De Poolse paus Joannes Paulus II gaf met zijn steun voor de Poolse vakbond Solidarnosc de aanzet voor de democratisering van Oost-Europa, de Sovjetleider Michail Gorbatsjov bezegelde die. Met die woorden omschreef Joaquin Navarro-Valls, de voormalige woordvoerder van de persdienst van het Vaticaan, de relatie tussen beide leiders die een belangrijke rol hebben gespeeld in de omwentelingen in Oost-Europa en de val van de Muur. Toch vond de eerste fysieke ontmoeting tussen het duo pas plaats in december 1989, minder dan een maand na de val van de muur. Kort daarna, in 1990, volgde nog een tweede ontmoeting.
Het was alsof de twee elkaar vanaf het eerste moment moeiteloos verstonden, getuigde Navarro-Valls na de dood van Joannes Paulus II in 2005. Gorbatsjov had begrepen dat de democratiebeweging niet meer te stoppen was en het was zijn verdienste dat hij militaire repressie en zelfs verbale oppositie afwees. Volgens een verslag van de eerste ontmoeting van de paus met de Sovjetleider waren ze het allebei eens over de noodzaak van meer godsdienstvrijheid in de Sovjet-Unie, een vernieuwing van de ethische waarden en de noodzaak van een verbetering van de katholiek-orthodoxe relaties. Nog volgens Navarro-Valls waren beiden ook ervoor beducht dat Rusland en Oost-Europa de westerse waarden zomaar klakkeloos en op grote schaal zouden importeren. Het was ook tijdens die historische ontmoeting van 1989 dat Joannes Paulus II voor het eerst opperde dat Europa met twee longen moest ademen, een uitspraak die Gorbatsjov volmondig beaamde.