Met de aankondiging van de oprichting van een exarchaat voor de orthodoxen in Litouwen lijkt de breuk met het patriarchaat van Moskou compleet.
Het bezoek van de oecumenische patriarch Bartholomeüs aan Litouwen heeft deze week een verrassende wending genomen met de aankondiging van de oprichting van een nieuwe parallelle orthodoxe kerkstructuur, naast de al bestaande structuur van de Russisch-orthodoxe Kerk. Het oecumenische patriarchaat van Constantinopel had eerder ook al vijf orthodoxe geestelijken uit Litouwen verwelkomd, die door de Moskou de laan waren uitgestuurd, al ontkende het patriarchaat daar dit die maatregel iets te maken had met hun kritiek op Rusland en de rol van de Russische patriarch Kirill, die nog altijd zijn zegen blijft geven aan de Russische invasie in Oekraïne.
Litouwen telt naar schatting 150.000 orthodoxe gelovigen. De ruime meerderheid daarvan behoort tot de Russisch sprekende minderheid.
Vooral sinds de erkenning van de autocafalie van de Oekraïens-orthodoxe Kerk door het oecumenische patriarchaat kijken Moskou en Constantinopel een totaal verschillende richting uit. Moskou blijft tot vandaag verkondigen dat de Krim en het hele grondgebied van Oekraïne tot zijn kerkelijke jurisdictie behoren. Patriarch Kirill verbrak ook nog eens alle banden met de orthodoxe Kerken, zoals die van Cyprus, die de onafhankelijkheid van die Kerk erkennen. Bovendien had Moskou zelf maar weinig moeite ermee om eerder, naar eigen zeggen op vraag van 102 orthodoxe priesters van het grondgebied van de orthodoxe Kerk van Alexandrië, een exarchaat voor Afrika op te richten. Er zouden ook plannen bestaan voor de oprichting van een exarchaat in Turkije.
Lees verder onder de foto.
Oecumenisch patriarch Bartholomeüs, die vergezeld is door metropoliet Emanuel Adamakis, de 'nummer twee' van het patriarchaat, brengt deze week voor het eerst een bezoek aan Litouwen. Hij had er een ontmoeting met de Litouwse premier Ingrida Simonyte en ondertekende met haar een overeenkomst over nauwere banden en samenwerking op verschillende gebieden van gemeenschappelijk belang. Hij beloofde ook de banden met de orthodoxe gelovigen in dat land te versterken en publiceerde bovendien een verklaring over de gewetens- en godsdienstvrijheid zoals die ook is vastgelegd in de Litouwse grondwet en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die kan beschouwd worden als een duidelijke terechtwijzing van Moskou. Betekenisvol is de verwijzing naar de eeuwenoude relatie tussen de orthodoxe gelovigen van Litouwen en het oecumenisch patriarchaat. Veelbetekenend wordt eraan toegevoegd dat de moederkerk van Constantinopel op vraag van de orthodoxe priesters en gelovigen in Litouwen wil samenwerken voor de oprichting van het exarchaat van het eecumenisch patriarchaat in Litouwen.
