'Wat ik als eerste onthoud van het tweedaagse congres (Re)Thinking Europe is dat het een echte ontmoeting is geworden, met deelnemers die vóór alles hebben geprobeerd om zo goed mogelijk naar elkaar te luisteren, de basisvoorwaarde om met elkaar in dialoog te kunnen gaan', onderstreept mgr. Jean Kockerols in zijn persoonlijke terugblik. 'Dat had beslist ook te maken met de originele formule.
Het was een congres, maar vooral een echt forum.
Dat originele format zorgde er mee voor dat de deelnemers ondanks hun heel diverse achtergrond elkaar toch konden vinden: politici, diplomaten, academici en kerkmensen – en stuk voor stuk toppers in hun vak - uit alle lidstaten van de EU. Bekijk alleen al maar de delegatie uit ons land, met o.m. Gilles de Kerchove, de EU-coördinator contraterrorisme. Zaterdagmorgen hebben de deelnemers, verdeeld in werkgroepen volgens de 4 op het congres gehanteerde talen, drie uur lang intens naar elkaar geluisterd en overlegd. Ik vond dat uiterst boeiend en leerzaam. Het was voor ons, als organiserende COMECE, vooraf een beetje een gok, maar het is een groot succes geworden!'
Oost- en West-Europa
'Wat mij ten tweede is bijgebleven, is het ook vandaag nog levensgrote verschil tussen West- en Oost-Europa', zegt mgr. Kockerols. 'Binnen de EU worden dagelijks vele en vaak in het leven van Europeanen ingrijpende beslissingen genomen . Het viel mij de afgelopen dagen in Rome veel meer dan anders op hoe enorm verschillend die in West- en in Oost-Europa worden gepercipieerd en ervaren. Dat is vooral het geval als het gaat om beslissingen die te maken hebben met ethiek, de persoonlijke levenssfeer en de relatie tussen Kerk en staat. Hoe anders worden die in het oosten van de EU aangevoeld!
Een halve eeuw communistisch beleid heeft blijkbaar erg diepe sporen nagelaten.
Wij in West-Europa moeten ons daarvan bewust zijn en blijven, en vooral moeten we samen werken aan het overbruggen van die verschillen.'
Christenen en politiek
'Wat me ten derde is opgevallen, is het tastbare enthousiasme voor een daadwerkelijk engagement als christen en katholiek in de politiek', stelt mgr. Kockerols. 'Begrijp me niet verkeerd, ik heb er weinig mensen horen pleiten voor een christelijk politiek stelsel. Wél voor een aanwezigheid van christenen en bij uitbreiding gelovigen in de politiek. En voor alle duidelijkheid: het doel is niet een herstel van een christelijk Europa zoals in de Middeleeuwen!
Het is vooral een niet mis te verstane oproep aan het adres van de christenen om hun politieke verantwoordelijkheid op te nemen en hun rol – hoe bescheiden ook – te spelen op het politieke forum.
Toespraak van de paus
Mgr. Jean Kockerols was, net als alle aanwezigen, danig onder de indruk van de toespraak van paus Franciscus.
Mag ik erop wijzen dat het al zijn 5de grote speech was in verband met Europa? In nauwelijks vier jaar tijd!
Dit zijn 4 citaten uit de speech van paus Franciscus die mgr. Kockerols het sterkst zijn bijgebleven:
- Dit brengt ons ertoe de positieve en opbouwende rol te overwegen die de godsdienst over het algemeen speelt bij de opbouw van de maatschappij. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de bijdrage van de interreligieuze dialoog tot de wederzijdse kennis tussen christenen en moslims in Europa. Spijtig genoeg is een zeker vrijzinnig vooroordeel, dat het nog altijd doet, niet bij machte de positieve waarde te aanvaarden van de publieke en objectieve rol van de godsdienst en geeft men er de voorkeur aan deze tot de louter private en gevoelsmatige sfeer te beperken.
- Op vele wijzen krijgt men de indruk dat het algemeen welzijn niet langer het primaire doel is en dat soort gebrek aan belangstelling wordt door veel burgers vastgesteld. Op die wijze vinden in veel landen extremistische en populistische bewegingen een vruchtbare bodem. Zij maken van het protest de kern van hun politieke boodschap, zonder evenwel het alternatief te bieden van een opbouwend politiek project.
- In het perspectief van inclusiviteit zijn migranten eerder een rijkdom dan een last. De christenen worden geroepen om ernstig na te denken over de uitspraak van Jezus: 'Ik was vreemdeling en gij hebt Mij opgenomen' (Mt 25,35). Vooral met het drama van de asielzoekers en vluchtelingen voor ogen mag men het feit niet vergeten dat het om personen gaat die men niet naar believen, volgens een politieke, economische of zelfs religieuze logica, kan uitkiezen of afwijzen.
- Men mag niet denken dat het verschijnsel van de migratie een willekeurig proces zonder regels is. Maar men mag ook geen muren van onverschilligheid of angst oprichten. Van hun kant mogen de migranten de zware plicht niet ontlopen om de cultuur en de tradities van de onthalende landen te leren kennen, te eerbiedigen en ook te assimileren.
Sint-Benedictus patroon van Europa
'Het was uiteraard allerminst toeval dat paus Franciscus 2 keer Sint-Benedictus citeerde, een keer in het begin en een andere keer helemaal op het einde van zijn speech', besluit mgr. Kockerols. 'Het was Sint-Benedictus die in zijn kloosterregel een toentertijd volstrekt nieuw mensbeeld introduceerde: de mens is niet langer of burger of soldaat of slaaf, maar een uniek persoon, geschapen naar het beeld van God. En diezelfde Sint-Benedictus werd in 1964 niet toevallig door paus Paulus VI uitgeroepen tot patroonheilige van Europa. Het was Benedictus toen allerminst te doen om de (Europese) ruimte te bezetten in een verdwaalde en verwarde wereld. Vanuit zijn geloof keek hij verder en riep hij een beweging in het leven die op een even aanstekelijke als onstuitbare manier het aanschijn van Europa hertekend heeft.'
Lees de integrale tekst (in een vertaling van Marcel De Pauw msc) van de toespraak van paus Franciscus tot de deelnemers aan (Re)Thinking Europe.