In: John BAILLIE, A Diary of Private Prayer. Updated and Revised by Susanna WRIGHT, New York-London-Toronto-Sydney-New Delhi, Scribner, 2014, 27. Uit het Engels vertaald door bisschop Lode AERTS.

#52 Ik verlaat mij op U

Vader,

Ik verlaat mij op U,
doe met mij wat Gij goedvindt.

Wat Gij ook met mij doen wilt,
ik dank U.

Tot alles ben ik bereid, alles aanvaard ik,
als uw wil maar geschiedt in mij
en in al uw schepselen:
niets anders verlang ik, mijn God.

Ik leg mijn leven in uw handen,
ik geef mij aan U, mijn God,
met heel de liefde van mijn hart,
omdat ik u bemin,
omdat het voor mij een noodzaak
van liefde is mij te geven,
mij zonder voorbehoud op U te verlaten,
met een oneindig vertrouwen:
want Gij zijt mijn Vader.

Charles DE FOUCAULD

Charles de Foucauld (1858-1916) was eerst een flamboyant militair en ontdekkingsreiziger in Marokko, dat toen nog Frans gebied was. Onvoldaan keerde hij dit leven de rug toe en trad in bij de Trappisten.

Na een pelgrimsreis in het Heilig Lang werd hij kluizenaar in de Sahara, met grote zorg voor het gebed en de vriendschap met de arme Toearegs. Zijn ‘gebed van overgave’ schreef hij echter eerder, wanneer hij nog trappistenmonnik was. Het kaderde in een lange serie meditaties bij evangelieverzen, meer bepaald bij Jezus’ woorden aan het kruis: “Mijn Vader, in uw handen beveel ik mijn geest” (Lc 23,46). Vele jaren later werd het gebed ruim verspreid buiten de kring van de Kleine Broeders en Zusters die leven in de geest van Charles de Foucault.

In: Charles DE FOUCAULT, Méditations sur le Saint Évangile au sujet des principales vertus (1898), in : IDEM, L’esprit de Jésus. Méditations 1898-1915, Paris, Nouvelle Cité, 1978, 88-89.

#48 Mijn hart is kribbe geworden en wacht op U

Mijn Heer en mijn God,
Gij hebt mij geleid langs een lange, donkere, lastige weg vol stenen.
Mijn krachten begaven het vaak
en ik gaf haast de hoop op om nog ooit het licht te zien.

Maar in het diepst van mijn pijn, wanneer mijn hart verstarde,
ging er een klare, zachte ster voor mij op.

Getrouw voerde ze mij op weg
en ik volgde, eerst nog weifelend, maar dan steeds overtuigder.
Zo kwam ik eindelijk aan de poort van de kerk te staan.
De deur ging open en ik vroeg of ik mocht binnenkomen.

Uit de mond van uw priester klinkt nu een groet met uw woord van zegen.
Binnenin zie ik een menigte van sterren:
kerstrozen die me op weg zetten naar U.
Ze wachten op U, voor de kerstnacht.

Het geheim, dat ik diep in mijn hart moest verborgen houden,
mag ik nu luid uitspreken: ik geloof – ik belijd!

De priester voert me op de trappen naar het altaar.
ik buig het hoofd – het doopwater stroomt over mijn hoofd.
Heer, kan iemand in de helft van zijn leven
opnieuw geboren worden?
Gij hebt dat gezegd en ik heb het gevoeld.
De levenslange last van schuld en pijn viel van mij af.

Rechtopstaand ontvang ik de witte mantel, die Gij me op de schouders legt:
het helder beeld van zuiverheid.
Ik draag de kaars in mijn hand.
Haar vlam zegt me dat uw heilig leven in mij gloeit.

Mijn hart is nu kribbe geworden.
Het wacht op U, maar niet voor lang.
Om middernacht legt Maria
– uw moeder en ook de mijne –
haar pasgeboren kind in mijn hart.

Geen mensenhart kan vatten
wat Gij bereid hebt voor wie U liefhebben.
Nu heb ik U gevonden en ik laat U nooit meer los.
Op welke weg het leven me ook leidt,
Gij zijt bij mij.
Niets kan me van uw liefde scheiden.

Edith STEIN

Edith Stein (1891-1942) stamt uit een Joodse familie in Breslau, het huidige Wrocław in Polen. Op haar vijftiende wordt ze atheïst. Ze studeert filosofie, psychologie en geschiedenis aan verschillende Duitse universiteiten en ze is één van de eerste vrouwen om een academische carrière uit te bouwen. Ze wordt diep geraakt door de levensbeschrijving van Theresia van Avila. In 1922 volgt haar doopsel, waarvan het gebed hierboven – met als titel Kerstnacht – een echo vormt.

Edith Stein verlaat na haar doop de universiteit en engageert zich in het onderwijs voor meisjes, tot de nazi’s een beroepsverbod uitvaardigen tegen Joden. Ze treedt in bij de Karmelietessen van Keulen en herneemt haar filosofisch werk met het oog op een synthese tussen rede en geloof. Maar de Gestapo pakt haar op en deporteert haar naar Auschwitz, waar ze gedood wordt in de gaskamer.

