Geliefde broers en zussen, goedendag!
De afgelopen dagen heb ik een apostolische reis gemaakt naar Litouwen, Letland en Estland ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de onafhankelijkheid van deze Baltische Staten. Honderd jaar die voor de helft beleefd werden onder het juk van de bezetting, eerst die door de nazi’s en daarna die door de sovjets. Het zijn volkeren die veel geleden hebben en daarom heeft de Heer met voorkeur naar hen omgezien. Daarvan ben ik overtuigd. Ik dank de presidenten van de drie republieken en de burgerlijke overheden voor het smaakvolle onthaal dat ik gekregen heb. Ik dank de bisschoppen en hen die hebben samengewerkt om dit kerkelijk gebeuren voor te bereiden en te laten gebeuren.
De vreugde van het Evangelie en de revolutie van de tederheid
Mijn bezoek vond plaats in een context die erg veranderd is ten aanzien van diegene die de Heilige Joannes Paulus II er destijds aantrof. Daarom bestond mijn zending erin aan deze volkeren opnieuw de vreugde van het Evangelie te verkondigen en de revolutie van de tederheid en de barmhartigheid.
Vrijheid zonder liefde volstaat niet om een besef van volheid van leven te geven. Liefde komt steeds van God.
Het Evangelie dat in tijden van beproeving kracht geeft en de inzet voor de bevrijding inspireert, is in tijden van vrijheid licht op het dagelijkse pad van personen, gezinnen, samenlevingen en is het zout dat smaak geeft aan het gewone leven en dat behoedt voor de ontbinding van de middelmatigheid en van de egoïsmen.
Oecumenische betekenis
In Litouwen vormen de katholieken de meerderheid terwijl in Letland en Estland lutheranen en orthodoxen de meerderheid zijn. Veel mensen zijn vervreemd van het godsdienstig leven. Het is dus een uitdaging om de verbondenheid tussen alle christenen – die geroeid is in de harde tijd van de vervolging - te versterken. De oecumenische betekenis was kenmerkend voor deze reis en kwam tot uiting in de gebedsdienst in de kathedraal van Riga en in de ontmoeting met de jongeren in Tallinn.
De smeltkroes van de beproeving
In mijn toespraak tot de gezagsdragers van de drie landen, heb ik de nadruk gelegd op de bijdrage die zij leveren aan de gemeenschap van volkeren en vooral aan Europa. Een bijdrage inzake menselijke en sociale waarden door middel van de smeltkroes van de beproeving.
Ik heb de dialoog aangemoedigd tussen de generatie van de bejaarden en die van de jongeren, zodat het contact met de wortels verder vruchtbaar kan zijn in heden en toekomst.
Ik heb hen aangespoord altijd vrijheid samen te laten gaan met solidariteit en openheid, volgens de traditie van hun geschiedenis.
Jongeren en senioren
Voor de jongeren en de senioren waren twee speciale ontmoetingen voorzien: met de jeugd in Vilnius en met de derde leeftijd in Riga. Op de Grote Markt van Vilnius, vol jongens en meisjes, was het motto van het bezoek aan Litouwen voelbaar: Jezus Christus onze hoop. Getuigenissen lieten de schoonheid zien van gebed en zang doordat de ziel zich voor God openstelt. En de vreugde om anderen te dienen door de beperkingen van het ik te doorbreken en zo op weg te gaan, en bekwaam te zijn op te staan na het vallen. Bij de senioren in Letland heb ik sterk de band benadrukt tussen geduld en hoop. Zij die zware beproevingen hebben doorstaan zijn de wortels van een volk. Ze moeten, met Gods genade, bewaard blijven zodat nieuwe bloesem kan ontspruiten, bloeien en vrucht dragen.
Voor wie ouder wordt bestaat de uitdaging erin: innerlijk niet te verharden, maar open en teder van geest en hart te blijven.
Dat is mogelijk dank zij de levensstroom van de Heilige Geest, in het gebed en bij het horen van het Woord.
Priesters, godgewijden en seminaristen
Ook in de ontmoeting met priesters, godgewijden en seminaristen in Litouwen werd duidelijk dat voor de hoop, volharding wezenlijk is: op God gericht zijn, vast geworteld zijn in zijn liefde. Veel priesters, paters en zusters geven wat dat betreft een groot getuigenis! Ze hebben laster, gevangenis, deportatie doorstaan en zijn trouw gebleven aan het geloof. Ik heb aangespoord niet te vergeten, de gedachtenis van de martelaren te bewaren om hun voorbeeld te volgen.
Joodse genocide
Wat betreft gedachtenis heb ik in Vilnius hulde gebracht aan de slachtoffers van de Joodse volkenmoord in Litouwen, precies 75 jaar na de sluiting van het grote Getto dat de aanloop was voor de dood van tienduizenden Joodse mensen. Tegelijkertijd heb ik het Museum van de Bezettingen en van de Strijd voor de Vrijheid bezocht. Ik heb in gebed stil gestaan in de kamers waar de tegenstanders van het regime werden gevangen gehouden, gemarteld en gedood. Elke nacht waren er ongeveer veertig doden.
Het was schokkend te zien tot welke waanzin menselijke wreedheid kan komen. Laten we daaraan denken.
Jaren gaan voorbij, regimes veranderen, maar boven de Poort van de Dageraad in Vilnius, blijft Maria, Moeder van Barmhartigheid, waken over haar volk, teken van zekere hoop en van troost (cf. Vaticanum II, Dogmatische constitutie Lumen gentium, 68).
Concrete naastenliefde is een steeds levend teken van het Evangelie.
Ook waar de secularisatie het sterkst is, blijft God de taal van de liefde spreken door de zorg, de belangeloze hulp aan wie in nood is. Dan gaan harten open, wonderen gebeuren dan: in de woestijn bloeit nieuw leven.
Jawoord aan Christus
In de drie eucharistievieringen – in Kaunas in Litouwen, in Aglona in Letland en in Talinn in Estland, heeft het heilige volk van God op tocht in die landen, zijn jawoord vernieuwd aan Christus onze hoop, aan Maria, die zich altijd Moeder van haar kinderen toont, vooral van wie lijdt. Dat jawoord werd vernieuwd als uitverkoren, priesterlijk en heilig volk, in wiens hart God de genade van het doopsel opwekt.
Laten we bidden voor onze broeders en zusters in Litouwen, Letland en Estland. Dankjewel!
Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
Lees alles van paus Franciscus op Kerknet.