Homilie – 15 augustus 2018 - Maria Tenhemelopneming
Apokalyps 11, 19a; 12; 1-6a.10ab / Korinthiërs 15, 20-26 / Lucas 1, 39-56
Het feest dat we vandaag vieren valt midden in de zomer. Voor heel wat mensen is het nog vakantie, of ze hebben die pas achter de rug. Het is een tijd om familie en vrienden te ontmoeten. Of je trekt erop uit om nieuwe plaatsen te bezoeken, onbekende mensen tegen te komen. Soms klikt dat en voel je je daar goed bij. Andere keren voel je je wat ongemakkelijk. Is het wel veilig hier? Dreigt er gevaar van mensen of van dieren? Zeker als je – zoals ik – alleen door de bossen trekt in de Ardennen en er plots op een meter van je een koppel everzwijnen met vier kleintjes erachter je pad oversteken. Dan staat je hart even stil. Achteraf ben je blij dat je het hebt mogen meemaken.
Ontmoetingen heb je blijkbaar in soorten. In de lezingen van vandaag horen we hoe Maria haar zwangere nicht opzoekt. Zelf heeft ze nog maar pas de boodschap ontvangen dat ook zij moeder zal worden. Het is een en al herkenning bij de begroeting, een en al blijdschap. Bij beiden is er het gevoel dat er hier iets bijzonders aan de hand is, dat wat hen overkomt een godsgeschenk is. Maar misschien heeft elke aanstaande moeder dat gevoel.
De ontmoeting in de eerste lezing is veel grimmiger van karakter: een zwangere vrouw, oog in oog met een draak die haar kind dreigt te verslinden. Misschien hoort dat ook bij de angsten van de zwangerschap: dat het nieuwe leven dat je draagt, bedreigd wordt, dat er zoveel is dat het kan vernietigen of verslinden. Een belofte, een droom, die niet de kans krijgt werkelijkheid te worden. De spanning is voelbaar. Wat zal er met dit kind gebeuren? Zal het levenskansen krijgen? Of wordt Gods droom in de kiem gesmoord? Gelukkig loopt het verhaal goed af: moeder en kind worden in veiligheid gebracht en uiteindelijk delft die draak, symbool van kwaad en hoogmoed, het onderspit.
Johannes schrijft dit verhaal tegen het einde van de eerste eeuw. Hij schrijft niet zozeer over Maria en Jezus, maar over de Kerk en haar bevrijdende boodschap. Die Kerk had het moeilijk. Er waren tegenstanders van buitenaf, zoals de keizer van Rome, en er waren scheurmakers van binnenuit. De dreiging verslonden of vernietigd te worden kwam van alle kanten. Dan vertelt Johannes, die als balling op het eiland Patmos verbleef, zijn droom dat het uiteindelijk toch goed komt, maar niet vanzelf. Zo steekt hij zijn gelovige gemeenschap een hart onder de riem.
De Kerk heeft de beelden die Johannes gebruikt als vrij snel op Maria betrokken. Over haar leven weten we eigenlijk niet zoveel. Haar verhaal kent de nodige witte plekken. Er is van haar ook geen graf bekend. Maar de gelovige verbeelding vult die leegtes graag in. Er kwamen verhalen over haar verloving met Jozef en ook over haar sterven. Bijvoorbeeld dat alle apostelen van heinde en verre bij haar sterfbed kwamen, sommigen door engelen op wolken gebracht. En hoe haar lichaam na haar dood naar het paradijs werd gedragen en, door tussenkomst van haar Zoon, met haar ziel werd verenigd. Zo gebeurde aan haar wat we ook van Christus geloven: dat ze met een nieuw en onvergankelijk lichaam leeft bij God. We hoorden daarover Paulus in zijn brief aan de Korintiërs getuigenis afleggen.
Het verhaal van haar ontmoeting met Elisabet staat wel in de Bijbel. We hebben het als evangelie kunnen beluisteren. Elisabet noemt Maria zalig omdat zij geloofd heeft. Zij herkent in Maria iemand die juist zoals zijzelf verder durft te hopen. En het kind in haar schoot deelt dat geloof: het springt op, zegt Lucas, alsof de kleine Johannes nu al het Lam Gods wil aanwijzen. Later zal hijzelf niet ontkomen aan de boosaardige macht van Herodes. En Maria beaamt haar geloof als zij het Magnificat aanheft. Lucas legt haar daarmee een geloofsbelijdenis in de mond, over hoe God met mensen omgaat. Hoe Hij opkomt voor de kleinen en hen groot maakt, maar de trotsen en rijken met lege handen wegstuurt: die hebben van Hem niets te verwachten. En Maria voorvoelt dat om dat geloof de komende generaties haar zalig zullen prijzen. Dat wij vandaag haar sterfdag en opname bij God vieren, zou je daarvan een bewijs kunnen noemen.
Maria heeft die roem niet cadeau gekregen. Voor haar geen rustige bevalling in een vertrouwde omgeving, thuis. Ze moet haar kind in een stal ter wereld brengen. Bij de opdracht in de tempel krijgt ze verontrustende dingen te horen, en als Jezus twaalf jaar oud is, blijft Hij drie dagen onvindbaar en wil Hij liever in het huis van zijn Vader zijn. En als Hij, op zijn dertig jaar, het ouderlijk huis verlaat, blijft de zorg als Hij in discussie gaat met de geestelijke leiders. En dan die laatste dagen in Jeruzalem waren nog het meest pijnlijk...
Door haar geloof deelde en deelt Maria in het leven van haar Zoon. Het Tweede Vaticaans Concilie noemt haar ‘beeld van de Kerk’, beeld van ieder die gelooft. Zij nodigt, zij daagt ons uit om juist zoals zij te geloven dat wat ons van Godswege beloofd is, werkelijkheid kan worden: dat Gods toekomst in ons en in onze wereld realiseerbaar is. Heel dikwijls lijkt het een andere kant op te gaan, vinden we draken en wolven op ons pad. De idealen van het christendom liggen geregeld onder vuur, en er zijn niet altijd engelen om de zwakken en kwetsbaren naar een veilige plaats te brengen. Maar we mogen altijd troost vinden bij Maria, overal is er wel een beeltenis van haar en kunnen we een kaarsje aansteken.
Vandaag vieren we haar verheerlijking en vanuit Gods heerlijkheid bidt zij voor ons, huilt ze om ons en lacht ze naar ons met een hemelse glimlach omdat ook wij door God zijn uitgenodigd om eens daar te zijn waar zij is, en waar ze ons met liefde zal ontvangen. Ja, zij bidt voor ons, nu en in het uur van onze dood. Amen.
Jan Verheyen – Lier.