In: Edith STEIN, Persönliche Notizen und Exerzitien, in: IDEM, Geistliche Texte II. Uitgegeven door Sophie BLINGGELI, Ulrich DOBHAN en Maria Amata NEYER (Edith Stein Gesamtausgabe, 20), Freiburg – Basel – Wien, Herder, 2007, 34–36. Uit het Duits vertaald door bisschop Lode Aerts.

#46 Geef vrede, Heer

Geef vrede, Heer, geef vrede,
de aarde wacht zo lang,
er wordt zo veel geleden,
de mensen zijn zo bang,
de toekomst is zo duister
en ons geloof zo klein;
o Jezus Christus, luister
en laat ons niet alleen!

Geef vrede, Heer, geef vrede,
Gij die de vrede zijt,
die voor ons heeft geleden,
gestreden onze strijd,
opdat wij zouden leven
bevrijd van angst en pijn,
de mensen blijdschap geven
en vredestichters zijn.

Jan NOOTER

Jan Nooter (1922-1997) was een Nederlands doopsgezind predikant en dichter. Hij engageerde zich intensief in de oecumene en in de kerkliedkunde. Het bovenstaande gebed komt uit een lied dat in het Duits werd vertaald door Jürgen Henkys, een theoloog en predikant uit Oost-Berlijn. Sinds de jaren tachtig maakt “Gib Frieden, Herr, gib Frieden” deel uit van het Evangelisches Gesangbuch. Het speelde een grote rol in de vredesbeweging van de toenmalige Duitse Democratische Republiek.

In:  INTERKERKELIJKE STICHTING VOOR HET LIEDBOEK, Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk, Zoetermeer, BV Liedboek, 2013, 1555 (nr 1010) (= Liedboek voor de Kerken, nr 285).

#44 Gij hebt ons niets minder dan Uzelf geschonken

Heer, onze God,
Gij wilde niet alleen in de hemel,
maar ook bij ons op aarde wonen.
Niet alleen hoog en groot zijn,
maar ook gering en klein, zoals wij.
Niet enkel heersen,
maar ook dienen.
Niet alleen God in eeuwigheid zijn,
maar ook voor ons als mens geboren worden, leven en sterven.

In uw lieve Zoon, Jezus Christus, onze redder,
hebt Gij ons niets minder dan Uzelf geschonken.
Zo konden wij helemaal bij U thuiskomen.
En dat geldt voor ieder van ons,
al heeft niemand van ons dat verdiend.

Wat zouden wij anders doen,
dan ons verbazen, ons verheugen, U bedanken
en ons vastklampen aan wat Gij met ons hebt gedaan.

Karl BARTH

Karl Barth (1886-1968) was een invloedrijk predikant en theoloog die werkte in Zwitserland en Duitsland. Hij reageerde met profetische scherpte tegen politieke ideologieën die het geloof voor eigen voordeel misbruikten. In reactie hierop wou hij de theologie radicaal op het initiatief van God funderen.

Hij ging intensief de Bijbel bestuderen en vooral de Romeinenbrief. Daaruit bleek dat het alleen uit onverdiende genade is waardoor God zich aan de mens laat kennen met het oog op relatie en verbond. Hoezeer Gods openbaring in Jezus culmineert, blijkt uit het bovenstaand gebed. Barth schreef het voor de kerstwake in de gevangenis van Basel in het jaar 1958.

In: Karl BARTH, Predigten 1954-1967 (Karl Barth Gesamtausgabe, 12), Uitgegeven door Hinrich STOEVESANDT, Zürich, Theologischer Verlag, 2003, 130. Uit het Duits vertaald door bisschop Lode Aerts.

#42 Wanneer we in U sterven

Hier ben ik, Heer.
De tijd dat ik op aarde werkte, is ten einde.

Aanvaard het goede dat ik heb gedaan.
Schenk Gij het levenskracht.

Laat uw onvermoeibare barmhartigheid stromen
over wat ik misdeed.

Spreid uw brede mantel van tederheid
over al mijn broeders en zusters die ik pijn heb gedaan.

Overdek ieder die ik liefhad
met de schaduw van uw vrede.

Schenk uw glimlach van vreugde en geluk
aan allen die me hebben bemind, verzorgd en omringd.
Maak hen zachtmoedig door uw Geest.

Laat uw liefde bij ons zijn in deze nacht
waarin Gij met ons de overgang van Pasen maakt.
Laat uw licht over ons schijnen
wanneer we in U sterven.

Amen.

Savina Gillès de Pélichy

Savina Gillès de Pélichy (1912-2008) is een jonge vrouw van eenentwintig wanneer ze binnentreedt in het Brugse Betaniëklooster dat toen nog maar pas was gesticht. Op de vooravond van de tweede wereldoorlog voert de allerlaatste boot haar naar Congo, waar ze meer dan een halve eeuw te midden van de armen zal leven. Ze werkt er als een bescheiden, diepgelovige missionaris met een voorliefde voor de kleinen in wie ze Jezus herkent.

Ze houdt van muziek, heeft een passie voor de Elisabethwedstrijd en neemt op haar vijfentachtigste de viool weer ter hand. In die jaren is ze terug in de gemeenschap van Loppem waar alles begon. Het gebed schrijft ze kort voor haar sterven op de vooravond van het feest van Transfiguratie.

