Op zaterdag 6 oktober, midden in de wereldwijde Tiendaagse van de Geestelijke Gezondheid, organiseerde het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB, het reflectie- en overlegorgaaan van geëngageerde leken in de Vlaamse katholieke Kerk) zijn Forumbijeenkomst over omgaan met psychische kwetsbaarheid. Als start bekeken we een korte video van Dirk De Wachter met als titel: Ikkigheid, zegt zr. Carine Devogelaere, coördinator van het IPB. Psychiater Stephan Claes en theoloog Axel Liégeois gaven daarna samen een heel sterke inhoudelijke inbreng waarbij ze elkaar wederzijds aanvulden. Dan volgde een uitwisseling in thematische gespreksgroepen rond drie verschillende invalshoeken: liturgie en rituelen, de een-op-eenrelatie en omgaan met kwetsbaarheid in groepsprocessen. Vanuit elke groep werden aandachtspunten en adviezen geformuleerd die gebundeld werden door het IPB-Bureau. Ze zijn te vinden op de IPB-website.
Een selectie van de adviezen
Zr. Carine Devogelaere zet enkele adviezen op een rij die ook door de brede kerkgemeenschap ter harte kunnen genomen worden.
Hulpverlening in onze samenleving beperkt zich meestal tot de fysische, psychische en sociale dimensie. We pleiten ervoor om ook aandacht (en middelen) te besteden aan de spirituele dimensie.
Elke mens heeft zijn kwetsbaarheid. Wanneer we die durven onder ogen zien en haar niet verstoppen, komt dat ons samenleven ten goede. Laten we ook oog hebben voor de psychische kwetsbaarheid van mensen uit de eigen omgeving, bv bij echtscheiding of bij verlies. Een vraag als ‘Hoe is het?’ werkt uitnodigend en verbindend.
We hoeven niet bang te zijn van eigen onmacht. We moeten onze fysieke en psychische grenzen erkennen en ieders draagkracht respecteren. Tegelijk is ‘gastvrijheid’ nooit eenvoudig is en zal het altijd moeite kosten om onze angst voor het onbekende te overwinnen.
In elke groep zijn er leden die een grotere psychische kwetsbaarheid hebben dan andere. Dat mag niet gaan wegen op één of enkele leden en daarom is het goed dit bespreekbaar te maken en de verantwoordelijkheden te verdelen. Soms is het nodig om coaching te krijgen vanuit professionele hulpverlening of contactgegevens te kennen bij crisissituaties.
Niet alle mensen met psychisch lijden durven of willen de stap zetten naar een groep. We pleiten voor extra aandacht voor hen vanuit de lokale diaconiewerking. Initiatieven van ketenzorg of transmurale zorg verdienen uitbreiding.
Waar mogelijk kunnen we meewerken om een klimaat te scheppen waarin mensen uitgenodigd worden om psychische problemen en existentiële vragen bespreekbaar te maken. Suïcidale gedachten benoemen, helpt mensen om uit hun tunnelvisie te geraken.
Voorgangers in uitvaarten na suïcide hebben de belangrijke opdracht om het gebeuren te kaderen zonder te veroordelen of goed te praten. Als er ruimte is voor gevoelens van woede, verwarring en verdriet, werkt dat bevrijdend en helend.
In opleidingen en vormingen kan de aandacht voor psychische kwetsbaarheid aangescherpt worden en kunnen kennis en vaardigheden aangeleerd worden.
Oproep aan geloofsgemeenschappen
De professoren Claes en Liégeois eindigden hun inleiding met een oproep aan de geloofsgemeenschappen om gastvrij te zijn zonder vooroordelen. Iedereen heeft het nodig om zich aanvaard en graag gezien te weten. We kunnen voor elkaar het verschil maken en geloofsgemeenschappen hebben een voorbeeldfunctie op vlak van inclusie. Parochies en bewegingen moeten niet therapeutiseren of moraliseren, maar kunnen bescheiden ondersteunen en vriendschap aanbieden aan kwetsbare mensen. Ze kunnen verbondenheid en betrokkenheid scheppen en stimuleren.