Deze week is het de Week van de Spirituele Zorg, met dit jaar als thema: ‘over hoop’. Mensen worden op breukmomenten in hun leven vaak heen en weer geslingerd van hoop naar wanhoop en terug. Het gevoel dat hun leven even 'overhoop' ligt is hen vaak niet vreemd. En toch... na een tijdje vinden velen ook weer kracht, lichtpuntjes... om te spreken en na te denken 'over hoop'.
Zorgpastor Robin
Wat heb ik nog te betekenen? Deze vraag naar betekenis – een vraag waarmee geworsteld wordt – werd mij al herhaaldelijk gesteld in het prille begin van mijn pastorschap. Snel kwam ik tot de conclusie dat een pasklaar antwoord op die vraag ongewenst, nietszeggend en tevergeefs zou zijn. Een heel aantal bewoners in een woonzorgcentrum verwachten namelijk geen antwoord meer. Neen, velen hebben zichzelf ervan overtuigd dat zij het leven niets meer te bieden hebben en het leven hen niets meer te bieden heeft.
Als pastor wil ik radicaal ingaan tegen die bovenstaande overtuiging door met iedere bewoner op zoek te gaan naar een nieuwe betekenis – naar wat waardevol is. Dit kan ik slechts verwezenlijken wanneer ik tracht om de contextuele en maatschappelijke positie van een bewoner in een woonzorgcentrum te begrijpen. Deze personen bevinden zich namelijk in een uiterst kwetsbare positie. In een positie waarbij hun levenseinde in zicht is, waarbij hun afhankelijkheid steeds groter wordt en waarbij hun rechtstreekse bijdrage aan de maatschappij afneemt.
Ik ben ervan overtuigd dat ik mij moet plaatsen in die kwetsbaarheid – dat ik het moet erkennen. Slechts dan ben ik in staat om samen met bewoners hoopvol op zoek te gaan naar betekenis. In die zoektocht moet ook ik als pastor de controle loslaten en me laten meevoeren door het levensverhaal van de ander, mee de worsteling aangaan met zijn/haar levensvragen en samen op zoek gaan naar antwoorden. Een pastor geeft dan geen antwoord op de zinsvraag van iemands bestaan, maar gaat mee op weg in een sfeer van vertrouwen, geborgenheid, liefdevolle nabijheid en verbondenheid. Op die manier biedt een pastor zorgverlening die onontbeerlijk is voor kwalitatieve en menswaardige zorg.
De meerwaarde van pastorale zorg beperkt zich niet louter tot de bewoners van een woonzorgcentrum. Ook het zorgpersoneel lijkt nood te hebben aan het luisterend oor van een pastor. Zo voerde ik de afgelopen weken verschillende gesprekken met het zorgpersoneel. Bij een groot aantal van die gesprekken kwam ik nauwelijks aan het woord, maar fungeerde ik voornamelijk als klankbord. De luisterende houding die ik aannam, leek iedere keer een helend effect te hebben omdat elk gesprek steeds opnieuw eindigde met een glimlach, een ontspannen lichaamshouding en veel woorden van dank.
Een pastor gaat mee op weg in een sfeer van vertrouwen, geborgenheid, liefdevolle nabijheid en verbondenheid.
Als pastor kan ik dus zorg bieden aan zowel de bewoners als aan het zorgpersoneel. Maar hier blijft het niet bij. De afgelopen weken ontdekte ik dat pastorale zorgverlening geven én ontvangen is. Het is een wederkerigheid die spontaan ontluikt wanneer pastor en zorgvrager met elkaar in ontmoeting treden. Voor het vele dat ik geef in die ontmoeting, ontvang ik minstens evenveel. Ik ontvang krachtbronnen die mij sterken op professioneel en persoonlijk vlak. Zo biedt de openheid, het vertrouwen, de waardering en de nabijheid van zowel de bewoners als het zorgpersoneel mij kansen om zinvol werk te leveren – zij sterken mij om te slagen in mijn opzet als pastor.
Ook voeden de pastorale gesprekken mijn geloof. Ze maken mijn geloof tastbaar en concreet. Het werk als pastor geeft gestalte aan de naastenliefde, gestalte die leidt tot een dieper begrip van die liefde. Ook de voorkeursoptie voor de meest kwetsbaren wordt mij meer en meer vanzelfsprekend. Ik voel mij dan ook steeds sterker geroepen om mij levenslang in te zetten voor deze kwetsbaren.
Het pastorschap lijkt zowel anderen als mezelf veel te bieden. Toch is het belangrijk om met beide voeten op de grond te blijven. Er is nog veel werk voor de boeg, maar samen met het woonzorgcentrum Home Vogelzang gaan we de weg op van het huis om in harmonie pastorale zorgverlening op te bouwen.
Robin Bovy
Pastor in het WZC Vogelzang
Stafmedewerker bij team caritas in het vicariaat Vlaams-Brabant & Mechelen
Zinzorger Arlette
In Leuven is er op initiatief van het team caritas in het vicariaat Vlaams-Brabant & Mechelen sinds een half jaar het project Zinzorg thuis. Dit project heeft als doel om mensen in een kwetsbare situatie thuis te gaan bezoeken, en hen de kans te geven om ook vragen rond leven en geloof te stellen. Het project gaat dus verder dan alleen maar 'een bezoekje brengen'. Deelnemers aan het project, zowel zinzorgers (bezoekers) als de zinvragers (vragers van het bezoek), weten dat zingevingsvragen aan bod mogen komen. Er wordt dus expliciet ruimte gemaakt voor spirituele zorg.
Arlette, moeder van een 29-jarige dochter en zorgkundige van beroep, is één van de zinzorgers: de personen die regelmatig bezoekje brengen bij mensen. Arlette is als christen betrokken bij de Sint-Jacobparochie van Leuven en in de gebedsgroep van Maria-Johannes. Van nature is ze heel betrokken op mensen. Toen ze de vraag kreeg of ze mee wilde stappen in dit project, liep haar hart naar eigen zeggen over van vreugde.
Deze roeping kwam op een goed moment in mijn leven. Ik ben God heel erg dankbaar voor dit geschenk, want bij mensen op bezoek gaan en hen iets van Jezus laten voelen voelt als een geschenk.
Zelf omschrijft ze dit dan ook als de Kerk: Jezus naar de mensen brengen. Arlette vertelt: 'Tijdens dergelijke ontmoetingen voel ik dat Jezus aanwezig komt. Hij is het die kracht geeft en de persoon zegent. Ik luister alleen maar. Het gesprek stuur ik niet, het is de persoon wie ik bezoek die zelf vertelt over het leven, over de zorgen, over de vreugde … Soms mag ik ook de communie brengen en dan bidden we samen, want voor velen is naar de kerk gaan onmogelijk geworden.'
Deze bezoekjes zijn een teken van hoop. Je geeft mensen iets terug van wat ze missen, een luisterend oor, een gesprekspartner, de communie.
Wil je meer weten over het project zinzorg thuis of wil je zelf ook een bezoekje ontvangen? Neem dan contact op met Marc Michiels (coördinator van het deelproject in Leuven), marc.michiels7@telenet.be, 0476/962087. Meer informatie over het project Zinzorg Thuis vind je hier.