Uit het archief van de Priorij van Onze Lieve Vrouw van Betanië in Loppem (onuitgegeven). Uit het Frans vertaald door bisschop Lode Aerts

#40 Gij badt op eenen berg

Gij badt op enen berg alleen,
en... Jesu, ik en vind er geen
waar 'k hoog genoeg kan klimmen
om U alleen te vinden:

de wereld wilt mij achterna,
alwaar ik ga
of sta
of ooit mijn ogen sla;

en arm als ik en is er geen;
geen een,
die nood hebbe en niet klagen kan;
die honger, en niet vragen kan;
die pijne, en niet gewagen kan
hoe zeer het doet!

o leert mij, armen dwaas, hoe dat ik bidden moet!

Guido GEZELLE

Guido Gezelle (1830-1899) was als priester actief in diverse scholen en op een parochie in de Brugse binnenstad. Zijn fijnzinnige poëzie staat in de traditie van de romantiek en handelt over de natuur, de vriendschap en de dood. Met zijn voorliefde voor taal- en volkskunde stond hij mee aan de wieg van het tijdschrift De Biekorf, dat na ruim een eeuw nog steeds bestaat. Michel Van der Plas wijdde aan hem een monumentale biografie onder de titel Mijnheer Gezelle.

In: Guido GEZELLE, Als de ziele luistert. De mooiste religieuze gedichten van Guido Gezelle. Samengesteld door Piet THOMAS, Tielt – Kampen, Lannoo – Kok, 1999, 112. Piet Tomas biedt in dit werk een mooie toelichting bij dit gebed (p. 27-30).

Bekijk een bezinning op het gedicht van Gezelle van Henk Jongerius

#38 Leer mij waar en hoe U te zoeken

Heer, mijn God,
leer mijn hart waar en hoe U te zoeken.
Heer, mijn God,
leer me waar en hoe U te vinden.

Gij zijt mijn Heer en mijn God
en ik heb U nog nooit gezien.
Gij hebt mij geschapen;
Gij hebt mij herschapen;
alles wat goed is, hebt Gij me gegeven
en nóg ken ik U niet.

Om U te zien
hebt Gij mij geschapen
en dát waarvoor Gij mij geschapen hebt,
heb ik nog steeds niet gedaan.

Leer me U te zoeken
en laat me U zien als ik U zoek.
Want ik kan U niet zoeken,
tenzij Gij 't mij leert.
Ik kan U niet vinden,
tenzij Gij U aan mij toont.

Wek in mij het verlangen om U te zoeken
en laat me bij 't zoeken verlangend naar U uitzien.

Laat me U vinden door mijn liefde
en laat me U beminnen eens ik U gevonden heb.

Anselmus VAN CANTERBURY

Anselmus van Canterbury (1033-1109) was een Benedictijner monnik die abt werd in de Normandische abdij van Le Bec Hellouin. Onder zijn impuls werd Le Bec een centrum van grote geleerdheid. Zijn wijsgerige geschriften behandelen onder meer de hechte band tussen geloof en rede. In 1089 werd hij gekozen als aartsbisschop van Canterbury.

In: Anselmus VAN CANTERBURY, Proslogion, 1,1 (in: Franciscus Salesius SCHMITT (ed.), Prolegomena seu Ratio edititonis (Sancti Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera Omnia, 1), Stuttgart – Bad Cannstatt, Frommann – Holzboog, 1968, 98 en 100. Uit het Latijn vertaald door bisschop Lode Aerts.

#36 Gij wacht op ons

Gij wacht op ons    
totdat wij opengaan voor U.    

Wij wachten op uw woord    
dat ons ontvankelijk maakt.

Stem ons af op uw stem,    
op uw stilte,
spreek ons uw Zoon tegemoet,    
Jezus, het woord van uw vrede.

Huub OOSTERHUIS

Huub Oosterhuis (°1933) schreef een groot aantal Bijbelse liederen, gedichten en gebeden. Veel van zijn teksten werden op muziek gezet door Bernard Huijbers, Antoine Oomen en Tom Löwenthal. Ze vonden een ruime verspreiding, ook in andere talen.

Samen met Alex van Heusden maakte hij een Nederlandse vertaling van de vijf eerste Bijbelboeken. Uit het psalterium koos hij Vijftig psalmen, die hij met Michel Van der Plas in een poëtische vertaling zeer toegankelijk maakte. Gaandeweg verschoof de klemtoon in zijn oeuvre naar meer sociale gerechtigheid.

In: Huub OOSTERHUIS, Bid om vrede, Baarn, Ten Have, 2000, 7.

#34 Gij die onze toekomst zijt 

God, Gij zijt altijd groter
dan wij durven verwachten:
gij doet nieuwe en ongehoorde dingen.
Als om ons heen een wereld ineenstort,
brengt Gij uw nieuwe schepping tot stand.

Maak ons aandachtig
voor uw werkzaamheid in deze tijd,
dat wij niet blijven staan
bij wat voorbij is
en u niet zoeken waar Gij niet zijt.

