Op veel plaatsen in België bestaat de traditie om je trouwe viervoeter als huisdier te laten zegenen. In onze Pastorale Eenheid voor een eerste maal op 19 augustus om 17u naast de Verrijzeniskerk, want: huisdieren brengen mensen samen.
Toen - volgens de legende - de heilige Rochus van Montpellier (1295-1327) door pest werd getroffen, zonderde hij zich af in een bos om niemand aan te steken. Niet ver van dat bos was er een dorpje. Eén van de lokale heren, Gotthard, had een jachthond die hij heel speels had afgericht. Eens op jacht was de hond onder de indruk gekomen van St.-Rochus en had medelijden gekregen met zijn eenzame nood. De hond nam elke dag een stuk brood van de rijkelijk gevulde tafel bij zijn meester om het tot bij St.-Rochus in quarantaine te brengen. Gotthard merkte dat de hond telkens met brood verdween, maar hij kon maar niet achterhalen waar zijn viervoeter ermee naar toe trok en voor wie dit was. Nu gebood hij op een dag dat er alleen maar wittebrood van de beste kwaliteit op tafel mocht komen. Zoals altijd kwam de hond een broodje weghalen om het naar St.-Rochus te brengen. Te voet zette Gotthard in het bos de achtervolging in, maar hij kon zijn hond in snelheid niet volgen. Toen hij toch verder in het bos doordrong, trof hij zijn hond met een stuk wittebrood bij St.-Rochus aan en kwam er zo achter waar zijn beest zo veel keren naar toe was getrokken. Omwille van die legende wordt St.-Rochus klassiek afgebeeld met aan zijn zijde een trouwe viervoeter die een stuk brood in zijn bek heeft.
Velen van ons herkennen ongetwijfeld die zorgende en trouwe karaktertrek bij hun eigen trouwe huisdier of in dat van vrienden of kennissen. Daarom willen we St.-Rochus eer brengen door honden te zegenen op de eerste zaterdag na 16 augustus, zijn feestdag.
De rol van huisdieren
Dieren hebben in onze samenleving doorheen de tijd een andere plaats ingenomen. Vroeger hielden we huisdieren omdat ze nuttig waren: katten vangen muizen en honden houden de wacht tegen indringers. Tegenwoordig zijn huisdieren gezelschapsdieren en worden ze gezien als ‘volwaardige’ gezinsleden. In een dierenzegen wordt dat verbond en die liefde tussen mens en dier bekrachtigd.
Maar de zegen reikt veel verder dan voor hun trouwe viervoeter. Gezelschapsdieren zijn voor veel mensen belangrijk geworden. Veel eenzame, vaak oudere of zieke mensen hechten veel waarde aan hun huisdier. Met een dier bestrijden ze de eenzaamheid.
De hondenzegen aan de Verrijzeniskerk van de St.-Rochusparochie wordt, zoals in het klein voor zijn baasje, hopelijk ook voor de gemeenschap een opbouwend gebeuren. Op straat maken mensen kennis met elkaar aan de hand van hun hond. Ze slaan een praatje en stellen elkaar vragen en vertellen verhalen. Op die manier brengt hun huisdier mensen in contact met anderen.
God zegent zijn schepping
Mensen laten hun trouwe huisdier zegenen voor bescherming en voorspoed. Zegenen komt van benedicere, “het goede zeggen”. De eerste die zegent is God als Schepper zelf. Dat begint al in het scheppingsverhaal in het eerste Bijbelboek Genesis (Gen. 1,1 - 2,4), waarin wordt verteld dat God na elke scheppingsdag zegt dat de schepping goed is en dat Hij de mens, nadat Hij die geschapen heeft, zegent (Gen. 1,28).
In de kerk laten we de zegen over aan de priester, diaken of gebedsleider die als gewijde of aangestelde persoon zegent in naam van God. Met de zegen wenst men, in het verlengde van Gods schepping al het goede, toe aan dieren en mensen.
Mensen zegenen
Ook mensen kunnen zegenen, hopelijk vooral elkaar. Als een mens een zegen geeft, dan vraagt hij of zij niet alleen of iemand of iets Gods gunst of Gods bescherming mag ontvangen, maar hij prijst en dankt God tegelijkertijd voor de persoon of dat wat hij zegent. Door een zegen wordt de gezegende of het gezegende niet alleen onder Gods goedheid geplaatst, maar tegelijkertijd aan God toegewijd. In Gods voetspoor zegenen priesters en vaders in het Oude Testament en Jezus en zijn apostelen in het Nieuwe Testament zowel mensen als voedsel. Vanuit die Bijbelse inspiratie is de zegen een onlosmakelijk onderdeel van de christelijk liturgie en van het christelijke gezinsleven geworden. Velen van ons zullen dit herkennen in het gebaar van een kruisje op het voorhoofd van een (klein-)kind bij een doopsel of even voor het slapen gaan. Of een laatste kruisje voor je beminde bij een sterfbed…
Populaire zegeningen
Hoewel het aantal zegeningen in de katholieke kerk groot is, zijn bepaalde zegeningen in onbruik geraakt, terwijl andere algemeen bekend zijn. De meest bekende zegen is de zegen bij de afsluiting van elke viering door de voorganger gegeven. Als teken van eerbied en bereidheid om deze zegen te ontvangen gaan de kerkgangers meestal staan en ‘beamen’ zij de ontvangst met een gesproken of gezongen ‘Amen’.
