Het is geen klein steegje dat in Mechelen vernoemd is naar Ivo Cornelis. De aanpalende straten hebben ronkende namen als kardinaal Cardijnstraat en Mahatma Gandhistraat. Ook Ivo Cornelis is een naam om nooit te vergeten. De priester, geboren in Niel in 1887 en overleden in Antwerpen op 11 juli 1958, wordt weleens de Mechelse Daens genoemd.
Mark Cornelis schreef over zijn illustere oom het boek Ivo Cornelis, een der Vlaamse groten in Kerk en samenleving. Zelf was hij jarenlang aalmoezenier van de oud-leden van de jongenstehuizen.
Waarom moeten we ons de naam Ivo Cornelis blijven herinneren?
Mark Cornelis • Mijn oom was een pionier in de jeugdzorg, zijn tijd ver vooruit - we spreken ruwweg over de periode 1920-1960. Al is er sindsdien - en terecht - nog veel veranderd, hij heeft nog een boodschap voor vandaag.
Alle oplossingen, hoe goed bedoeld ook, schieten tekort zonder waarachtige liefde, volhardend geduld, en alles gevende edelmoedigheid.
Waar kwam die sociale bewogenheid vandaan?
Ivo had thuis een goed voorbeeld gekregen: toen de moeder van een gezin in de buurt overleed, nam vader Frans de kinderen in huis tot ze opnieuw naar huis konden. Hij was sociaal bewogen en als onderpastoor van de Sint-Romboutsparochie in Mechelen snel geliefd in de volksbuurt.
Op een dag bezocht hij een moeder op een zolderkamertje. Ze lag op sterven. Haar twee kinderen waren totaal uitgehongerd en lagen onder haar bed op wat lompen te slapen. De vader bleek alcoholicus. Zelfs nu zat hij in de kroeg. De vrouw smeekte Ivo om voor haar kinderen te zorgen. En dat deed hij. Zo eenvoudig was het.
Dagelijks maakte Ivo miserabele dingen mee en er volgden nog jongens uit arme en verwaarloosde gezinnen.
In die jaren na de Eerste Wereldoorlog was de ellende natuurlijk groot. Maar hij nam ook Baskische kinderen op tijdens de Spaanse burgeroorlog, en joodse tijdens de Tweede Wereldoorlog. In september 1944 werd hij daarvoor opgepakt.
Ivo had een onverwoestbaar vertrouwen in God en in de mens en een onuitputtelijk geduld.
Als ik mij inzet voor zijn gedachtenis, is het omdat ik hoop dat zijn voorbeeld en geest het geweten van velen wakker mogen schudden.
Wat was er zo vernieuwend aan zijn aanpak?
Hij geloofde in een toekomst voor zijn jongens. En hij daagde hen uit: De mensen in de stad moeten naar u kunnen opkijken en zeggen: ‘Zijn dat de mannen van het Jongenstehuis?’ Hij was niet naïef - zijn gasten waren niet allemaal beeldekens, zo zei hij zelf - maar in ieder van hen zag hij wel iets goeds en daarmee ging hij aan de slag.
Zo werden velen bekwame vaklui, maar er waren ook muzikanten bij (een tehuis zonder muziek en zang was voor Ivo ondenkbaar; hij had een eigen fanfare), onderwijzers en opvoeders, maatschappelijke werkers, en niet in het minst ook goede huisvaders. Ook enkele religieuzen en één priester: Jan Van Kerckhoven, die op zijn 14de als overtuigd socialist en antiklerikaal aangekomen was en na Ivo de leiding over de tehuizen zou overnemen.
Mark Cornelis • De manier waarop onze meneer (zo noemden ze hem) met de kinderen omging, en dan zeker de meest ongelukkige, mag je echt verfijnd noemen. Hij wilde geen gesticht, maar een thuis.
Hij was tegelijk vader, moeder en priester voor jongeren die het fundament moesten missen voor de opbouw van hun leven: liefde en gezag in een gezellige huiskring.
Hoe plaats je zijn Vlaamsgezinde opvattingen?
Je moet dit zien in de context van de eerste helft van de 20ste eeuw. Voor hem was Vlaming zijn een natuurlijk gegeven, en dus door God gewild. Toen hij na zijn studies aan de Gregoriana in Rome door kardinaal Mercier benoemd werd als leraar in een college in Basse-Wavre, kreeg hij het er aan de stok met de directeur omdat hij de Franstalige leerlingen warm maakte voor Vlaamse ideeën. Daarop riep de kardinaal hem terug en benoemde hem in de Sint-Romboutsparochie, zodat hij hem in de gaten kon houden. Mercier zei over hem: C'est un saint prêtre, mais un flamingant.
Zijn geloof en Vlaams bewustzijn waren de hoekstenen waarop hij het opvoedingsklimaat in de tehuizen bouwde.
Op 11 juli 1958 stierf Ivo Cornelis na een heelkundige ingreep in een kliniek te Antwerpen. Op zijn kist staat de leuze AVV-VVK. Het vat heel goed samen waarvoor Ivo Cornelis geleefd had: Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Christus.
Meer weten
Het boek Ivo Cornelis, een der Vlaamse groten in Kerk en samenleving is verkrijgbaar via mail bij Mark Cornelis aan 12 euro (+3 euro verzendingskosten), te storten op rekeningnummer BE67 0000 1081 4587.
