Ruim tachtig mensen mochten we verwelkomen op onze inspiratiedag. Vrijwilligers, mantelzorgers, pastores, directies van woonzorgcentra en andere belangstellenden zakten op een zonnige 23 mei naar Bertem af voor een namiddag- en avondvullend programma over het thema Hoe ook jouw broosheid de ander bezielt.
Woonzorgcentrum Sint-Bernardus tekende voor het onthaal en de catering. De nabijgelegen Sint-Pieterskerk bleek de ideale plek voor de inspirerende momenten.
“Vandaag sta ik hier als filosoof”, steekt Willem Lemmens, gewoon hoogleraar moderne wijsbegeerte en ethiek aan de UA, van wal. Vervolgens houdt hij een pleidooi voor warme solidariteit, die in contrast staat met de zogeheten ‘koude’ solidariteit. “Verplichte of ‘koude’ solidariteit wordt opgelegd vanuit de overheid, zoals de sociale bijdrage die we kennen. Warme solidariteit daarentegen is de drijfveer van mensen, het engagement gestoeld op liefde”, zegt hij. Liefde, klinkt het, is de cruciale kern van Gods boodschap. Ze heeft te maken met de passie aan het kruis. Liefde kan verschillende vormen aannemen. Ook al is ze op onszelf gericht – liefde voor je hobby bijvoorbeeld - ze geeft het vermogen om emoties te voelen voor anderen.
Die emoties brengen ons bij de christelijke begrippen ‘barmhartigheid’ en ‘naastenliefde’, een moeilijke normatieve vorm van liefde die ons vaak confronteert met extreem lijden. “Naastenliefde overstijgt elke andere vorm van liefde”, zegt de filosoof. “Net daarom heeft ze een religieuze connotatie. Overeind blijven bij het lijden van anderen, de zorg om anderen, vereist een spirituele inspiratie. Om naastenliefde te cultiveren, is een bovennatuurlijke bron onontbeerlijk.”
“Regels geven de voeding om zorg voor de naaste te ontwikkelen”
Willem Lemmens geeft vervolgens toe dat ook de ‘koude’ solidariteit christelijke wortels heeft. Het jodendom maakte de barmhartigheid immers institutioneel, teneinde een meer verheven vorm van samenleven mogelijk te maken. “Die institutionalisering is belangrijk, omdat solidariteit tussen mensen ook gelijkheid en rechtvaardigheid oplegt. Opgelegde solidariteit is een voedingsbodem voor meer zorg die minder altruïstisch is”, legt hij uit. Al kan die ‘verplichte’ solidariteit nooit overleven zonder de caritatieve vorm. “Om naastenliefde concreet te maken, hebben we het engagement van mensen nodig. Zonder spirituele gevoelens verliezen we voeling met de traditie. De kwetsbaarheid van mensen licht op door de concrete naastenliefde van anderen.”
Wat niet kan worden geheeld, moet worden gestreeld
Na de maaltijd en uitwisseling in Sint-Bernardus, ontmoeten we elkaar opnieuw in de kerk bij het getuigenis van Marleen Deruyver. Slachtoffer van incest en tot tweemaal toe kanker overwonnen, het zal je maar overkomen als vrouw met twee jonge kinderen. Vandaag, tien jaar later, staat de godsdienstwetenschapper als zestigjarige stevig in het leven. “Iedereen draagt een rugzak mee, de ene al zwaarder dan de andere, maar op deze plek, op deze aarde, zijn we verantwoordelijk voor onszelf”, verklaart ze niet zonder trots.
Door muren te slopen, bouwde Marleen Deruyver geleidelijk aan kracht op. “God ging met me mee en boorde onderweg mijn diepste kracht aan”, zegt ze. “Ik werd geconfronteerd met heel veel loslaten. Loslaten van de controle over m’n leven, het verlies van autonomie. Het was ondergaan en weer bovenkomen, doodgaan en weer leven.”
Ook hier was het vooral de naastenliefde die kwetsbaarheid tot kracht maakte. “Er kan alleen liefde groeien als je kwetsbaarheid toelaat. Alle kleine momenten van tederheid maken dat je weer voort kunt met je leven. Ook met een zware rugzak kan je licht door het leven gaan.”
Marleen Deruyver schreef een boek over haar wedervaren. Schuilen in kwetsbaarheid (2018, eigen beheer).
We sluiten de dag af met een gebedsmoment, voorgegaan door mgr. Vanhoutte, en een receptie in het woonzorgcentrum. “Een warm onthaal en een verrijkend programma”, klinkt het bij de deelnemers. We wensen dat deze inspiratiedag ook de rugzak van hen die zorg dragen, een beetje lichter om dragen maakte.
Tine Croonen