Ga voor ons uit,
Gij die onze toekomst zijt.
Laat ons nieuwe wegen zoeken
en met elkaar standhouden
in alle onzekerheid.
Maar geef ons de zekerheid
dat ook vandaag uw kracht werkzaam is
en dat Gij voortdurend de wereld vernieuwt
door Christus, onze Heer.

Frans CROMPHOUT 
 
Frans Cromphout, s.j. (1924-2003) gaf les in verschillende Vlaamse Jezuïetencolleges en was een gewaardeerd bezinningsbegeleider voor jongeren. Meteen na het tweede Vaticaans Concilie was hij de grote bezieler van het nieuwe kerk- en liedboek De Hoeksteen. Van zijn hand verschenen verschillende bundelingen met gebeden, liederen en vieringen. Hij publiceerde enkele essays over geloofscommunicatie en een commentaar op de Apocalyps.
 
In: Frans CROMPHOUT, Een tijd van spreken. Gebeden en vooroefeningen, Tielt - Utrecht, Lannoo, 1970, 105.

#33 Laat de eenheid spoedig komen

Barmhartige God,
Gij schonk ons in Abraham
de vader van de gelovigen.
In zijn nageslacht     
wilt Gij alle geslachten der aarde zegenen.

Kijk om naar het volk van het verbond,
het volk van de beloften
en het volk der profetieën
dat zich richt tot U, de Barmhartige.

Laat door uw openbaring in Jezus Christus
de eenheid spoedig komen
onder allen die geloven in U,
de enige God,
gezegend in de eeuwen der eeuwen.

Gemeenschap van Bose

In de nadagen van het tweede Vaticaans Concilie stichtte Enzo Bianchi (°1943) een monastieke gemeenschap in het plaatse Bose, dichtbij Turijn.

De broeders en zusters behoren tot verschillende christelijke gemeenschappen en zetten zich sterk in voor oecumene en vernieuwing van het religieuze leven. Centraal voor hen zijn de lezing van de Schriften, de persoonlijke band met Christus en de betrokkenheid op de wereld. 

Uit: Communauté de Bose, Témoins de Dieu. Martyrologe universel, Uit het Italiaans vertaald door Simone ROUERS, Paris, Bayard, 2005, 590. Uit het Frans vertaald door bisschop Lode Aerts.

#31 Kom o Geest des Heren

Kom, o Geest des Heren, kom    
uit het hemels heiligdom,    
waar Gij staat voor Gods gezicht.

Kom, der armen troost, daal neer.    
Kom en schenk uw gaven, Heer,    
kom, wees in de harten licht.    

Kom, o trooster, heil’ge Geest    
zachtheid die de ziel geneest,    
kom, verkwikking zoet en mild.    

Kom, o vrede in de strijd,    
lafenis voor ‘t hart dat lijdt,    
rust die alle onrust stilt.    

Licht dat vol van zegen is,    
schijn in onze duisternis,    
neem de harten voor U in.    

Zonder uw geheime gloed    
is er in de mens geen goed,    
is de ziel niet rein van zin.    

Was wat vuil is en onrein,    
overstroom ons dor domein,    
heel de ziel die is gewond.    

Maak weer zacht wat is verstard,    
koester het verkilde hart,    
leid wie zelf de weg niet vond.    

Geef uw gaven zevenvoud,    
ieder die op U vertrouwt,    
zich geheel op U verlaat.    

Sta ons met uw liefde bij    
dat ons einde zalig zij,    
geef ons vreugd die niet vergaat.    

Stephen LANGTON 

Stephen Langton (1150-1228) was een Engelse theoloog aan de Parijse universiteit. Aan hem danken onze Bijbeluitgaven de indeling in hoofdstukken die we nog steeds hanteren. In 1207 werd Langton aartsbisschop in Canterbury. Daar steunde hij de strijd voor politieke zelfstandigheid tegenover de Engelse koning, die in 1215 tot de Magna Carta leidde. Van zijn vele theologische publicaties is het Veni Sancte spiritus het meest bekend, om de fijnzinnige poëzie over de komst van Gods Geest in het menselijk bestaan.

In: Zingt Jubilate. Liedboek, Averbode, Altiora, 2006, 348 (nr 84). Uit het Latijn vertaald door Jan Willem SCHULTE NORDHOLT.

#29 Ik ben in uw hand

Gij zijt boven ons.
Gij zijt een van ons.
Gij zijt er, ook in ons.
Geef dat allen U zien,
ook in mij.
Laat mij de weg
voor U bereiden.
Maak mij dankbaar
voor alles wat mij ten deel viel.
Geef dat ik de nood van anderen niet vergeet.
Bewaar mij in uw liefde
zoals Gij wilt dat anderen
in mijn liefde blijven.
Geef dat alles in mij
U eer brengt,
en laat me niet vertwijfelen,
want ik ben in uw hand,
en alle kracht en goedheid zijn in U.

Geef mij een zuiver hart,
dat ik U mag zien.
Een hart vol deemoed,
dat ik U mag horen.
Een hart van liefde,
dat ik U mag dienen.
Een hart vol geloof,
dat ik in U mag wonen.

