Het leek wel alsof het beeld me achtervolgde op vakantie deze zomer: Abraham met zijn mes hooggeheven boven een bibberende Isaak. En dan ergens in de lucht op het nippertje een engel om het mes tegen te houden. Oef. In de ene na de andere kerk dook de afbeelding op: op een glasraam, een kapiteel of een uitgewerkte deurpost. Altijd even dramatisch. En altijd met hetzelfde happy end, dat toch een wrange nasmaak achterlaat.
Want wat bezielt een vader om zo’n misdadig plan te bedenken?
Jarenlang heb ik met dat verhaal geworsteld. Vooral toen ik Bijbelteksten herwerkte voor een kinderbijbel. Dan heb je eindelijk eens een verhaal waarin een kind de hoofdrol speelt, en dan krijg je een plot voorgeschoteld die aan elk kind trauma’s bezorgt! Als je zelfs niet veilig kunt zijn bij je eigen vader… Ik bleef maar struikelen over de onmogelijke opdracht die Abraham van God kreeg of dacht te krijgen. Het was niet gemakkelijk om licht te zien in dat duistere verhaal.
Maar met de jaren raak ik toch meer thuis in die Bijbelpassage. Het helpt als ik me focus op de engel, die natuurlijk rechtstreeks van God komt. Mensen doen rare dingen, nu net zo goed als toen, daar kun je je hoofd over blijven breken. Maar God is nooit van plan geweest om dat offer te laten gebeuren.
De engel houdt de arm van Abraham stevig vast. Er kan Isaak niets gevaarlijks overkomen.
Als ik goed kijk, zie ik vooral dat. Ik zie God die een mens tegenhoudt als hij op het punt staat om dat wat hem het liefste en het kostbaarste is, kapot te maken. Dat is een situatie die niet zo ver weg is van wat er ook in ons leven kan gebeuren. Hoe vaak lopen we niet met open ogen ons ongeluk tegemoet? Hoe kortzichtig gaan we vaak om met onze tijd, onze talenten, onze liefde en aandacht? We kiezen soms voor dingen die niemand gelukkig maken en verwaarlozen waar het echt op aankomt. We doden soms wat ons het liefste is, net als Abraham. En net als Abraham hebben we daar goede redenen voor bedacht om onszelf te overtuigen of te verdedigen.
Gelukkig stuurt God ook ons regelmatig een engel, om ons voor meer onheil te behoeden. Iemand die ons helpt om te stoppen als we echt helemaal op het verkeerde spoor zitten. Zodat we opgelucht een nieuwe weg kunnen inslaan. We delen dit verhaal met onze moslimvrienden, al geven zij de zoon van Abraham soms een andere naam. Maar de kern blijft dezelfde.
Mensen met een opvliegend karakter roepen soms ‘houd mij tegen’ naar hun omgeving als ze in woede ontbranden.
We hebben allemaal iemand nodig die ons tegenhoudt als we stommiteiten, kortstondige of langdurige, begaan.
Wie dat voor ons doet, moeten we behandelen als een engel. Of als iemand die ons door God is gezonden.
Want onze God wil dat mensen voor hem leven en niet voor hem sterven. Isaak net zo goed als Jezus. Elke dag opnieuw, een leven lang.