Onlangs was ik op een zondagmiddag bij het graf van mijn vader om er viooltjes te planten. Hij keek mij zoals altijd vanaf de foto op het graf ondoorgrondelijk aan.
Ik dacht terug aan al die vroegere zondagnamiddagen, lang geleden. Toen ik samen met mijn vader opgewonden langs kleine beekjes in Bokrijk huppelde om het eikenblad te volgen dat we in het water hadden gelegd.
Bij elke brug of bocht was het spannend: zou het blad verder stromen? Bleef het ergens haperen?
Konden we het misschien met een stok weer lospeuteren zodat het zijn weg op het water verder kon zetten?
Het was een hele kunst om een geschikt blad te zoeken dat niet zou zinken. Dat kleurig genoeg was om niet uit het oog te verliezen. Dat niet te klein was, maar ook niet te groot, zodat het ook in smalle waterstroompjes niet zou sneuvelen. Ik weet nog precies hoe trots we waren als we het blad meer dan een uur lang konden volgen. En hoe we berustend glimlachten als ons blad-van-de-week tenslotte in een watervalletje ten onder ging.
Een eindje verder op het kerkhof stonden drie mensen met elkaar te praten bij een graf boordevol verse bloemen.
Een vrouw en een echtpaar. Ze keken me vragend aan toen ik voorbijkwam. ‘We kennen hier de meeste mensen, maar u nog niet’, zei een van de vrouwen vriendelijk. ‘Die vrouw van het rotsje, die kent iedereen.’ Ze wees naar een graf enkele rijen verder, waarop een kunstige kleine rots prijkte. ‘Die komt elke dag.’ Ik vertelde dat ik niet zo dichtbij woonde en ze knikten begrijpend. Hun gesprek liep ten einde en het echtpaar nam afscheid.
‘Ik ga mijn kleinzoon naar het voetbal brengen’, zei de vrouw. Heel even legde ze haar hand op de rechtopstaande steen aan de achterzijde van het graf met de bloemen. ‘Zij zal hier wel supporteren.’ Een jonge vrouw, zag ik. De mama van de kleine voetballer?
Op een kerkhof ben je zelden alleen. Er is altijd wel iemand bezig met het opruimen van uitgebloeide bloemen. Met het gieten van vaste plantjes. Met het poetsen van een steen om toch nog een beetje te kunnen vasthouden. Met zitten en kijken en denken en soms bidden. Mensen leren er elkaar kennen en vormen er soms een nieuwe, kleine gemeenschap.
Want wie begrijpt er beter wat er in je omgaat dan de anderen die er een graf bezoeken?
Een kerkhof is een plaats waar de dood heel aanwezig is. En tegelijk is het een plek vol leven. Zoveel mensen die niet willen vergeten. Zoveel mensen die verder leven ondanks verdriet. Zoveel mensen die dood en leven samen een plek hebben gegeven in hun hart.
Ook in de paastijd is het goed om naar het kerkhof te gaan. Voor Jezus en voor ons is het een tijd van leven en dood. Vandaag mag er een palmtakje op het graf.