Dag HAMMARSKJÖLD

Dag Hammarskjöld (1905-1961) was een Zweeds econoom en een diplomaat. In 1953 werd hij secretaris-generaal van de recent opgerichte Verenigde Naties. Hij vond de dood tijdens een vredesmissie in het Congolese oorlogsgebied, mogelijks ten gevolge van een aanslag. Enkele maanden later werd hem postuum de Nobelprijs voor de vrede toegekend. Toen een reporter hem na zijn benoeming bij de VN naar zijn inspiratiebronnen vroeg, verwees de Lutheraan Dag Hammarskjöld naar Jan Van Ruusbroec en Meister Eckhart.

In: Dag HAMMARSKJÖLD, Zeichen am Weg. Das spirituelle Tagebuch des UN Generalsekretärs. Überarbeitete Neuausgabe von Manuel FRÖHLICH, Deutsch von Anton Graf KNYPHAUSEN, Stuttgart, Verlag Urachhaus, 2019, 128. Uit het Duits vertaald door bisschop Lode AERTS.

#27 Wees geprezen, mijn Heer, met al uw schepselen

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,
van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.
U alleen, Allerhoogste, komen zij toe
en geen mens is waardig uw naam te noemen.

Wees geprezen, mijn Heer met al uw schepselen,
vooral door mijnheer broeder zon,
die de dag is en door wie Gij ons verlicht.
En hij is mooi en straalt met grote pracht;
van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.
Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind
en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde,
door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,
die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,
door wie Gij voor ons de nacht verlicht;
en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,
die ons voedt en voor ons zorgt,
en allerlei vruchten met kleurrijke bloesems voortbrengt
en groene gewassen.

Wees geprezen, mijn Heer, door hen
die omwille van uw liefde vergiffenis schenken,
en ziekte en tegenspoed dragen.

Gelukkig wie dat dragen in vrede,
want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,
aan wie geen levend mens kan ontkomen.

Wee hen die in doodzonde sterven;
gelukkig wie zij aantreft in uw allerheiligste beschikkingen,
want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Prijs en zegen mijn Heer,
en dank en dien Hem met grote nederigheid.

Franciscus VAN ASSISI

Francesco di Pietro Bernardone (1182-1226) wordt in zijn jeugd diep geraakt door het lot van de melaatsen en wijdt zich aan gebed en armenzorg. Hij bedelt om voedsel en herstelt vervallen kerkgebouwen. Rond het kerkje van Portiuncula in het dal van Spoleto ontstaat een gemeenschap van gelijkgezinde broeders die het evangelie in grote eenvoud willen beleven. In 1219, tijdens de vijfde kruistocht, heeft Franciscus een vreedzame ontmoeting de sultan van Damiate in Egypte. Niet lang voor zijn dood wordt Franciscus bijna blind door een pijnlijke oogziekte en belandt hij in een diepe spirituele crisis. Maar in het besef dat hij afscheid moet nemen van deze wereld, bezingt hij zijn verbondenheid met alle schepselen in een prachtige hymne, die hij betitelt als Cantico di frate Sole: de lofzang op broeder zon.

In: André JANSEN, Franciscus van Assisi. Mysticus van de nabijheid, Antwerpen, Halewijn, 2013, 207-208.

#25 Loof Hem, zon en maan en planeten

Schepper en Heer, ik dank U.
In al uw werken hebt Gij mij blij gemaakt.
Gij hebt mij doen juichen door het werk van uw handen.
Zie, ik heb mijn werk verricht met de geestkracht die Gij mij hebt gegeven.
De heerlijkheid van uw werken zonder einde liet ik aan de mensen zien,
voor zover ik die met mijn beperkt verstand kon bevatten.
Hemelen, loof de Heer.
Loof Hem, zon en maan en planeten.
Om Hem op het spoor te komen moet je elk zintuig benutten,
en elke taal om de schepper te loven.
En ook jij, mijn ziel,
bezing je schepper en Heer
zolang als ik leef.
Uit Hem en door Hem en in Hem zijn alle dingen,
wat we kunnen zien en verstaan,
alles ook wat we niet kennen;
het weinige dat we al weten
en nog zoveel meer.
Hem zij glorie, lof en eer
in de eeuwen der eeuwen.
Amen.

Johannes KEPLER

Johannes Kepler (1571-1630) was een pionier in natuurkunde en astronomie. Een eeuw na Copernicus bevestigt hij ondanks tegenstand de hypothese van het heliocentrisme.

Het bovenstaand gebed vormt de afsluiting van zijn monumentale levenswerk over de beweging der planeten. Als overtuigde christen schreef hij zijn wetenschappelijk werk als een loflied op Gods schepping.

In: Johannes KEPLER, Harmonices Mundi Libri V. Herausgegeben von Walther VON DYCK und Max CASPAR (Gesammelte Werke, 6), München, Beck’sche Verlagsbuchhandlung, 1990, 362-363 en 368 (V,9 en 10). Uit het Latijn vertaald door bisschop Lode AERTS.

