Sinds de nacht van 3 op 4 november zijn er gevechten in Ethiopië tussen het Tigray People’s Liberation Front (TPLF) en de strijdkrachten van de centrale regering. Het noordelijke regiment van het leger zou zijn overgenomen door het TPLF. Het conflict escaleert snel, met militaire aanvallen aan beide zijden. Er wordt ook bericht over Eritrese strijdkrachten die de centrale troepen van Ethiopië steunen tegen de Tigray-regio en raketten die vanuit Tigray op de Eritrese hoofdstad Asmara worden afgevuurd. De bevolking van Tigray wordt langs verschillende kanten in de tang genomen, waardoor enorme vluchtelingenstromen op gang komen, in het westen naar Soedan en in het oosten naar de naburige Afar-regio. Banken zijn gesloten, waardoor mensen geen voedsel kunnen kopen. Hoogleraar Seppe Deckers (KU Leuven) die een project rond voedselveiligheid in de regio opzette, vreest dat het een strategie is: Ik vermoed dat ze dat cordon dichthouden om de bevolking uit te hongeren. Op lege magen kun je geen oorlog voeren. Ondanks dat alle telefoonlijnen en internet zijn afgesloten in de regio, kon Tertio een diplomaat spreken die in nauw contact was met enkele EU-burgers die in Tigray verbleven toen het conflict uitbrak: De regering wil het zo niet noemen, maar als een deel van het leger zich tegen de rest van de provincie en het land keert, dan is er burgeroorlog.
Domino-effect
Het risico op een domino-effect is reëel. De Tigray-regio staat historisch het sterkst, maar andere etnische groeperingen zouden ook in opstand kunnen komen tegen het centraliseringsproject van de premier. Je ziet nu al dat de Amhara-milities deeltjes van Tigray beginnen over te nemen die betwist zijn. Wanneer de regering verzwakt, zullen andere groepen hun autonomie ook verdedigen. Prof Jan Nyssen (UGent) die met Deckers en een groep Vlaamse professoren en rectoren in een brief opriep tot actieve diplomatie, stelt dat oude rivaliteiten tussen etnieën kunnen opspelen: De Amhara die het voor het zeggen hadden voor de Tigreeërs, zouden van de situatie gebruik kunnen maken om wraak te nemen. De diplomaat vult aan: Momenteel speelt het conflict zich af binnen de christelijke bevolking, de moslims blijven afzijdig. Ethiopië telt meer dan 60 procent christenen, waarvan het merendeel orthodox. Waar nu gevochten wordt, is het orthodoxe hartland, zegt de diplomaat. De Ethiopische kardinaal Berhaneyesus Demerew Souraphiel riep al op te stoppen, maar niemand luistert. Ook paus Franciscus vraagt om dialoog in Ethiopië.
Diplomatieke oplossingen
Voor de Hoorn van Afrika kan dit conflict verregaande gevolgen hebben. Ethiopië was de veilige haven in de regio. Als daar een burgeroorlog uitbreekt, dreigt een ongeziene catastrofe. Het land is een van de grootste leveranciers van VN-blauwhelmen. Ze hebben troepen in Somalië, Darfoer, Soedan en Zuid-Soedan. In Somalië houden ze bijvoorbeeld de terroristische groepering Al-Shabab tegen. Die troepen worden nu teruggetrokken om te vechten in Tigray. Daarnaast riskeert Soedan te worden overspoeld door vluchtelingen, licht de diplomaat toe. Op Europa kan dat een enorme impact hebben. Ethiopië ving 900.000 vluchtelingen op uit de naburige landen. Als die geen andere uitweg meer zien, zullen ze onze kant op komen.
De kost van nu diplomatieke druk te zetten op Ethiopië, zal zeker lager zijn dan die van een massieve vluchtelingenstroom. Anonieme diplomaat in Tertio
Er zijn nu drie prioriteiten: de EU-burgers uit Ethiopië evacueren, een humanitaire corridor om voedsel en medicijnen naar Tigray te krijgen en een staakt-het-vuren. De regering wil daar niet aan meewerken. Ze zeggen dat het om een kleine onderdrukking van een rebellengroep gaat die over een paar dagen voorbij zal zijn, wat een verkeerde inschatting is. De diplomaat besluit: Dat conflict kun je niet militair oplossen, maar alleen door met alle etnische groepen om de tafel te zitten. Dat is ofwel nu, ofwel na een lange moeilijke burgeroorlog.
