Tenslotte bewonder ik je radicale keuze voor de omliggende volkeren die nooit eerder van Jezus hadden gehoord. Je had het lef – misschien onbewust beïnvloed door je ‘heidense’ lezers en luisteraars – een aantal strenge joodse wetten kritisch op de korrel te nemen. Het verbod op het eten van varkensvleesen de verplichting van de besnijdenis bij kleine jongetjes vond je niet meer van jouw tijd. In je brief aan de onderdrukte christelijke gemeente in Rome illustreer je jouw visie met concrete voorbeelden. Ik vermoed dat je stellingname in deze brief uiteindelijk je doodvonnis heeft ingeleid.
Jaren geleden bezocht ik in Rome de indrukwekkende basiliek die aan jou is gewijd.
Je stoffelijke resten rusten ‘buiten de muren’ van de oude binnenstad, terwijl Petrus’ graf zich onder de Sint-Pietersbasiliek bevindt. Het Romeinse gebedshuis dat al eeuwenlang aan jou herinnert is beduidend kleiner, maar veel ouder dan de Sint-Pietersbasiliek. Net zoals jouw geschreven bijdragen verder terug gaan in de tijd dan alle andere boeken in het Nieuwe testament.
Met enig voorbehoud, maar met bijzonder veel respect!
Bart Demyttenaere
Reactie van Nikolaas Sintobin
Beste Bart,
Dank dat ik je brief aan Paulus mocht lezen in avant-première. Hij zet me aan het denken.
Ik meen erin te merken dat je heb geworsteld met het hevige temperament van de man. Paulus was duidelijk iemand van rechttoe rechtaan. Zijn leven vóór hij christen werd getuigt daarvan op een niet zo prettige wijze. De radicaliteit en, in zekere zin, de bruuskheid van zijn bekering ook. Wellicht is er een verband tussen beide. Die roeping van Paulus die, letterlijk en figuurlijk, uit de lucht kwam vallen vind ik iets heel bemoedigend hebben.
Paulus verdiende het niet zo’n ontmoeting met de verrezen Jezus te mogen beleven. Voor zover hij het zelf beschrijft, wijst ook niets erop dat hij erom gevraagd heeft. Welintegendeel. Zijn bekering is hem overkomen, zomaar. Tegen wil en dank. Ik denk dat je het een echt godsgeschenk mag noemen. Het was pure, massieve genade. Dit maakt me blij en hoopvol. Het doet vermoeden dat ook voor anderen – mezelf incluis – die genade kan zijn weggelegd.
Wie kan er zich op beroemen het waard te zijn te verrezen Jezus te mogen ontmoeten?
Meer nog dan zijn heftigheid word ik getroffen door het hoge theologische gehalte van de geschriften van Paulus. Hij is de eerste systematische denker van het christelijk geloof.
Wat mij betreft verklaart dit waarschijnlijk dat ik een stuk liever de evangelies lees dan de brieven van Paulus. De evangelisten vertellen rechtstreekser over Jezus, zonder de zo brede bemiddeling van de theologische analyses van Paulus. In de evangelies proef ik meer Jezus zelf.
Wat mij tegenwoordig het meest aanspreekt in het optreden van Paulus is zijn voorkeursaandacht voor de heidenen. Dit lijkt mij van een brandende actualiteit. Ik vermoed dat het om die reden is dat paus Franciscus niet ophoudt aan te sporen naar de grenzen te gaan om precies daar Jezus en zijn Blijde Boodschap te verkondigen.
Je weet zo goed als ik, beste Bart, dat hier in de Lage Landen de overgrote meerderheid van onze tijdgenoten weggegroeid is van de christelijke traditie en cultuur. Tegelijk stellen we vast dat ook het evidente geloof in de wetenschap en de ratio wegebt. Hier en daar zie je nu zelf heuse zingevingswinkels hun deuren openen.
Er is een groeiende vraag naar zingeving, die verder en dieper gaat dan geld, consumptie of wetenschap.
Als christenen hebben wij een unieke boodschap voor onze wereld. We staan voor een gigantische uitdaging van inculturatie. We dienen te leren meer in dialoog te treden met onze cultuur: zonder concessies te doen aan de radicaliteit van het Evangelie, midden in onze cultuur en dankzij die cultuur Jezus verkondigen. Het christelijk geloof mag niet het exclusieve voorrecht worden van een kleine elite. Het is bedoeld voor alle volkeren en alle naties. Dat had Paulus haarfijn begrepen.
Ja, er is werk aan de winkel. Dat is maar goed ook.
Beste groet, en tot je volgende brief!
Nikolaas