Daarnaast staat ook het sluitstuk van een katholieke uitvaart, de ‘absoute’ met wijwater en wierook, onverminderd in hoge waardering. Deze zegening is een samen gaan van zuivering (door wijwater) van, én het (door middel van wierook) eer brengen aan een stoffelijk overschot: daarin hebben een liefhebbend mens en de heilige Geest samen onderdak gevonden.
Een dierenzegening is een zegen voor zowel mens als dier. Alle dieren zijn uit liefde geschapen. De heilige Franciscus van Assisi kon Christus ontmoeten in een lammetje en trok levenslessen uit het gedrag van vogels. Zijn liefde voor dieren was zelfs zo groot dat hij opkwam voor een wolf die mensen lastigviel. St.-Franciscus had een diep respect voor het leven. In de natuur zag hij de liefde van God onze Schepper. Van hem wordt verteld dat hij praatte met de dieren. Hij bezong de dieren en planten, maar ook zon en water, als zijn broeders en zusters.
Zegening van een relatie in dankbaarheid
“Woefie, op voorspraak van de heilige Rochus zegen ik je…” Het klinkt misschien een beetje vreemd in de oren. Het doet me nadenken over de vraag wat een dierenzegen inhoudt. Wat zegen je, als je iemands huisdier zegent? Je zegent dan niet alleen een dier, maar vooral de relatie en de verbondenheid tussen de mens en het dier. Er komen verhalen opborrelen over wat deze dieren voor mensen betekenen, hoe belangrijk ze zijn in moeilijke periodes en hoeveel vreugde en troost ze mensen gebracht hebben. De relatie mens-dier brengt vaak andere emoties en ervaringen met zich mee dan de relatie mens-mens. Daarover mogen wij toch ook wel een zegen vragen… De hondenzegening kan in die zin woordeloos een mooi gebaar zijn om hun huisdier te bedanken voor zijn/haar trouw en gezelschap en te vragen om een goede gezondheid voor het dier.
Mensen komen ook voor zichzelf om zegen en gebed vragen.
Tussen de mensen die langs zullen komen, zullen vermoedelijk mensen zijn met een heel verschillende achtergrond. Mensen die al jaren niet meer ín de kerk komen, zijn misschien blij hun huisdier te kunnen laten zegenen. Mensen die we zelden zien, maar persoonlijk toch geraakt worden door dit gebaar. Want voor veel mensen is hun huisdier een belangrijk onderdeel van hun leven. Te midden van de drukte en de emoties: mensen die dankzij hun dier in hun diepste zijn worden geraakt. En voor dat beestje komen ze dus wel eens naar de kerk, terwijl ze anders de deur van de kerk niet zo goed meer weten te vinden...
Even bespeuren wij van onze gelovige kant misschien een wonderlijk moment van ontmoeting tussen mensen, dieren en de Eeuwige, onze God. Zo reikt het zegenen van een hond heel wat verder dan op het eerste gezicht lijkt. Hiermee hebben we als Kerk een middel in handen om er op een andere en voor sommige mensen verassende manier te zijn, terwijl we als Kerk op zo’n moment gewoon doen wat we eigenlijk altijd doen: er zijn en verwijzen naar de Eeuwige. Dat is als levende kerkgemeenschap dienstbaar zijn (diakonie), herder zijn (pastoraal) en gezonden zijn (missie) in één enkele ontmoeting.
Langskomen om de zegen van God te ontvangen over de relatie tussen dier en baasje: een speciaal moment om het verbond én de liefde tussen God, mens en dier vorm te geven. Want dieren zijn belangrijk: ze maken mensen blij als kameraadje, om eenzaamheid te verdrijven, te helpen bij een handicap en als aanleiding om met elkaar in contact te komen. Zou onze God niet met een glimlach op dit alles neerkijken en “zien dat het goed is”…
Een uitnodiging
Ben je zelf bezitter van een trouwe viervoeter hond, heb je familie, buren kennissen die voor een hondenzegen open staan: jullie zijn allen welkom op zaterdag 19 augustus om 17u in de tuin naast de Verrijzeniskerk van de St.-Rochusparochie: Burgemeester Pyckestraat 50+. Hopelijk wordt het een vreugdevol samenkomen van talrijke viervoeters met hun ‘baasjes’. Na een gemeenschappelijk gebedsmoment en de individuele hondenzegen is er mogelijkheid om wat na te praten bij een drankje door de Pastorale Eenheid aangeboden!
(G.C.)
Gebed van een hond
Mochten onze honden kunnen bidden,
dan zouden ze het misschien doen als volgt:
Mijn hoogachting, Heer!
Omdat Gij mij in uw fantasie hebt geschapen op een goede dag.
Maar hoe zijt Gij toch op deze vele kleurige mogelijkheden van allerlei formaten gekomen?
Bulldag, St.-Bernard of Dalmatiër,
Herdershond, poedel, pekinees of dobberman?
Ach, Gij weet, Heer,
dat ik nog heel wat meer collega’s zou kunnen opnoemen:
stierige en koddige, langharig en kortgeknipt,
met een platte snuit en met een trouwe blik,
op de jacht en op de schoot, knuffeldier en waker,
bijtachtig en speels, aan een lange lijn of met strikjes in het haar;
daarbij komt nog, dat wij allemaal zevenmaal ouder zijn dan de mensen…
Op de jacht of op de schoot, in de ren of aan de lijn:
Waf! Waf ! is ons dankbaar ”amen” tot U en tot onszelf.
Waf! Waf ! Wat mooi Heer, dat Gij in uw schepping op de hond bent gekomen.
Waf! Waf ! Amen. Amen.
