Idee 5: Bemoste boom
Er zijn veel mossen die groeien op dood hout. Enkele soorten doen het ook goed op levend hout. Een bemoste boom ziet er sprookjesachtig uit. Wees gerust: de boom heeft er geen last van. Mossen zijn geen parasiet. Ze nemen water en voedingsstoffen op via regen. Het is onbegrijpelijk dat chemische boomreinigers verkocht worden om mos te bestrijden.
Deze mossen zijn een courante gast op levende bomen:
Beginnen met een mostuin: stappenplan
Ben je enthousiast en wil je een stukje van je tuin inrichten als mostuin? Super! Het is een natuurlijke en mooie oplossing voor lastige plekjes in je tuin.
Je kan zelfs een mostuin aanleggen in de winter! Ideaal voor enthousiaste tuiniers die zich in de donkere, koude maanden stierlijk vervelen.
Lees eerst het stappenplan eens helemaal door, zodat je weet waar je aan begint. Want een mostuin is niet bepaald onderhoudsvrij. Je zal er regelmatig wat aandacht aan moeten besteden.
Stap 1. Vind een geschikte plek in je tuin
Doe de ronde van je tuin en ontdek plekken die je kan bemossen. Het meest voor de hand liggend zijn vochtige plaatsen met veel schaduw.
Ook verhardingen die je niet meer intensief gebruikt, komen in aanmerking. Zoals een betonpad of de overgebleven fundering van een afgebroken schuur of garage.
Denk ook aan de schaduwzijde van hagen en muurtjes, onder bomen, de bomen zelf, een tuinornament...
Hou er rekening mee dat je mostuintje in de droge maanden dagelijks wat onderhoud zal vragen (gieten) en in de wintermaanden wekelijks (afval rapen). Het moet dus een toegankelijke plek zijn waar je regelmatig bent, liefst met opvang van regenwater.
Stap 2. Maak de ondergrond mosklaar
Nee, niet spitten, losmaken of bemesten!
Mossen hebben een voordeel op een ongunstige, verdichte of arme bodem. Anders dan vaatplanten, halen mossen hun water en voedsel niet uit de grond. Als je dus de bodem verbetert, dan bevorder je vaatplanten (onkruiden) die je mos overwoekeren.
Wat kan je wel doen:
- wieden,
- gras afplaggen en afvoeren,
- mulch verwijderen,
- ornamenten plaatsen, zoals stenen, beelden of stammen,
- verharding bedekken met een laag slechte grond (bij voorkeur klei) of onbehandeld vilt of wol (matten zijn ook te koop in de ecohandel).
Stap 3. Verzamel mos op een legale manier
Dan is het tijd om mossen te verzamelen. Je kan gratis mossen redden waar ze anders verwijderd zouden worden of je kan mos kopen.
Verzamel nooit mossen uit natuurgebieden, parken of de openbare ruimte.
Het is ten eerste illegaal en ten tweede onverantwoord om een stukje natuur te vernietigen om het zelf te bezitten.
Waar kan je wel gratis en legaal aan mos komen?
- Op je eigen terrein: check eens je daken of oprit en de beschaduwde hoekjes waar je niet zo vaak komt. De winter is een ideaal moment om op mossafari te gaan.
- Bij buren, familie en vrienden: vaak willen ze maar wat graag van hun mos af!
- Overal waar terreinen, parkings, opritten, terrassen of daken heraangelegd worden: wees er snel bij en vraag toestemming of je het mos mag redden. Ja, dat zal je even moeten uitleggen, maar wat geeft dat? ;-)
Gouden regel voor het verzamelen van mos: de leefomstandigheden waar je het mos hebt geoogst, moeten overeenkomen met de plaats waar je het mos wil planten.
Van schaduw naar schaduw, van zon naar zon, van steen naar steen, van bodem naar bodem, van boom naar boom, enz. Natuurlijk zijn sommige mossen best flexibel en kunnen ze ook elders gedijen. Maar dan moet je wel het mos kunnen identificeren. Gebruik daarvoor bijvoorbeeld de app Obsidentify. Een goede foto maken, is voor kleine mossen niet altijd evident. Voor smartphones zijn er losse macrolenzen te koop die je bovenop de lens van je telefoon schuift.
Het meest voorkomende mos in gazons wil je voorlopig misschien links laten liggen. Het gewoon haakmos (Rhytidiadelphus squarrosus) groeit vooral goed in grasland.
Als je mossen koopt, koop dan levende, groene mossen, geen gedroogde of behandelde. Koop ze alleen met vermelding van de Latijnse naam en controleer of de soort geschikt is voor ons klimaat en de ondergrond die je voor ogen hebt. Persoonlijk zou ik alleen mos kopen bij een biologische kweker die ik vertrouw, omdat er online en in de tuincentra zoveel spul als mos wordt aangeboden dat niet geschikt is voor de mostuin.