#23 Laat mij dankbaar leven

Gij hebt, o God, dit broze
bestaan gewild,
hebt boven 't nameloze
mij uitgetild, –

laat mij dan dankbaar leven
de volle tijd,
geborgen in de beven-
de zekerheid,

dat ik niet uit dit smal en
onvast bestand
van mijn bestaan zal vallen
dan in uw hand.

Ad DEN BESTEN

Adrianus Cornelis den Besten (1923-2015) was een begaafd dichter en vertaler, een veelzijdig spreker en publicist. Hij was een van de medewerkers aan het Nederlandse Liedboek der Kerken.

Poëzie beschouwde hij als de roeping om namen te geven aan alles wat in de chaos van vervreemding en verwarring verloren dreigt te gaan. Een dichter strijdt tegen ‘het nameloze’ en zet als ‘naamgever’ Gods scheppingswerk verder door de dingen te benoemen in de wereld van de mens.

Heel toepasselijk werd dit ‘kleine danklied’ gezongen bij de uitvaart van Ad den Besten.  

In: Interkerkelijke Stichting Voor Het Kerklied, Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk, Zoetermeer, bv Liedboek, 2013, 920.

#21 Doe ons dorstig blijven naar U

Heer Jezus,
laat ons U steeds meer beminnen.
Geef dat we U steeds beter leren kennen.

Doe ons het geloof bewaren en U dienen.
Dan zal ons hart uw zoetheid smaken.
Dan blijven we dorstig naar U.

Elisabeth KREUZIGER

Elizabeth Kreuziger (1501-1535) was de eerste vrouw die in de Reformatie liedteksten schreef. Afkomstig uit de adellijke familie von Meseritz verbleef ze een tijd in het klooster. Nadien huwde ze in Wittenberg met Caspar Cruciger, een predikant en theoloog die nauw met Maarten Luther was bevriend.

In: EVANGELISCHE LANDESKIRCHE IN WÜRTTEMBERG, Evangelisches Gesangbuch. Antwort finden in alten und neuen Liedern, in Texten und Bildern, Stuttgart, Gesangbuchverlag Stuttgart, 2017, 166. Uit het Duits vertaald door bisschop Lode AERTS.

Bekijk hieronder een mooie uitvoering van het integrale lied

#19 Dat Gij mij doet leven als had ik nimmer kwaad bedreven

Heer, dat ik zomaar komen mag
met al mijn fouten, al mijn zonden,
met al mijn pijn, met alle wonden
die niemand in mijn leven zag.

Heer, dat ik zomaar komen kan
met wat ik niemand durf te zeggen,
met wat ik niemand uit kan leggen,
Gij weet er immers alles van.

Heer, dat Gij mij in Christus ziet
als had ik nimmer kwaad bedreven.
Dat Gij mij in uw gunst doet leven,
ik weet het, maar begrijp het niet.

Enny IJSKES-KOOGER

Enny IJskes-Kooger (1913-2010) is een Nederlandse dichter. Ze schreef in totaal zeven gedichtenbundels en een bloemlezing met oude schoolliedjes en opzegversjes. In haar ongekunstelde poëzie plaatst ze het leven van alledag telkens weer in het perspectief van vertrouwen en hoop.

in: Piet THOMAS, Groot gebedenboek. Gebeden uit de geschiedenis van het christendom, van de aanvang tot nu, Tielt - Nijkerk, Lannoo - Callenbach, 1995, 196.

#17 Blijf bij ons

Heer Jezus Christus,
blijf bij ons
als licht in onze duisternis,
als macht in onze zwakheid,
als leven in onze dood,
als troost in onze pijn,
als kracht in onze bekoringen,
als barmhartigheid in onze onrust,
als hoop wanneer we sterven,    
als Leven van ons leven.

Margret Schäfer-Krebs

Margret SCHÄFER-KREBS (°1958) is verantwoordelijk voor liturgie en liturgische navorming in het Duitse bisdom Rottenburg-Stuttgart. Ze is een van de uitgevers van het tijdschrift Wort Gottes Feiern, dat materiaal voor de woorddienst aanbiedt. Ze schreef het gebed ‘Blijf bij ons’ voor de eucharistische aanbidding.

In: Gotteslob. Katholisches Gebets- und Gesangbuch. Ausgabe für das Erzbistum Köln, Stuttgart, Katholische Bibelanstalt, 2013, 42 (nr 5,5). Uit het Duits vertaald door bisschop Lode Aerts

#15 Kom, woon in mij

Kom, waarachtig licht.
Kom, leven in overvloed.
Kom, verborgen geheim.
Kom, onnoembare schat.
Kom, onuitsprekelijke.
Kom, onvatbare.
Kom, geluk zonder einde.
Kom, licht zonder schemering.
Kom, feilloze verwachting van wie gered wordt.
Kom, opstanding van wie neerligt.
Kom, verrijzenis der doden. 
Kom, U die machtig zijt
en alle dingen steeds weer schept, herstelt en verandert.

Kom, mijn adem en mijn leven.
Kom, trooster van mijn arme ziel. 
Kom, mijn vreugde, mijn eer, mijn eindeloos genoegen. 

Kom toch, Meester,
sla uw tent op,
woon in mij.
Gij, Goede, 
blijf onafscheidelijk tot het eind 
in mij, uw dienaar.
Laat me niet alleen.

