Histoire de Judas is geen spannende alternatieve geschiedenis.
De film in de eerste plaats een trage ode aan liefde, landschap en lichaam.
Het nieuwe dat Histoire de Judas aan het genre van de Jezusfilm toevoegt - in mijn persoonlijke beleving als fan van het genre - is de fijne, broederlijke vriendschap en liefde waarmee Jezus en zijn leerlingen met elkaar en met mensen omgaan. Alleen daarvoor loont het al de moeite om geduldig van de film te genieten.
Langzaam tekenen het ruisen van het landschap en de sensualiteit van het lichaam een kader waarin vriendschap zich teder ontvouwt. Daarin komt Judas tot de volgende getuigenis over Jezus:
Het is bij hem dat mijn ziel heel wordt.
Secundair, maar manifest aanwezig, is de politieke boodschap van Rabah Ameur-Zaïmeche: vrijheid en menselijkheid vormen het noodzakelijke klimaat voor de liefde. Als Jezus de handelaars uit de tempel drijft, roept Judas uit:
Geen enkel levend wezen zou in een kooi moeten leven.
Was een wake-upcall tegen christelijk antisemitisme nodig?
De katholieke kerk heeft tijdens het Tweede Vaticaans Concilie toch uitdrukkelijk afstand genomen van elk antisemitisme: het Joodse volk is niet verantwoordelijk voor Godsmoord. Dat kan je nalezen in het Conciliedocument Verklaring over de niet-christelijke godsdiensten. Maar niet iedereen leest theologische traktaten.
Daarom is een filmisch pleidooi voor vriendschap in vrijheid altijd welkom, vooral in deze tijd en wereld.
Toch dringt zich nog een andere vraag op.
Was het nodig om daarvoor het evangelie te herschrijven?
De schuld van Judas weggommen, geeft alle ruimte aan de liefde. Waardevol en mooi. Maar verliezen we door gebrek aan schaduw geen spirituele diepte?
De schuldvraag gaat niet in de eerste plaats over wie Jezus verraadt en wie niet. Ook Petrus verloochent Hem. Tot driemaal toe. Dus echt, niet zomaar per ongeluk.
Het verraad van Judas is in dat grotere geheel geen blamage voor de Joden, maar herinnert alle gelovigen - christenen en joden - eraan dat zij God kunnen navolgen en Hem toch verloochenen.
Het herinnert iedereen eraan dat elke echte vriendschap door een louteringsfase van verraad heen moet.
Het verraad staat dan voor eigen belangen en trots voorrang geven op de wil en het welzijn van de ander of van God. Is dat dan de deprimerende moraal van het verhaal, dat elke vriendschap door onze menselijke zwakte in verraad moet uitmonden?
Paradox van de zwakte die kracht geeft
Het verhaal van Petrus gaat een stap verder dan dat van Judas. Ondanks zijn verloochening krijgt Petrus van Jezus een belangrijke opdracht: ‘En als jij eenmaal tot inkeer bent gekomen, moet jij je broeders sterken.’ Lucas 21,32
Wat een prachtige paradox! Juist de verloochening en de inkeer openen Petrus voor de vergeving en kracht van God waarmee hij anderen in hun geloofsweg kan sterken.
Wat Petrus - en iedere gelovige met hem - leert doorheen de pijnlijke levenservaring met het menselijke tekortschieten: liefhebben zoals God is een werk dat God zelf in ons moet verrichten. Dat kunnen we niet met onze menselijke wil en inspanning alleen.
Niet door onze morele superioriteit zullen we mensen sterken, wel door onze zwakheid waarin we Gods kracht toelaten.
Histoire de Judas toont de keerzijde van deze paradox: samen met het badwater van de menselijke zwakheid, lijkt Rabah Ameur-Zaïmeche het goddelijke kind te hebben weggegooid. Het is een seculiere Jezusfilm geworden: een mooie film over diepe menselijke vriendschap in een klimaat van onderdrukking.
Meer weten
Reacties
Om reacties te zien en te reageren op dit artikel moet je je eerst even aanmelden via het menu bovenaan. Tot gauw.