Stap 4. Plaats het mos
We schrijven doelbewust plaats en niet plant het mos. Want – remember – mossen hebben geen wortels. Je legt het mos dus gewoon bovenop de ondergrond. Eventueel zet je het tijdelijk vast met een stokje, draad of gaas. Zo waait het niet weg of valt het niet naar beneden van het muurtje of de boom. Het mos moet de tijd krijgen om zich te hechten met nieuwe rhizoïden.
Grote stukken mos kan je gerust scheuren in kleinere ter grootte van een handpalm of koekje. Verspreid de stukken met wat afstand ertussen zodat ze mettertijd kunnen toegroeien tot een dichte mat.
Mos op de bodem zal zich sneller hechten als je het de eerste maand af en toe voorzichtig beloopt.
Het is belangrijk dat je het nieuwe mos dagelijks giet als het niet regent. Daarover straks meer.
Online kom je vaak de spectaculaire milkshakemethode tegen. Eerst mix je mos in de blender fijn met yoghurt of karnemelk en daarmee beschilder je de oppervlakte die je wil bemossen. Helaas, volgens de Amerikaanse mostuinier, mosauteur en mosondernemer Annie Martin is die methode even onsuccesvol als ze populair is op het internet. Het klinkt wel cool natuurlijk! ;-)
Stap 5. Verzorg je mostuin
Een mostuintje is niet onderhoudsvrij. Het vraagt zelfs heel regelmatig een klein beetje aandacht, dagelijks in de droge maanden en wekelijks in de natte. Het is gelukkig geen zwaar werk, eerder een meditatief momentje.
Dit zijn de belangrijkste mostuintaken:
- Gieten. Je kan geen mostuin houden zonder te gieten. Maar dat moet je niet op dezelfde manier doen als je moestuin of gazon. Mostuinen zijn gebaat bij heel frequente, maar spaarzame gietbeurten, terwijl dat voor een gazon net andersom is. Mossen nemen immers water op via het blad boven de grond, niet via wortels in de grond. In warme en droge maanden giet je dagelijks heel kort. Een gazonsproeier die je elke dag enkele minuutjes (1 à 5 minuten) aanzet kan je voor grotere mostuinen een heleboel geloop besparen. Giet niet 's ochtends, want dan profiteren mossen al van de dauw. Omdat de meeste mossen een eerder zure omgeving verkiezen, gebruik je het beste regenwater. Ook vanuit ecologisch oogpunt is regenwater een evidente keuze.
- Afval rapen. Doe minstens wekelijkse de ronde van je mostuin om gevallen bladeren, takken en ander tuinafval van het mos te verwijderen. Mossen kunnen wel even tegen totale duisternis, maar als ze te lang bedekt blijven, zullen ze toch sterven. Het zijn immers groene planten die leven van licht. Vooral in de herfst en onder bomen en struiken heb je daar wel een klusje aan. Een zachte bezem of elektrische bladblazer kunnen van pas komen.
- Wieden. Als je eenjarige en meerjarige kruiden laat groeien, zullen ze de mossen snel overklassen. Dat is de normale ecologische successie. Wie een mostuin wil houden, zal dus kruiden moeten wieden. Beschouw het als een meditatief werkje dat er gewoon bij hoort. Wandel je regelmatig door je mostuin en trek je in het voorbijgaan uit wat er niet thuishoort, dan hoeft het geen karwei te worden. Hoe rijker en kaler de bodem is en hoe zonniger de plek, hoe meer kansen kruiden krijgen. Hou je een mostuin in diepe schaduw en is het mostapijt mooi dichtgegroeid, dan zal je minder moeten wieden.
- Herstellen. Ook vogels en huisdieren genieten van je mostuin. Voor vogels is het een interessante bron van voedsel en nestmateriaal. Zo draagt je mostuin bij aan het ecosysteem van je buurt. Kale plekken kan je sneller laten toegroeien door er fragmenten mos te strooien. Eventueel kan je ze met een takje of gaas vastzetten. Vergeet niet te belopen en te gieten.
We wensen je veel meditatieve momenten toe in je mostuin!
Vond je dit interessant? Deel dit artikel via Facebook of via e-mail.
Meer weten
- Saiho-ji koke-dera mostempel, Japan
- Mossen top 10 - Natuurpunt
- Annie Martin. The Magical World of Moss Gardening. Timber Press, 2015, ISBN 9781604695601, 264 pagina's. Kindle e-book (in het Engels)
- Klaas Van Dort, Bas Van Gennip, Deirdre De Bruyn. Basisgids mossen: kennismaking met de algemene mossen van Nederland. KNNV, 2017, ISBN 9789050115582, 168 pagina's. Vooral identificatie van verschillende soorten. Bib - Bol
Meer over tuinieren op Kerknet
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.