Met de heilige Drie-eenheid wordt de eenheid tussen God de Vader, Jezus Christus en de heilige Geest aangeduid. Wat betekent die ‘drie in één’ precies?
Er is maar één God
Toegegeven, de Drie-eenheid kan een knap staaltje theologie lijken. Wie kan zeggen dat hij of zij het helemaal snapt? Een geruststelling: dat hoeft niet.
Als je de paradox aanvaardt, is het eigenlijk helemaal niet ingewikkeld. Er is maar één God en Hij is liefde.
Gods liefde bestaat op precies dezelfde manier in de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Iemand die helemaal mens was, was gelijk aan God door die liefde. Dat is het heel eigene van het christelijke godsbeeld. Voor joden of moslims klinkt het als polytheïsme (veelgodendom) maar dat is het dus niet.
De liefde van de Vader, de Zoon én de Geest wordt overigens aan alle mensen aangereikt, zoals blijkt uit de poëtische passage in Filippenzen 2:
-
Die gezindheid moet onder u heersen welke ook Christus Jezus bezielde:
Hij die bestond in goddelijke majesteit
heeft zich niet willen vastklampen
aan de gelijkheid met God:
Hij heeft zich van zichzelf ontdaan
en het bestaan van een slaaf aangenomen.
Hij is aan de mensen gelijk geworden.
En als mens verschenen
heeft Hij zich vernederd,
Hij werd gehoorzaam tot de dood,
tot de dood aan een kruis.
Daarom heeft God hem hoog verheven
en Hem de naam verleend die boven alle namen is,
opdat bij het noemen van zijn naam
zich ieder een knie zou buigen
in de hemel, op aarde en onder de aarde,
en iedere tong zou belijden
tot eer van God, de Vader:
Jezus Christus is de Heer.
De Vader, de Zoon en de heilige Geest zijn drie volwaardige personen in de Drie-eenheid, onderscheiden en niet versmolten, zo drukte kardinaal Danneels het ooit uit in zijn boek Met drie aan tafel.
Drie-eenheid in de Bijbel en het vroege christendom
De vroegste formulering in het Nieuwe Testament die een aanwijzing bevat voor het concept van de Drie-eenheid vinden we in de tweede brief van Paulus aan de Korintiërs (13,13): De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen. In de eerste eeuw al komen doopformuleringen tot stand in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest.
De theologische uitwerking komt vanaf de tweede eeuw, als reactie op de verwarring die her en der ontstaat over de identiteit van Jezus. Was hij God of mens? Of allebei? En hoe dan?
De evangeliën en andere geschriften uit het Nieuwe Testament getuigen van Jezus’ menselijkheid én goddelijkheid. Hij is geboren en gestorven als alle andere mensen. Tegelijk blijkt uit zijn hele verhaal dat hij één was met God. In onze bijdrage Wat vieren we met Pinksteren? hadden we de rol van de heilige Geest in die unieke verbondenheid. Zo is de dynamiek weer compleet.
Drie-eenheid in de eucharistie
Kruisteken • De Drie-eenheid is alomtegenwoordig in de eucharistie en zelfs in elk gebed, want beide beginnen steevast met een kruisteken in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest.
Verwelkoming • De priester heet de aanwezigen welkom met een vaste formule, waarvan we de diepe betekening nauwelijks vatten. Proef elk woord eens: De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen.
Gloria • Bij de intrede van het Woord weerklinkt het Gloria, dat begint met de woorden: Eer aan de Vader, de Zoon en de heilige Geest.
En zo gaat het door. Elke zondag is dus eigenlijk een feest van de Drie-eenheid.
We halen nog eens de gebalde uitdrukking van theoloog Karl Barth over de Drie-eenheid aan (Met een naam en een gezicht, Halewijn, 2016):
- God de Vader is de totaal Andere die tegenover ons staat
- God de Zoon is het mensgeworden Woord die voor ons uit gaat
- God de Geest is Gods liefde en kracht die in ons en in de wereld woont en werkt
