De invloed van het katholieke geloof op de van oorsprong protestantse Johannes Vermeer (1632-1675) is groter dan altijd werd gedacht. Dat concludeert Gregor J.M. Weber, een van de samenstellers van de Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam, in zijn pas verschenen boek Johannes Vermeer. Geloof, licht en reflectie.
Nieuw is dat vermoeden niet. De Nederlandse jezuïeten Dries van den Akker en Paul Begheyn schreven jaren geleden al een boek over Vermeer en zijn relatie met de jezuïeten in Delft. Geen simpel werk, want ondanks zijn vermaarde reputatie weten we zo goed als niets over de schilder uit Delft. Alleen in notarisakten wordt zijn naam genoemd. Zijn biografie bestaat voor een groot deel uit vermoedens en veronderstellingen.
Huwelijk niet vanzelfsprekend
De feiten. Om met een katholiek meisje te kunnen trouwen, moest de in de protestantse Kerk gedoopte Vermeer overstappen naar het katholieke geloof en raakte hij vertrouwd met de katholieke leer. Het huwelijk werd ingezegend op 20 april 1653 door de jezuïet Johannes Vermeij, wellicht in een schuur of woning in Schipluiden, want katholieken mochten niet openlijk hun geloof belijden. Het huwelijk was niet vanzelfsprekend: Johannes kwam uit de lagere middenklasse, zijn vrouw Catharina Bolnes uit een welgestelde en devote katholieke familie. Na het huwelijk gingen Vermeer, toen twintig, en zijn vrouw bij zijn schoonmoeder wonen en werden ze buren van de jezuïeten in Delft.
Maar werd Vermeer nu ook een overtuigde katholiek? Daarover zijn de meningen verdeeld.
Door zijn huwelijk kwam de schilder zonder meer in een katholiek milieu terecht.
In zijn huis hing een crucifix (toen een openlijk teken van het ‘oude’ geloof) en hij bezat katholieke schilderijen. Twee van zijn zoons werden genoemd naar katholieke heiligen: Franciscus en Ignatius. Zijn oudste zoon Johannes koesterde de wens priester te worden, en zijn kleinzoon Aegidus, zoon van dochter Maria, werd priester gewijd.
Is het katholieke geloof ook in Vermeers werken terug te vinden?
(Lees verder onder de foto van Christus in het huis van Marta en Maria)