Onze-Lieve-Vrouw van Smarten (Latijn: Mater Dolorosa) is een gedachtenis ter ere van Maria. We vieren die jaarlijks de dag na het feest van de Kruisverheffing op 15 september. Doorheen de eeuwen kent O.L.V.-van Smarten een grote verering. In Spaanstalige landen is ‘Maria Dolores’ een gewone meisjesnaam. De kapel van Lenneke Mare in Sint-Lambrechts-Woluwe is aan O.L.V.-van Smarten gewijd. En uiteraard ook aan de zalige Lenneke Mare zelf, de Brabantse ‘Maria Dolorosa’!
Op die dag overwegen we de zeven smarten (of: de zeven ‘weeën’) van Maria:
- De profetie van Simeon in de Tempel, Lucas 2, 25-35
- De vlucht naar Egypte, Mattheüs 2, 13-14
- Het zoekraken van de twaalfjarige Jezus, Lucas 2, 42-51
- Maria ontmoet Jezus op weg naar zijn executie
- Maria staat onder Jezus' kruis, Johannes 19, 25-27
- Maria omhelst Jezus' dode lichaam (in de kunst bekend als de ‘Piëta’)
- Jezus wordt begraven, Mattheüs 27, 57-66, Marcus 15, 42-47, Lucas 23, 50-56, en Johannes 19, 38-42.
Deze gedenkdag heeft een eigen ‘sequentie’: het Stabat Mater. Dit middeleeuws-Latijns gedicht zingen we in de liturgie voor de evangelielezing.
Het begint zo:
“Stabat Mater dolorosa
Iuxta crucem lacrimosa
Dum pendebat Filius…”
Vertaald door Guido Gezelle klinkt het:
“Naast het kruis, met weenend’ oogen,
stond de Moeder, diep bewogen,
daar, gegalgd, heur kind aanhing…”
Het Stabat Mater is veelvuldig op muziek gezet. De versie van Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) stond in 2019 nog op nummer één in de Top-100 van Radio Klara. De 26-jarige componist schreef het op zijn sterfbed en zijn muziek liegt niet. In de intens-klagende dissonanten en fluisterende strijkers horen we hoe een moeder zo lang mogelijk aanwezig wil zijn bij haar stervende zoon.
Maria bleef alleen achter. In de Antwerpse Pieter Van Hobokenstraat hangt een gevelkapel met het opschrift: “Nuestra Señora de la Soledad”, “O.L.V.-van de Eenzaamheid”. Het Mariabeeld stamt uit de tijd dat Spaanse militairen nog in Antwerpen gelegerd waren.
“Wie roepen in nood, naar hen luistert de Heer” (Psalm 34, 7). Dat is een Bijbels grondthema. God staat pal naast al wie geen uitkomst ziet. Deze gedenkdag voert ons naar het hart van God dat met de lijdende mens meeklopt. Wij voelen in onze overweging en gebed mee met ouders die een kind moeten afstaan: een miskraam, een ongeval, de frontsoldaat, van huis weggelopen en verkeerd gevaren…
Jezus’ moeder heeft het doorgemaakt en staat, samen met God, aan onze kant.
Pater Ludwig sj.
2208 OLV van 7 smarten - Mater Dolorosa © Aelbrecht Bouts,midden1490,Fogg Art Museum,Cambridge-Massachusetts USA