Simeon de nieuwe theoloog

Simeon (949-1022) groeide op in de kringen rond het Byzantijnse hof, waar hij voor een politieke carrière was bestemd. Na een ingrijpende mystieke ervaring sloot hij zich aan bij een kloostergemeenschap in de buurt van Constantinopel, waar hij na enige tijd ook de leiding nam en het religieuze leven van binnenuit vernieuwde. In zijn hymnen vinden we een heel persoonlijke uitdrukking van zijn godservaring. Hij is een van de weinige auteurs met de eretitel Godskenner (theologos).

In: Syméon le nouveau théologien, Hymnes 1-15, Introduction, texte critique et notes par J. KODER, traduction par J. PARAMELLE (Sources Chrétiennes, 156), Paris, Cerf, 1969, 150-151. Uit het Frans vertaald door Lode Aerts. 

#13 Begin bij mij

Heer, vernieuw uw Kerk    
en begin bij mij.

Heer, bouw uw parochie op    
en begin bij mij.

Heer, sticht overal op aarde vrede,    
laat ons in contact met U komen     
en begin bij mij.

Heer, breng uw liefde en waarheid bij alle mensen    
en begin bij mij.

Dit anoniem gebed is afkomstig van christenen uit China. Het werd opgenomen in het Evangelisch liedboek van Duitsland. 

EVANGELISCHE LANDESKIRCHE IN WÜRTTEMBERG, Evangelisches Gesangbuch. Antwort finden in alten und neuen Liedern, in Texten und Bildern, Stuttgart, Gesangbuchverlag Stuttgart, 2017, 485. Uit het Duits vertaald door bisschop Lode Aerts.

#11 Gij hebt ons uw paasboodschap toevertrouwd

Bij het lege graf
hebt Gij aan de vrouwen uw paasboodschap toevertrouwd.
Bevrijd ons van angst
wanneer wij vandaag het evangelie verkondigen.

Op de weg naar Emmaüs
hebt Gij aan de leerlingen de Wet en Profeten verklaard.
Open ons verstand
om de Schriften te begrijpen.

In de bovenzaal
hebt Gij aan uw vrienden vrede toegezegd.
Laat uw vrede ons helpen
om de liefde voor de vijand te bewaren.

Aan de oever van het meer
hebt Gij Petrus aangesteld tot herder van uw schapen.
Ondersteun met uw Geest
allen die onze gemeenschap leiden en voorgaan.

Op de berg die Gij hebt aangewezen
bracht Gij al uw verspreide leerlingen weer samen.
Maak allen één in liefde en trouw
die in U geloven.

COMUNITÀ DI BOSE

De gemeenschap van Bose in Noord-Italië werd in 1965 door Enzo Bianchi gesticht. In deze communiteit wonen tientallen broeders en zusters van verschillende christelijke kerken. Ze leggen zich toe op geestelijke lezing van de Schriften, oecumenische toenadering en monastieke theologie.

COMUNITÀ DI BOSE, Vieni sulla nostra strada. Preghiere a Cristo, Bose, Qiqajon, 2010, 281. Uit het Italiaans vertaald door bisschop Lode AERTS

#9 Gij hebt de poorten van de hel verbrijzeld 

Mijn redder,
Gij koos het leven van mij
opdat ik dat van U zou krijgen.

Gij hebt het lijden op uw schouders genomen
opdat ik het niet meer zou vrezen.
Door uw sterven ging ik herleven.

Gij werd neergelegd in een graf
maar aan mij gaf U het paradijs om in te wonen.

Door af te dalen in de diepte
hebt Gij me omhoog getrokken.

Gij hebt de poorten van de hel verbrijzeld
en de hemelpoort voor mij geopend.

Alles hebt Gij ondergaan
voor de mens die was gevallen.

Alles hebt Gij verdragen,
opdat de mens zou juichen van vreugde.

Romanus de zanger

Romanus, bijgenaamd de zanger (ca. 493- ca. 556) was een Syrisch theoloog, dichter en musicus. Hij werd geboren in Emesa, het huidige Homs. Na zijn opleiding in Beiroet trok hij naar Constantinopel, het huidige Istanbul. Als diaken in de Hagia Sofia was hij een geliefd catecheet en predikant. Hij schreef ontzaglijk veel hymnen in de volkstaal van het koinè-Grieks. Die zijn steeds doordrongen van warme humaniteit en diepe nederigheid.

Lees een vlotte voorstelling van Romanus de zanger door paus Benedictus XVI.

ROMANOS LE MÉLODE, Hymnes.  Introduction, texte critique, traduction et notes par J. GROSDIDIER DE MATONS (Sources Chrétiennes, 128), Paris, Cerf, 1967, 204-206 (Hymne 36,2). Vertaling door bisschop Lode AERTS.

