Is zo’n chat-score ethisch verantwoord?
Nee, vindt alvast Tristan Harris, een jonge Amerikaanse programmeur die tot voor kort bij Google werkte. Harris was er Product Philosopher: hij bestudeerde hoe technologie ons gedrag en welzijn beïnvloedt. Harris dacht ook na over de vraag hoever we kunnen/mogen gaan in het ‘binden’ van mensen. Vorige maand publiceerde hij hierover een opgemerkt essay waarin hij de mechanismen en trucjes blootlegt die ons aan een scherm doen kleven. Techneuten sleutelen daar nog elke dag aan, er verschijnen boeken over en er wordt over gedoceerd aan universiteiten.
Waarom apps en websites zo vaak onze aandacht kapen
1. Voor ons brein is een gsm een gokkast
Je stopt een muntje in de gokkast, haalt een echte of digitale hendel over en ziet meteen of je hebt gewonnen. Of je koopt een kraslot.
Dit mechanisme van instant beloning ligt aan de basis van gokverslaving.
Het verklaart even goed waarom we tientallen keren per dag onze smartphone checken: heb ik 'gewonnen' (nieuwe e-mail, vind-ik-leuk op Facebook...) of niet? Het resultaat is onvoorspelbaar en net dat maakt het zo bindend.
2. We hebben allemaal last van FOMO
FOMO (Fear Of Missing Out) staat voor de angst om online iets belangrijks te missen. Nu ja, belangrijk. Moet je echt als eerste de petites histoires op Facebook kunnen lezen? FOMO zorgt er ook voor dat je geabonneerd blijft op commerciële nieuwsbrieven. Wie weet mis je wel die grandioze kortingsactie van een kledingwinkel.
3. De dwang/drang om erbij te horen (‘Al 50 likes!’)
Onbewust streven we allemaal naar goedkeuring. Facebook speelt daar handig op in. Zo zullen méér volgers dan gemiddeld jouw nieuwe profielfoto te zien krijgen (en dus kunnen liken).
Het posten van een nieuwe profielfoto is namelijk een moment waarop we erg vatbaar zijn voor het oordeel van anderen.
Bij tieners, die daarmee bijvoorbeeld een nieuwe outfit of kapsel tonen, speelt dit nog meer.
4. De app kiest in onze plaats (maar wat precies?)
We hebben graag het gevoel dat we zelf kiezen, als vrije consument. Maar eigenlijk is er al voor jou een selectie gemaakt. Stel dat je via een app een restaurant in de buurt opzoekt.
Beland je op een plek die je zélf hebt gekozen, of word je ergens heen geleid door een samenspel van gepromote posts en berichten?
Als je zin hebt in Chinees, maar een app biedt je halsstarrig Franse brasseries aan, bezwijk je dan op de duur niet voor het Franse restaurant dat - zeer toevallig - net die avond een goedkoop menu aanbiedt?
5. We worden voortdurend verleid
Je loopt snelsnel een supermarkt binnen voor een kipfilet, maar komt buiten met de handen vol andere boodschappen. Populaire artikelen bevinden zich nu eenmaal achterin. Apps en websites verleiden je op dezelfde manier. Op YouTube en Facebook beginnen filmpjes vanzelf te spelen - wedden dat je soms blijft hangen? Facebook stelt je in de rechterkolom nieuwe ‘vrienden’ voor, LinkedIn doet hetzelfde. In chatprogramma’s kan je zien wanneer iemand een antwoord aan het intikken is - tuurlijk wacht je dat even af.
Alles is erop gericht je netwerk groter te maken, waardoor er nog meer interacties ontstaan en je nog langer blijft hangen.
Sommige sites plaatsen nu bovenaan een artikel de geschatte tijd die nodig is om het artikel te lezen. Dat is erg beleefd. Niettemin zullen ze onderaan het artikel andere artikels promoten om je verder te laten klikken.
Pleidooi om ethisch te programmeren
Harris startte intussen een eigen project: Time Well Spent. Dat promoot ethisch programmeren: het ontwerpen van apps en websites die het welzijn van de gebruiker vooropstellen, zonder verslavende kantjes, zonder opdringerig te worden.
Je zou het Slow IT kunnen noemen, naar analogie met Slow Food en Slow Reading.
Ethisch programmeren houdt onder meer het volgende in:
- Een e-mail/chatprogramma moet niet dienen om zo snel mogelijk een bericht door te sturen, het moet je toelaten zelf te bepalen hoe en wanneer je mails wil lezen.
- Een website moet niet dienen om iemand met alle mogelijke trucs zo lang mogelijk te boeien, maar om hem de informatie te bieden die echt belangrijk voor hem is.
- Succes wordt niet afgemeten aan het aantal views, clicks of de tijd online, maar aan de kwaliteit van de ervaring. Vond de lezer/gebruiker zijn tijd goed besteed of niet?
Harris vindt dan ook dat bedrijven zoals Apple en Google de verantwoordelijkheid hebben om mensen te helpen grenzen te stellen. Ze zouden tools kunnen ontwikkelen waarmee mensen zichzelf beperkingen kunnen opleggen voor het gebruik van e-mail of sociale media.
Een voorbeeld hiervan is ShortWhale. Deze webapplicatie fungeert als een buffer tussen de zender en ontvanger van een e-mail. Mailen kan alleen nog via een contactformulier, dat je uitnodigt zo kort en helder mogelijk je boodschap te formuleren, met aanduiding van de dringendheid. Voor je het bericht verzendt, word je nog eens expliciet gevraagd naar de noodzaak en de inhoud van de mail.
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.