#7 ’t En zijn de Joden niet

't En zijn de Joden niet, Heer Jesu, die u kruisten,
noch die verradelijk u togen voor 't gericht,
noch die versmadelijk u spogen in 't gezicht,
noch die u knevelden, en stieten u vol puisten,

't en zijn de krijgslui niet die met haar felle vuisten
den rietstok hebben of den hamer opgelicht,
of het vervloekte hout op Golgotha gesticht,
of over uwen rok t'saam dobbelden en tuisten :

ik ben 't, o Heer, ik ben 't die u dit heb gedaan,
ik ben de zware boom die u had overlaân,
ik ben de taaie streng daarmee gij gingt gebonden,

de nagel en de speer, de gesel die u sloeg,
de bloedbedropen kroon die uwe schedel droeg :
want dit is al geschied, eilaas ! om mijne zonden.

Jacobus REVIUS

Jacobus Revius (1586-1658), oorspronkelijk Jakob Reefsen, was een predikant en dichter uit Deventer. Hij schreef over filosofie, theologie en geschiedenis. Het gebed over Jezus’ lijden is zijn meest bekende gedicht.

In: Anton VAN WILDERODE, En het woord was bij God. Vijf­hon­derd religieuze gedichten uit de Nederlandse letter­kunde, Tielt, Lannoo, 1981, 228.

#5 Neem alles van mij weg, wat me van U verwijdert

Neem alles van mij weg,
wat me van U verwijdert.

Geef alles aan mij
wat me dichter brengt bij U.

Mijn Heer en mijn God,
bevrijd mij uit mezelf
en schenk me helemaal aan U.

Broeder Klaus van Flue (1417-1487)

​Broeder Klaus van Flue (1417-1487) ging zich na een erg sociaal leven als kluizenaar in het Melchtal vestigen, in het hart van Zwitserland. Uit heel Europa trokken mensen naar hem om geestelijke bijstand of politiek advies. Hij was een vredestichter en een mysticus. Tot op vandaag geldt Broeder Klaus als patroon van Zwitserland.

Bij de zeshonderdste verjaardag van Broeder Klaus, in 2017, werd zijn gebed op muziek gezet voor de grote Taizé-ontmoeting in Basel.

EVANGELISCHE LANDESKIRCHE IN WÜRTTEMBERG, Evangelisches Gesangbuch. Antwort finden in alten und neuen Liedern, in Texten und Bildern, Stuttgart, Gesangbuchverlag Stuttgart, 2017, 485. Gebed uit het Duits vertaald door bisschop Lode AERTS

#2 Het bal van de Gehoorzaamheid

Zoals er veel heilige mensen zijn die niet van dansen houden,
zo zijn er veel heiligen geweest die de nood voelden om te dansen
zo blij waren ze om te leven:
de heilige Thérèse met haar castagnetten,
de heilige Johannes van het Kruis met het kindje Jezus in zijn armen,
en de heilige Franciscus, voor de paus.
Als we vrede konden nemen met u, Heer,
dan zouden we niet kunnen weerstaan
aan die behoefte om te dansen die losbarst in de wereld,
en we zouden kunnen raden
welke dans u ons wilt laten dansen
door uw Voorzienigheid op de voet te volgen.

Want ik denk dat u er misschien genoeg van hebt,
van die mensen die zeggen u te dienen
op de toon van een kapitein,
die zeggen u te kennen op de toon van een professor,
die zeggen u te bereiken door hard te trainen,
die zeggen van u te houden zoals een oud koppel van elkaar houdt.

De dag waarop u iets anders wilde,
hebt u de heilige Franciscus gekozen en hebt u er uw speelman van gemaakt.
Het is nu aan ons om ons te laten uitvinden om als vreugdevolle mensen
met u dansend door het leven te gaan.

Om een goede danser te zijn, met u of met iemand anders,
moeten we niet weten waar het naartoe gaat.
We moeten kunnen volgen
vrolijk zijn
licht zijn
en vooral niet onbuigzaam zijn.
We moeten u niet vragen waarom u deze passen graag zet,
we moeten een soepel en levendig verlengstuk van u zijn,
en van u het ritme van het orkest ontvangen.
We moeten niet tegen elke prijs willen vooruitgaan,
maar willen draaien, opzijgaan.
We moeten kunnen stoppen en glijden in plaats van stappen.
Het zouden slechts dwaze passen zijn als de muziek er geen harmonie aan gaf.

Maar wij, wij vergeten de muziek van uw geest,
we maken van ons leven een turnoefening;
we vergeten dat het leven zich laat dansen in uw armen,
dat uw heilige Wil onmetelijk fantasierijk is,
dat het leven slechts eentonig en vervelend is voor vermoeide zielen
die er als een muurbloempje bij zitten op het vreugdevolle bal van uw liefde.

Heer, kom ons van onze stoel halen.

Madeleine DELBRÊL

Tussen 1940 en 1950 schrijft Madeleine Delbrêl (1904-1964) verschillende poëtische meditaties over het geloof in God. Het ‘bal van de gehoorzaamheid’ (1946) is een van de meest bekende. De tekst roept de lichtheid op van het spirituele leven. Volgens Madeleine, zelf een ervaren danseres, is geloven op de eerste plaats een kwestie van je te laten leiden.

M. DELBRÊL, Betoverd door God. Het leven en werk van Madeleine Delbrêl. Samengesteld en vertaald door Piet RAES & Ann-Sophie NOREILLIE, Averbode, Uitgeverij Averbode|Erasme, 2016, 57.